Atma Avlokan-Gujarati (English transliteration). 15. Jivadhikar Varnan; 16. Ajivadhikar Varnan; 17. Kartakarmakriya Adhikar Varnan; 18. Punyapapadhikar; 19. Aashravadhikar.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 5 of 10

 

Page 50 of 163
PDF/HTML Page 81 of 194
single page version

pa0 aAtmaAvalaokana
NamI. svarUpapariNamananun bal rahI gayun (aTakI gayun). paramAn nirbal
thaI pariNamyo. e rIte jIvano vIryaguN vikArarUpe thayo.
vaLI A jIvano AtmasvarUparUp ras je paramAnanda bhog
guN hato te sAtA-asAtA, puNyapAparUp parapudgalanA karmatvavyakta
udayarUp parapariNAmanA prakAre chitvikArapariNAmano ja ras bhogavyA
kare, ras lIdhA kare, te paramAnandaguNanI sarvashakti parapariNAmano
svAd lIdhA kare chhe, te parasvAd paramadukharUp chhe. e rIte jIvano
paramAnandaguN dukhavikArarUpe pariNamyo.
e rIte A jIvanA anya guNo jevI jevI rIte viparIt
vikArarUpe thayA chhe tevI rIte granthAntarathI jANI levA.
A jIvanA sarvaguNonA vikArane sankShepathI ‘chitvikAr, nA
nAmathI kahevAmAn Ave chhe. e rIte ekakShetrAvagAhI karmavargaNAnA
vyaktakarmauday-pariNatinun nimittamAtra pAmIne, A jIv potej
vastvantar thayo. vastvantar thatAn potej chitvikArarUpe dhArApravAharUp thaIne
te bilADInI jem A jIv A traN lokamAn nAchato pharyA kare chhe.
prashna– ahIn koI prashna kare chhe ke-AvA chitvikArarUpe to jIv
potej pariName chhe parantu “A ekakShetrAvagAhI karmano udayanun
nimittamAtra pAmIne”- eTalAthI to vikArane shun prayojan chhe?
(jIvanA vikAramAn shun prayojan chhe?)
uttara– vaLI ATalA nimittathI A chhe ke -eTalo jIvano te
vikArabhAv anitya sthApyo, anityanA vikAranI jaD thaI
(anityatA vikAranun mUL thayun), vikAr avastubhAv Tharyo, vikAr
vikAr ja Tharyo, svabhAv na Tharyo. kAraN ke je kAle

Page 51 of 163
PDF/HTML Page 82 of 194
single page version

mishradhamarkathana pa1
te karmatvavyaktauday pariNatinI jeTalI sthiratA chhe-jeTalun tenun rahevun
chhe, to (te kAle teTalo kAl) A jIv paN chitvikArano kartA thAy
chhe. vaLI je kAle te ek kShetrAvagAhI karmavargaNA karmatvarUp thatI rahI
gaI (aTakI gaI), te kAle sahaj ja A jIv paN
chitvikArabhAvane karato rahI gayo (aTakI gayo). A chitvikArane
karmatvanA nimittanun (nimittarUp thavAmAn te karmatvanun) kAraN ATalun
A chhe ke A chitvikAranun rahevun keval te karmatvavyaktauday rahetAn, rahe
chhe (hoy chhe), te jAy to A chitvikAr paN jAy chhe (te TaLe to
A chitvikAr paN TaLe chhe). tethI A vikAranun anityapaNun Tharyun.
vaLI A svAdhIn vastusvabhAv na Tharyo, vaLI pratyakSha vikAr, vikAr
ja Tharyo. kAraN ke subhAvanI nAsti to tyAre thAy (svabhAv to
nAsh tyAre pAme) ke jo A jIv vastuno nAsh thAy jethI vastuno
to nAsh kyArey thato nathI tethI vastutvasvabhAvabhAv pote ja nitya
Tharyo. A svabhAvabhAvanun rahevun, nij vastutva rahetAn rahe chhe (hoy
chhe) tethI A svabhAvabhAv nijjAtisvabhAv ja Tharyo, te keval nij
vastu ja TharI.
vaLI A vikAr par rahetAn rahe chhe tethI to A anitya
Tharyo. tenun rahevun parAdhIn Tharyun, vaLI jyAre A vikArabhAv maTI jAy
chhe tyAre te vastu to jemanI temaj rahI jAy chhe tethI pratyakSha jANIe
chhIe ke A vastuno vastusvabhAv nathI. A vastumAn uparano anya
ja sarIkho A bhAv Avyo tethI je anya ja sarIkho bhAv Avyo
tej vikArabhAv to potAne pratyakSha vikArarUp ja darshAve chhe-“ hun A
vastuno vastusvabhAv nathI, A vastumAn hun upAdhi chhun,’ ”
evI
rIte (bahArathI) Avelo te vikArabhAv pratyakSha darshAve chhe.

