Page 70 of 163
PDF/HTML Page 101 of 194
single page version
rAgapariNAmathI jIvapradeshomAn chonTe chhe. karmaskandh sAthe e rIte
achetanavikArabandh jANavo, tethI rAg jIvano vikArabhAv chhe. “mAtra
ek chetanA ja jIvano svabhAv jANavo, te chetanA ja jIv (vastu)
chhe.” je bandhabhAv chhe te koI vikAr ja chhe, koI jIvatva nathI.
Page 71 of 163
PDF/HTML Page 102 of 194
single page version
gnAn, darshan, chAritrAdik jeTalA te svarUparUp thaI pragaTayAn, teTalA te
vikArarUpe nathI pravartatAn, tene samvarabhAv kahevAmAn Ave chhe.
rokAy chhe. e e rIte karIne jIvasamvar, pudgalakarmasamvar banne thatAn
thatAn jIv sarva ApoAp sampUrNa svabhAvarUp pragaT thaI jAy chhe ane
te jIv prati sarva karmavargaNA AvatI rokAI jAy chhe. evI rIte je
samvararUpamAn pragaTayo, te ek chetanAno ja svabhAv jANavo. “te
chetanA jIv (vastu) chhe, samvar te koI bhAv (dashA, avasthA) chhe.”
Page 72 of 163
PDF/HTML Page 103 of 194
single page version
temanun pharIthI thavun rokAI jAy chhe. e rIte achetan-chetan bannenA
karmavikAr samvarapUrvak nAsh thAy, tene samvararahit nirjarA kahevAmAn
Ave chhe. evI nirjarA thatAn thatAn jIvasvabhAv pragaT thAy chhe, karma
badhun dUr thAy chhe, tethI “nirjarA koI bhAv (avasthA) chhe ane je
nirjarAvant chetanA te ek chetanA jIvavastu chhe.”
Page 73 of 163
PDF/HTML Page 104 of 194
single page version
pradeshavikAr), ekakarmapudgal sarvathA jIvathI judAn thayAn-bhinna thayAn
tyAre evA A pudgalakarmano sarvathA nAsh thatAn jIvano guNavikAr
ane jIvano pradeshavikAr sarvathA vilay jAy chhe (nAsh pAme chhe).
jyAre e rIte pudgalanI rukAvaT thaI ane jIvavikArano sarvathA
nAsh thayo tyArathI ja mokShabhAv kahevAmAn Ave chhe. evo mokShabhAv
thatAn thakA sarvanijjAti jIvanA svabhAvarUpe sAkShAt pragaT thaI. je
sarva svabhAvabhAv anAdithI vikArarUp thavAthI gupta thaI rahyo hato,
te paN kAl pAmIne vikAr k kdUr thayo; te kAle, k ksvarUpabhAv
sAkShAt pragaT thayo. teTalI ja svarUp vAnagImAn sampUrNasvarUp tevun ja
AvIne pratibimbe chhe (jhaLake chhe). vaLI tyAnthI AgaL svarUp krame
krame pragaT thatAn thatAn sAkShAt thatun jAy chhe.
utkRuShTa svarUpane sAdhatun Avatun hatun, prakAshatun Avatun hatun, te sarva
sampUrNa pragaT siddha thaI rahyun, te sampUrNa sAkShAt pragaT thayun. anya kAI
pragaTAvavAnun rahyun
Page 74 of 163
PDF/HTML Page 105 of 194
single page version
rIte AtmAnun svarUp sampUrNa pariNAmapravAharUpe thayun.
niShkeval, svayam (evAn nAmasangnAthI te AtmAne kahevAmAn Ave chhe.).
tAtparya A chhe ke jevun jIvanun svarUp hatun tevun ja sarva, sampUrNa
mokShabhAvamAn pariNamyun. “to A mokSha to koI bhAv (dashA) chhe; je
mokShavant chetanA chhe, te ek jIvanijjAti chhe.”
Page 75 of 163
PDF/HTML Page 106 of 194
single page version
te agnAnIe vastuno nAsh karyo, vastune na jANI. vaLI, jo koI
Am mAne ke svabhAvabhAvanI pragaT pariNatithI ja shun chhe, vastuthI ja
kAryasiddhi chhe? to evA agnAnIe svabhAvabhAv pariNatino nAsh
karyo, shuddha thavAno abhAv karyo, vikArapariNatine sadAy rAkhavAno
bhAv karyo, mukti thavAno nAsh karyo.
judo rahe chhe to te agnAnI potAne shuddha-ashuddha e banne rUpe dekhato
nathI. savikAr-avikAr e be svabhAvane jANato nathI, te vikArane
chhAnDashe nahi. vaLI koI Am mAne ke -pudgalavipAkanA
nimittamAtrathI to shun chhe? pote potAnun nimitta thaIne pote vikArarUpe
pariName chhe. to te agnAnIe vikArane nitya karyo, svarUpanA jevo
karyo. (to te agnAnIe vikArane potAnun nitya nijasvarUp mAnyun.)
rAkhe, to te agnAnIne (to te agnAnIne man) A chhAyA paN ek
vastu chhe, jIvanun te chhAyAthI koI bIjun ja kShetra Tharyun.