Page 52 of 163
PDF/HTML Page 83 of 194
single page version

pa2 aAtmaAvalaokana
vaLI jo koI Am prashna kare ke je veLA vastu vikArarUpe
pragaTe chhe (-pariName chhe) te veLA svabhAvabhAv kyAn hoy chhe? (te)
nAsh thAy chhe ke rahe chhe? teno uttar-svabhAvabhAv guptarUp rahe chhe.
bhAvArtha– A svabhAvabhAv to pragaT pariNAmarUp chhe, te to
nathI gayo. parantu jo te vastu chhe to te svabhAvabhAv to pote ja chhe. te
vikAr jatAn ja vyaktabhAvarUp pariNAm thavo sohalo chhe. jemake- te
bilADI chhe. to teno svabhAvabhAv paN gayo nathI, kemake kAle te
1jaDInun nimitta jAy chhe (TaLe chhe), nimitta jatAn ja te bilADInA
ALoTavAno vikAr jato rahe chhe tyAre to te bilADIno
nijjAtisvabhAv pragaT thAy chhe. vaLI jo ALoTatAn bilADIpaNun maTI
gayun hot to bilADIno te svabhAv kyAthi pragaT thAt? na thAt. tethI
ALoTatA to bilADIpaNun jatun nathI, bilADIpaNun to rahe chhe. jevI rIte
bilADIpaNun rahyun, tevI rIte svabhAvabhAv svayam ja rahyo. vaLI jo rahyo,
to vyaktarUp thavo
2sohalo chhe.
iti taAtparya
* * *

evI rIte anAdithI A jIv chitvikArarUp thaI bhaTakyo.
anek anek vikArabhAv karI nAchyo. nAchatAn nAchatAn anant-
1. jaDI-bilADIno Top-ek jAtinI vanaspati chhe.
jene joIne bilADI ALoTavA lAge chhe.
2. sohalo= sahelo, sukhadAyak, sundar, sohAmaNo.

Page 53 of 163
PDF/HTML Page 84 of 194
single page version

mishradhamarkathana pa3
kAl jyAre gayo tyAre koI bhavya jIvane vastusvabhAvabhAvanA pragaT
pariNAmabhAv thavAnI kAlalabdhi AvI. te sansArI jIv kevo chhe?
sangnI panchendriy chhe. evA jIvane kAlalabdhi AvatAn, je rIte
svabhAvapariNAm pragaT thAy chhe, te rIti kahevAmAn Ave chhe.
pudgalik darshanamohanI traN prakRiti-mithyAtva, mishramithyAtva,
samakitaprakRitimithyAtva. e traN prakRitino mULathI ja nAsh thayo athavA
upasham thayo, athavA kShayopasham thayo athavA be prakRitino to
kShayopasham thayo ane ek samakitaprakRitimithyAtvano uday rahyo chhe. e
rIte to pudgalik darshanamohanI avasthA thaI. vaLI te kALe paudgalik
chAritramohanI anantAnubandhI chokaDIno mULathI nAsh thayo athavA
upasham thayo athavA kShayopasham thayo, e rIte anantAnubandhInI
avasthA thaI.
vaLI gnAnAvaraNI, darshanAvaraNI, antarAy, vedanIy (?) e
chArey paudgalik karmanA sankShepathI (sAmAnyapaNAthI) keTalAk
karmaanshono kShayopasham thayo. te A kShayopasham kevo jANavo?
te karma-ansho udayarUp thatAn je abhAv thayo, te abhAvane
kShay kahevAmAn Ave chhe. vaLI te karmaanshono sattAbhAv rahyo chhe, te
sattAne upasham kahevAmAn Ave chhe evA kShayopashamarUpe A anshonI
dashA thaI. evI rIte A pudgalakarmo maTatAn, te kAle ‘chitvikAr’
paN sahaj ja nAsh pAmI jAy chhe.
koI ahIn prashna pUchhe ke-chitvikAr maTatAn ja pudgalakarmano
nAsh kem na kaho? teno uttara- je A chitvikAranI sthiti chhe te
pudgalakarmanI sthitine AdhIn chhe. vaLI pudgalakarmanI sthiti,
kAladravyane AdhIn chhe. je je pudgaladravyanun jeTalA kAl sudhI

Page 54 of 163
PDF/HTML Page 85 of 194
single page version

pa4 aAtmaAvalaokana
je jIvanI sAthe karmatvarUpe pariNamavAnun chhe, teTalA ja kAl sudhI
karmatvasthiti (tenI karmatvarUpe sthiti) rahe. te karmatvarUpe pariNamavAnI
kAlanI maryAdA jyAre pUrI thAy chhe tyAre ja pudgalanI karmatvarUpe
pariNamavAnI sthiti maTI jAy chhe. tethI kAlanI maryAdA pUrI thatAn
pudgalanI karmatvarUp sthiti maTe chhe. te pudgalanI karmatvanI sthiti
maTatAn ja, chitvikAranI sthiti maTe chhe tethI ahIn pudgalanI karmatvarUpe
pariNamavAnI sthiti maTI, tenA ja anusAre chitvikAr maTayo.
jIvano chitvikAr jyAre maTe chhe tyAre jIvanI nijjAtirUp
vastusvabhAv jevo hato tevo ja pariNAmarUpe vyakta thaIne pravAh
pravarte chhe. te kahevAmAn Ave chhe.
anAdithI jIvano je svabhAv-AcharaNabhAv-rAgamoharUp
thaIne sarvaparapudgalane potArUp mAnI rahyo hato te ja,
svarUpAcharaNarUp thayo keTalok (bhAv) nij vastumAn ja magna thayo,
sthirIbhUt (sthiratArUp) Upajyo.
। iti samanya kathan ।
visheSharUpathI te pudgalikadarshanamohanI sthiti jevI nAsh thaI
te veLA ja AjIvano je svasamyaktvaguN mithyAtvarUpe pariNamyo
hato te ja samyaktvaguN sampUrNa svabhAvarUp thaI pariNamyo, pragaT
thayo. chetanavastunA dravyaguNaparyAyanI, jIvavastujAtinun judun
Astikya-TankotkIrNa pratIti ane achetan vastunA dravyaguN paryAyathI
ajIvavastujAtinun judun Astikya-TankotkIrNa pratIti evo te
samyaktvaguN sarvAng nijjAtisvarUp thaI pariNamyo pragaTayo,

Page 55 of 163
PDF/HTML Page 86 of 194
single page version

mishradhamarkathana pa
te kAle, te gnAnaguN anantashaktie karI vikArarUp anAdithI
thaI rahyo hato, te gnAnaguNanI te anantashaktiomAnnI to keTalIek
chetananijjAtivastusvarUp svagneyane pratyakSha nijarUp thaI, sarva
asankhyAt jIvapradeshamAn pragaT thaI, sAmAnyapaNe tene nAmathI
‘bhAvamati-shrut’ evA nAme kahevAmAn Ave chhe athavA nishchay
shrutagnAn-paryAy kahevAmAn Ave chhe athavA jaghanya gnAn kahevAmAn Ave
chhe ke gnAnI kahevAmAn Ave chhe, shrutakevalI kahevAmAn Ave chhe ekadesh
pratyakShagnAn kahevAmAn Ave chhe ke svasamvedanagnAn kahevAmAn Ave chhe
athavA jaghanyagnAn kahevAmAn Ave chhe AnAthI anya (e sivAy
bAkInI) sarva gnAnashakti rahI, te agnAnavikArarUp pravarte chhe. A
badhA vikAr shaktionI sAmAnyasangnA karmadhArA kahevAmAn Ave chhe e
pramANe te samyaktvaguNasvarUp pariNamavAnA kAle gnAnaguNanI
anantashaktiomAnnI evI keTalIek svarUparUp thaI pravartI.
vaLI, te kAle jIvanA darshanaguNanI anantashakti adarshan-
vikArarUp anAdithI thaI rahI hatI, temAnI paN keTalIek shakti
darshananijjAtisvasvarUp thaIne jIvanA asankhyAtapradeshamAn pratyakSha pragaT
thaI. vaLI jevI rIte gnAnanI shaktinI pratyakSha thavAnI rachanA kahI
hatI tevI ja rIte darshanaguNanI keTalIek shaktinI pratyakSha thavAnI
rachanA thaI. vaLI jem gnAnanI shaktine karmadhArArUp kahI, tem
darshanaguNanI keTalIek shaktinI pratyakSha thavAnI rachanA thaI. anya
(bAkInI) shakti karmadhArArUp pravarte chhe.
vaLI te kAle jIvanA svachAritraguNanI anantashakti
parAcharaNarUpe rAgarUp anAdithI thaI rahI hatI te anant
AcharaNashaktimAnnI keTalIk AcharaNashakti vItarAganijjAtirUp
thaIne