Page 76 of 163
PDF/HTML Page 107 of 194
single page version
siddhapadanI prApti thaI, jIv sarvathA gnAnI thaI rahyo ane jIvane shuddha
thavAmAn AgaL bIjun kAI rahyun nahi, te puruShe bhAvaindriy bhAvaman,
buddhipUrvak-abuddhipUrvak, (pariNati) ane jeTalI jIvanI ashuddha pragaT
chitvikArarUp pariNati, teTalI jIvadravyanI na jANI. jIvadravyane (sarva
chitvikAr pariNatithI) vartamAn vartatun na dekhyun. tyAn te
ekadeshabhAvane sampUrNa bhAv sthApyo A bhAvaindriyAdi pariNatine
anya koI dravyanI sthApI, tyAn te puruShe ashuddha pariNati rahetAn
(jIvane) ashuddha na mAnyo. vaLI A (ashuddha) pariNati jatAn kAI
jIvaparyAyane shuddha mAnashe nahIn, tyAn te puruShe sAkShAt paramAtmasvarUp-
sampUrNa svarUp-sarvathA mokShasvarUp thavAnI nAsti karI, sadA sansAr
rAkhavAno udyam karyo.
eTalA ja gnAnane sarva thayun mAne, eTalA ja svasamvedanabhAvane svarUp
mAne, ene siddhapad mAne, anya sarva bhAvothI jIvane shUnya mAne,
chAritraguNanA svabhAvanI jem gnAnadarshananA svabhAvane mAne-tyAn te
agnAnIe gnAnano nijasvabhAv svagney-paragneyaprakAshak shraddhayo nahi
ane te puruShe darshanaguNane svane dekhavAnA parane dekhavAnA
nijasvabhAvarUpe shraddhayo nahi, vaLI te puruShane svaparano bhed
UpajavAno nathI. kAraN ke jo parane jANavAmAn Ave to svanun paN
jANavun Upaje, kAraN ke parapad to tyAre sthapAy chhe jyAre koI
pahelAn (svane) (potAne) sthApe chhe ane jyAre svane (potAne)
sthApe chhe tyAre pahelAn parane sthApe chhe. vaLI Am kahevAmAn Ave ke-
gnAnanA svabhAvane
Page 77 of 163
PDF/HTML Page 108 of 194
single page version
A puruSh (mAtra) vAtothI to Avo bhAv kahe, parantu te puruShane
svane (potAne) sthApavAnun gnAn Upajyun nathI. svane sthApavAnun
gnAn jyAre Upaje tyAre parane par sthApavAno bhAv Upaje. gnAnano,
darshanano svaparaprakAshak evo nijabhAv (nij svabhAv) ja chhe. vaLI
A svabhAvane na mAne tyAn gnAnadarshanaguNano nAsh thayo. jyAn guNano
nAsh thayo tyAn dravyano nAsh thayo. jyAn dravya nAsh pAmyun tyAn vastu
nAsh pAmI ek svasamvedanane mAnatAn sarva ekAnt sthApavAthI A
pramANe nAshanI paramparA siddha thAy chhe, bIjun kAI sAdhya siddha thatun
nathI.
maTI jAy chhe tyAre ja jIv siddharUp thAy chhe. te agnAnIe gnAnano
svabhAv mULathI ja jANyo nathI. te em nathI jANato ke ‘gnAn’
evun to tene kahevAmAn Ave chhe ke je ‘jANe’, ane jo te ‘jANavun’
ja dUr karyun to tene ‘gnAn’ kevI rIte kahevAmAn Ave? te gnAn
guNano nAsh ja thayo. tyAn (gnAnaguNano nAsh thatAn) vastuno nAsh
sahaj ja thayo, evA ghaNA anartho jANavA.
Page 78 of 163
PDF/HTML Page 109 of 194
single page version
chetanadravyanI siddhi chhe. bho! prakAshanI mAphak je sarva gneyonun dekhavun-
jANavun thAy chhe eTalAthI (ja) to te jIvavastunI siddhi na thaI. “
nissandeh jIvavastunI siddhi ATalI chhe ke chetanAno pinD–
chetanAgAnTh,” ane karma, sharIr, kaShAy, rAgadveSh, moh, mithyAtva,
nAm jash-kIrti, indriy, puNya, pAp, jIvasthAn, yonI, mArgaNA,
guNasthAn Adi jeTalA paudgalik bhAv-te bhAvomAn koI jIvavastunI
pratIti karashe, to jIv vastunI siddhi nahIn thAy kAraN ke te to-e
badhAy bhAvo to-achetan paradravyanA parasattvA (parasattvasvarUp) chhe.