Page 56 of 163
PDF/HTML Page 87 of 194
single page version

pa6 aAtmaAvalaokana
nijavastunA svasvarUpamAn sthirarUp vishrAmarUpe pragaT thaI. (te
shaktie) nijavastusvarUp Acharyun, temAn sthiratA karI, vaLI
shrutakevalIjIvanI chAritraguNanI keTalIek shakti je abudharUp thaI
rahI chhe, tethI te chAritranI shakti rAgarUp chhe. jyAn rAg chhe tyAn
bandhan chhe. tethI shrutakevalIne chAritraguNanI budharUp shaktithI
Ashravabandh nathI, chAritranI abudharUp rAgashaktithI sUkShma (thoDo)
Ashrav-bandh thAy chhe. e rIte jaghanyagnAnIne svachAritraguNanI
keTalIek shakti sarvajIvapradesharUp nijavastumAn vItarAg thaIne
sthirIbhUt (sthir) vishrAmarUpe pravarte chhe. chAritranI abudh rAgarUp
anya shakti vikArarUpe pravarte chhe.
vaLI te kAle A jIvanI ek svaparamAnand bhogaguNanI
anantashakti chitvikArarUp puNya-pAp, dukhabhogarUpe anAdithI pravartI
hatI, temAnI keTalIek shakti svaparamAnandarUp thaI sukhabhogarUpe
pravartI, teTalIek paramAnandabhogaguNanI shakti svasukhabhogarUp pragaT
thaI, chAritra guNanI jeTalI ek shakti sthirarUp svaAcharaNarUpe
pravartI keTalIek shaktirUp nijasvarUpanA bhogarUpe pravarte chhe,
keTalIek shaktirUp puNya-pAp bhogarUpe pravarte chhe.
vaLI te kAle A jIvanA vIrya-balaguNanI sarvashakti svarUparUp
pariNamavAmAn anAdithI nirbal thaI rahI hatI, temAnI keTalIek
shakti nijasvarUp pragaT thatAn balavAn thaI pravartI samyaktvaguN ane
gnAnaguNanI jeTalIek shakti, darshanaguNanI jeTalIek shakti,
chAritraguNanI jeTalI ek shakti, paramAnandaguNanI jeTalIek shakti,
paramArthe jeTalIek svarUparUpe thaIne pravartI, teTalIek vIryaguNanI
shakti jIvan sarva pradeshamAn vIryabalarUp dhArIne pravartI.

Page 57 of 163
PDF/HTML Page 88 of 194
single page version

mishradhamarkathana pa7
e rIte, koI bhavya jIvane kAlalabdhi pAmIne samyaktvaguN,
gnAn - darshan - svachAritra - paramAnandabhogasvabhAv - vIryaguNanI
keTalIek shakti svabhAvarUpe pragaT thaIne pravartI. te jIvanA
asankhyAt pradeshomAn, gnAn, darshan, chAritra, paramAnandAdi guNanI shakti
buddhirUp (budharUp) shuddha, abuddharUp (abudharUp) chitvikAr thaI
ashuddha pravarte chhe. to e rIte svarUparUp, vikArarUp banne dhArA bAramA
guNasthAn sudhI rahe chhe, te kAraNe A jIvane eTalA kAl sudhI
mishradharmapariNati kahevAmAn Ave chhe. kAraN ke svabhAvato pragaT thayo
chhe parantu guNavikAr paN pravarte chhe. tethI teTalA kAl sudhI te
jIvadravyane mishradharmI kahevAmAn Ave chhe, vaLI je kAle man-indriyanI
budhashakti sarvathA svabhAvarUp thaI raheshe tyAre gnAnaguNanI
anantashakti svabhAvarUp thashe tyAn sarvathA svabhAvarUp guN kahevAmAn
Avashe.
iti mishradharma antarAtmApariNatikathan samAptam
। iti mashridhamavad ।
। iti akadashavad ।

Page 58 of 163
PDF/HTML Page 89 of 194
single page version

pa88
jIvaAdhikaAra vaNarna.
mithyAdarshan, agnAn, avirati, parapariNati, phalabhogAdi
chitvikArabhAv ane A chitvikAr thatAn jIvane sansAr-muktabhAv
Upaje chhe, te koN?
jIvanA puNya-pAparUp shubh-ashubhabhAv, jIvanA rAganA
chIkaNA pariNAmarUp bandhabhAv, jIvanA rAg-dveSh-moharUp AshravabhAv,
parabhAvane na Achare te jIvano samvarabhAv, chitvikArano ansh nAsh
thAy te jIvano nirjarAbhAv, sarva chitvikArano nAsh thAy te jIvano
mokShabhAv - eTalA chitvikArarUp sansAr - muktibhAvanA veShamAn
vyApyavyApak to ek (keval) jIv ja ek thayo chhe bIjun koI dravya
nathI thayun. e rUp ek jIv pote ja chhe. paN e bhAvo jIvanA koI
nijjAtisvabhAv nathI. ATalA bhAvomAn je chetanA vyApI rahI chhe, te
ek ‘chetanAne’ tun jIvano nijjAtisvabhAv jAN. “A je chetanA
chhe te ja keval jIv chhe. te anAdi anant ekaras chhe. tethI A chetanA
potAne ja sAkShAt jIv jANavo”–
vaLI A rAgAdi vikArabhAvane ja
nissandeh A jIvanA svAngaveShathI jANavA, tethI shuddha chetanArUp jIv
pote thayo.
A rAgAdi bhAvomAn jIv pote ja chetanarUpe pravarte chhe. chetanA
chhe te jIv chhe. je jIv chhe te chetanA chhe. tethI jIv

Page 59 of 163
PDF/HTML Page 90 of 194
single page version

jIvaAdhikaAra pa9
svayam chetanA rUp thaI rahyA chhe. “chetanA’ eTalo bhAv te ja to
nishchayathI jIv, bIjA sarva koI bhAvo
jIvapadrUp nathI.”
। iti jIvadhakir ।

Page 60 of 163
PDF/HTML Page 91 of 194
single page version

60
* ajIvadhakir vaNan *

pAnch varNa, be gandh, pAnch ras, ATh sparsha, pAnch sharIr, chha
sanhanan, chha sansthAn, pAnch mithyAtva, bAr avirati, pachIs kaShAy,
pandar yog, moh, rAg, dveSh, vargaNA, gnAnavaraNI, darshanAvaraNI,
vedanI, mohanI, Ayu, nAm, gotra, antarAy, nokarma, varga, vargaNA,
sparddhak ityAdi sarva bhedo pudgalapariNAmamay pragaT jANavA. vaLI
jIvanA rAgAdikanun nimitta pAmIne A pudgal jIvasAthe maLI
ekakShetrAvagAhI thAy chhe-ekIbhUt thAy chhe, evI rIte pudgal
jIvasAthe ekIbhUt thayA chhe. te jIvanI samIpe rahelA pudgal je je
lakShaNarUp thaI pariName chhe te te lakShaN sarva, pudgalapariNAmamay
jANavA. te lakShaN kahevAmAn Ave chhe.
tIvra mand, madhyam, karmaprakRitionun sukhadukharUp lakShaN hoy chhe,
manavachanakAyanA halanachalanarUp lakShaN hoy chhe, karmonA
prakRitipariNAmarUp lakShaN hoy chhe. nijaphal thavAmAn samartha evA
udayarUp lakShaN hoy chhe, chAragatirUp lakShaN hoy chhe, pAnch indriyarUp
lakShaN hoy chhe, chha kAyarUp lakShaN hoy chhe, pandar jogarUp lakShaN hoy
chhe, kaShAyapariNAmarUp lakShaN hoy chhe, jIvanA gnAnaguNanA paryAyamAn
AThanAmasangnAmAtra, vachanavargaNA upajAvavAnI nAmarachanArUp ATh
avasthArUp lakShaN hoy chhe, jIvanA chAritraguNanA paryAyamAn
sAtanAmasangnAmAtra vachanavargaNArUp

Page 61 of 163
PDF/HTML Page 92 of 194
single page version

ajIvaAdhikaAra 61
rachanA-kArya upajAvavArUp lakShaN hoy chhe, jIvanA samyaktvaguNanA
paryAyamAn chha nAm sangnAmAtra vachanavargaNArUp rachanA-kArya mAtra
upajAvavArUp lakShaN hoy chhe, jIvanA karmarUp chha ranganAmabhedathI bhed
pADIe evun evun leshyArUp lakShaN hoy chhe. jIvanA sangnAbhAvarUp
chAranAmamAtra bhedarachanA upajAvavArUp lakShaN hoy chhe, jIvanA bhavya-
abhavyarUp nAmamAtrarachanA upajAvavArUp lakShaN hoy chhe, AhArak-
anAhArakarUp nAmamAtrarachanA upajAvavArUp lakShaN hoy chhe,
prakRitionA nijakAlanI maryAdA sudhI ras, rUp rahe chhe te
sthitibandharUp lakShaN hoy chhe, kaShAyanA utkRuShTa vipAkarUp lakShaN hoy
chhe, kaShAyonA mand vipAkarUp lakShaN hoy chhe, chAritramohavipAkano
yathAkrame karIne nAsh thavo te sanjamarUp lakShaN hoy chhe, paryApta,
aparyApta, sUkShma, bAdar, ekendriy, dvIndriy, trIndriy, chaturindriy,
asangnIpanchendriy, sangnIpanchendriy, chorAshIlAkh bhedAdirUp lakShaN hoy
chhe, prakRitionA uday, udayanAsharUp avasthAthI judAn judAn guNasthAn
hoy chhe, te mithyAtva, sAsAdan, mishra, avirati, deshavirati, pramatta,
apramatta, apUrvakaraN, anivRuttikaraN, sUkShmasAmparAy, upashAntamoh,
kShINakaShAy, sanjog, ajog, evA lakShaN hoy chhe e sarva lakShaN
kahyAn, te sarva pudgalapariNAmamay jANavAn.
A pudgal jyAre jIvapradeshomAn ekakShetrAvagAhI pudgal thAy
chhe tyAre jIvanA samIpe rahelAn pudgal, ATalA A lakShaNarUp
pariName chhe, tethI A lakShaNarUpe pudgalapariNAmane jIvasamIpI
kahevAmAn Ave chhe. tethI A sarva pudgalapariNAm achetan jANavA-
pudgalamay jANavA. enAmAn chetanano bhram na karavo. game te kAle
paN (darek vakhate, traNe kAl, hammeshA) (emane) anya dravya ja
jANavun. enAmAn jIvanI pratIti karavAmAn Ave chhe, te mithyAtva chhe,
samyaggnAtA emane achetanarUp paradravya

Page 62 of 163
PDF/HTML Page 93 of 194
single page version

62 aAtmaAvalaokana
tarIke judA ja jANe chhe. potAne chetanArUp chetanadravya tarIke judun ja
Achare chhe.
vaLI jIv sAthe je e ekakShetrAvagAhI pudgalo chhe te pudgalo
jyAre udayarUpe pariName chhe tyAre sahaj ja te kAle jIvano chitvikAr
paN te udayanun nimittamAtrapAmIne te prakAre, tevA ja bhAve, tevA kUTe
karI tevA svAnge karI, tevun anukaraN karI chitvikAranA bhAv thAy chhe.
jo pudgal krodhanA udayarUp pariName to te kAle chitvikAr
paN tevA ja bhAve thAy chhe, e rIte sarva jANavun. e rIte jIvanA
A chitvikArabhAvone audayikabhAv kahevAmAn Ave chhe athavA jyAre
A ekakShetrAvagAhI pudgalaprakRiti-upasham, kShayopasham, kShayarUp e
traNaprakAranI nAsh thavAnI jugatithI (rItithI) pudgalaprakRiti-nAsh
thAy chhe, tyAre te kAle tevI rItithI jIvano A chitvikAr paN
nissandeh nAsh thaI jAy chhe. jyAn chitvikAr nAsh thayo tyAn keval
ek chitta pote ja pragaT thaI rahe chhe. parantu ek visheSh chhe-
je prakAre karI prakRitionA nAshano bhAv thayo hoy, te prakAre
A chit shuddhatAnun nAm pAme. prakRiti upashame to chit
upashamashuddhatAnun nAm pAme. prakRitinA kShayopasham chit
kShayopashamashuddhatAnun nAm pAme. prakRitinA kShayathI chit kShAyikashuddhatAnun
nAm pAme. e rIte karIne jIvanA thayelA chAr bhAv audayik,
upasham, kShayopasham, kShAyik-e bhAvonA rUpe koI, jIvano
nijjAtisvabhAv jANe to te mithyAtvI chhe.
have e chArey bhAvomAn pravartyun to ek chit, e rUpe chit
ja thayun chhe. te ek keval chitne ja jeNe nij-

Page 63 of 163
PDF/HTML Page 94 of 194
single page version

ajIvaAdhikaAra 63
rUp jANyo te ja, jIvanI nijjAtino gnAtA thayo. e chArey
bhAvomAn vyApelI ek chetanA, te chetanA, ek jIvanA nijarUpe thaI
pragaTI, ane shuddhAshuddharUp bhAvo te chetanAnA TharyA. jyAre shuddha bhAv
chhe tyAre ashuddha nathI, jyAre ashuddha bhAv chhe tyAre shuddha nathI. vaLI
keTalAk kAl sudhI shuddha ashuddha banney bhAvo hoy chhe, parantu A
chetanA e bhAvomAn sadAy hoy chhe, A kadI paN asta thatI nathI,
jethI te anAdi nidhan (anAdi-anant) rahe chhe. tethI gnAtAne
jIvarUp chetanAnun ja AcharaN chhe. ek chetanAthI ja jIvane darshAvavAmAn
Ave chhe. nisandeh ek chetanArUpe ja jIv pragaT thayo.
।। iti ajIvAdhikAra ।।


Page 64 of 163
PDF/HTML Page 95 of 194
single page version

64
kartAkarmakriyAadhikaAravarNan

je vastuthI pariNAm-pravAh pravartyA kare te vastune pravAhano
kartA kahevAmAn Ave chhe. vaLI te vastunA te pariNAmapravAhane
karmasangnAthI kahevAmAn Ave chhe. te pariNAmapravAhamAn pUrva pariNAmano
kShay, uttar pariNAmanun Upajavun tene kriyA kahevAmAn Ave chhe. parantu
kartA–karma–kriyA e traNe ek vastunA hoy chhe. vastutvamAn (vastunI
andar) kAI bhed nathI.”
jem ke mATI kartA, ghaDo, karma, ane pinDano
AkAr maTaye ghaTAkAr thAy te kriyA, e rIte ek mATI vastumAn A
traN bhAvono vikalpa (bhed) karavAmAn Ave chhe. parantu kartA-karma-kriyA
e traNey mATInA ja chhe, ek mATIthI judA nathI. e traNey bhedomAn
mATI ek ja chhe, traNey mATIthI UpajyAn chhe. “tevI rIte
chetanavastunA traNey chetan ja hoy chhe, achetanavastunA traNey
achetan ja hoy chhe. potapotAnI vastumAn e traNey vyApya–vyApak
hoy chhe; paranI sattAmAn vyApyavyApak koI hotun nathI, evI sadAnI
maryAdA chhe.”
ek kartAnA chetan-achetanarUp be karma na hoy, ek karmanA
chetan-achetanarUp be kartA na hoy. ek kartAnI chetan-achetanarUp be
kriyA na hoy. ek kriyAnA chetan-achetanarUp be kartA na hoy. ek
karmanI be kriyA na hoy. ek kriyAnA be karma na hoy, ek kartAnAn
chetanakarma, achetanakriyA na hoy, (ek

Page 65 of 163
PDF/HTML Page 96 of 194
single page version

kartAkarmakriyA adhikaAra 6pa
kartAnA) achetan karma, chetanakriyA na hoy. ek karmanA chetanakartA,
achetanakriyA, achetan kartA, chetanakriyA na hoy. ek kriyAnA
chetanakartA achetanakarma, chetanakarma, achetanakartA na hoy. tethI ek
chetanasattvanA ek chet (chetan) jAtinA kartA, karma, kriyA traNey
vyApya-vyApak jANavAn. achetan ek sattAnA ek achetanajAtinA
kartA, karma, kriyA vyApya-vyApak jANavAn. “paradravyanun kartA, paradravya
koI paN rIte na hoy. paradravyanun karma, paradravyanun karma na hoy,
paradravyanI kriyA, paradravyanI kriyA na hoy, nissandeh koI rIte na
hoy.”
gnAtA jANe, mithyAtvIne kAI sudh (bhAn, gam) nathI.
vaLI bIjun- “paradravyane pariNamAvavA mATe pote nimittano
kartA nathI. anya koI dravya koI dravyane pariNamAve nahi. kemake koI
dravya nipariNAmI (apariNAmI) nathI, sarva dravyo pariNamI chhe.
(vaLI) anya koI jANI lye ke –jIv pudgal banne maLIne ek
sansArapariNati upajI chhe, to te anartha chhe. kAraN ke be dravya maLI ne
kadI paN ek pariNati na thAy.”
ane ek pariNatirUp jo thAy to
banne dravyano nAsh thAy. e dUShaN (Ave). tethI chitvikArarUp
sansAr-mokShamAn pote ja vyApyavyApak thAy chhe, anya judun pravarte chhe.
vaLI tyAn ja pudgal gnAnAvaraNAdi karmatvarUpe vyApyavyApak thayun thakun,
anAdithI judun ja sadA pariName chhe, eTalun ja jANavun.
sansAradashAmAn jIvapudgalano paraspar nimitta-naimittik bhAv
jANavo. sahaj ja teo pote potArUpe jude judA pariName chhe. “koI
jIv–pudgalone kAI paN paraspar sambandh nathI.”
jeNe A kartA-karma-
kriyAno bhed yathArtha (barAbar) jANyo, teNe

Page 66 of 163
PDF/HTML Page 97 of 194
single page version

6 atmaavalakan
potAnI chetanA judI jANI. potAnI pariNatinI shuddhatA thaI ane te
ja sansArathI bhalI rIte virakta thAy chhe, temane paramAtmasvarUpanI
prApti thAy chhe.
। iti rkatArkamakrayiAdhakir ।


Page 67 of 163
PDF/HTML Page 98 of 194
single page version

67
pauNya paApaAdhikaAra.

paudgalik puNya-pAp ek ja karmanA be bhed chhe. e bannenI
karmajAti ek chhe, karma abhed chhe. aver chhe, achetan chhe. jIvanA
chitvikAramAn paN puNya-pAp Upaje chhe, te banne ek ja
vikArabhAvanA bhed chhe. vikArajAti ek ja chhe, e banne vikArarUpe
abhed chhe, AkulatArUp chhe, sansArarUp chhe, khedarUp chhe, aupAdhik chhe
ane banne karmabandhanA nimitta chhe, banne pote ekabandharUp chhe, tenAthI
mokSha kevI rIte thAy? “je A bannethI mokSha thavAnI pratIti rAkhe
chhe, te agnAnI chhe.”
je pote bandharUp chhe, tenAthI mokSha kevI rIte
thAy? tenAthI mokSha kyArey na thAy.
jIvanI ek nijjAtirUp chetanA, te (chetanAno) svabhAv
pragaT thatAn mokSha chhe. te chetanAno svabhAv mokSharUp chhe. te pragaTatAn
nissandeh keval mokSha ja chhe. jethI gnAtAne evI chetanAnun AcharaN chhe,
tyAn sahaj ja mokSha chhe. jIvanA vikArarUp puNya-pAp keval bandharUp chhe,
tyAjya chhe. jIvano ek chetanAsvabhAv ja mokSha chhe.
iti pauNya paApaAdhikaAra

Page 68 of 163
PDF/HTML Page 99 of 194
single page version

68
aAshravaAdhikaAra

Ashrav eTale Avavun, chitvikArarUp rAg-dveSh-moh e
Ashrav jIvanA chhe, achetanarUp mithyAtva, avirati, kaShAy, jog e
Ashrav pudgalanA chhe. tethI chitvikArarUp rAg-dveSh-moh to
paudgalik Ashrav AvavAmAn nimittamAtra chhe ane paudgalik
mithyAtva, avirati, kaShAy, yog e ATh prakArAdirUp karmavargaNAnA
AvavAmAn nimitta chhe. tethI jyAre jIv gnAnarUpe pariNamyo tyAre ja
te chitvikArarUp rAg-dveSh-mohanA AshravathI rahit thayo. tyAn
sAmAnyapaNe gnAnIne nirAshrav kahevAmAn Ave chhe. gnAnI ‘nirAshrav’
evun mukhya nAm pAme chhe tathA jo bhedathI jovAmAn Ave to jyAnsudhI
gnAn, darshan, chAritrAdi guNono jaghanya prakAsh chhe tyAn sudhI AtmAno
svabhAv jaghanya kahevAmAn Ave chhe. tyAnsudhI evA jaghanya gnAnIne
buddhipUrvakathI to nirAshrav kahevAmAn Ave chhe ane jaghanya gnAnIne
abuddhipUrvak rAgabhAvarUp pariNAmakalankathI Ashrav bandh thAy chhe. tethI
jaghanya gnAnI buddhipUrvak pariNAmathI nirAshrav-nirbandh pravarte chhe.
jyAre anantagnAn, anantadarshan, chAritrAdi utkRuShTa prakAsh pragaT
thayA tyAre tyAn AtmasvabhAv utkRuShTa kahevAmAn Ave chhe. evA utkRuShTa
gnAnIne buddhipUrvak, abuddhipUrvak bhAvono nAsh thaI gayo, tethI temane
sarvathA, sAkShAt nirAshrav-nirbandh

Page 69 of 163
PDF/HTML Page 100 of 194
single page version

aAshravaAdhikaAra 69
kahevAmAn Ave chhe, utkRuShTa gnAnInA ek nirAshrav, sAkShAt nirAshrav
evA be visheSh bhed jANavA. evo je chetan Ashrav chhe te vikAr
chhe. tethI he sant! tun ek nijjAtirUp chetanAne ja jIvano
nijasvabhAv jAN.
iti aAshravaAdhikaAra