“jIv vastunI siddhi eTalI ja chhe ke ‘chetanA bhAvapunj’”
jIvavastunI pratIti karashe to vikAr te to koI jIvavastunI siddhi
nathI, te to chetanAno kalankabhAv chhe. “jIvavastunI siddhi ATalI ja
ke ‘mUlachetanA mAtra’.”
Page 79 of 163
PDF/HTML Page 110 of 194
single page version
ke te jIvavastu chhe. are! pragaT thavAnA bhAvo te to sarva chetanAnI
avasthAo chhe-dashAo chhe. “jIvavastunI siddhi ATalI ja ke–
mUlasthAn chetanAmAtra.” sansAr muktibhAv tene koI jANashe ke te
jIvavastu chhe. (to tene kahevAmAn Ave chhe ke) bho! to te paN
chetanAnI dashAo chhe. “jIvavastu ATalI ja ke–mUlachetanAmAtra.”
jIvavastu ATalI ja ke mUlasthAn chetanAmAtra.”
jANashe to are! te sarvabhedo to hammeshA vastunI avasthA chhe. “
jIvavastu eTalI ja –chetanAmAtra mUlavastu”
Ave chhe ke vyavahArathI vastu darshAvavAmAn Ave chhe ke (tyAre), e
bhAvone koI jANI besashe ke te jIvavastu chhe to are! te paN
vastunI avasthAo chhe-vastunI dashAo chhe, “jIvavastunI siddhi
ATalI ja ke– ‘mUlachetanavastu’”
jIvavastu mUlapaNe na hoy, ek chetanA nA ja bhedathI
Page 80 of 163
PDF/HTML Page 111 of 194
single page version
nissandeh jIvavastunI siddhi darshAvI. have A chetanAne nissandehapaNe
darshAvIe chhIe.
chetanA kahevAmAn Ave chhe. A punjarUpe-pinDarUpe chetanA TharI (siddha
thaI). A guNonI gAnTh chetanA TharI (siddha thaI). A gnAnAdi
bhAvothI je koI anya sarva bhAvo rahyA, te koI bhAv chetanAne prApta
thAy nahi. (chetanArUpe na TharyA), nissandeh chetanAthI A
gnAnAdibhAvonI siddhi thaI.
samyagdarshan, gnAn, chAritra Upaje chhe te Upajavun kone kahevAmAn Ave
chhe te tun sAmbhaLa- mitra! Anun nAm chetanA upajI ke-chetanAnA
gnAnAdi bhAvo to anAdithI jem chhe tem ja chhe, emAn to kAI
halachal thaI nathI. pratyakSha chhe, kaI Avyun-gayun nathI, A vAtamAn kAI
sandeh nathI. bhAI! vastu to chhatI chhe, vidyamAn chhe, parantu A
vibhAvabhAv-vikArabhAvarUp koI doSh anAdithI A jIvane Upajyo,
tethI tenI pAgal jevI dashA thaI rahI chhe. (te kevI?) potAne pararUp
sthApe, parane potArUp sthApe (svane par sthApe parane sva sthApe)
svanun paranun nAm paN na jANe. darshan, gnAn, samyaktva, chAritra,
paramAnand bhogAdibhAvo je vikArarUpe
Page 81 of 163
PDF/HTML Page 112 of 194
single page version
AkArane jANe nahi, paragney AkArane jANe nahi, svagney, paragneyanun
nAmamAtra paN jANe nahIn, evI rIte gnAnanI shakti agnAnarUp thaI
pravartI.
svadrashya paradrashya nAmamAtra paN jANe nahi, evI rIte darshananI shakti
adarshanarUp thaI pravartI.
svAnganI mAphak vikArabhAvamAn-ja-sthiratA-vishrAm-AcharaNarUp
pravartI, evI rIte chAritra vibhAvarUp pravartyun.
chitvikAr bhAvonA svAd-bhogarUp pravartI, evI rIte bhoganI shakti
vibhAvarUp pravartI.
rIte hAthamAn vastu rAkhI anya ThekANe dekhatAn pharIe, evo sUl
(vikAr) A chetanAno thayo, (evI dashA A chetanAnI thaI).
‘pote nathI’ evo bhram thayo. kAl pAmIne samyaktva guN to
vikArathI rahit thaIne samyaktvarUp thaI pravartyo,
Page 82 of 163
PDF/HTML Page 113 of 194
single page version
eTalun kahevun te nirvikalpa vaLI jyAre visheShabhedavikalpathI
samyaktvaguNane samyagrUp kahevA mAgIe tyAre A (pramANe)
kahIe- svajAti svajAtithI judI ThIkatA (barAbar hovApaNAnI
shraddhA) thaI, e rIte to vikalpa jANavo. ‘samyag’ eTalun to
nirvikalpa jANavun. vaLI tyAre ja gnAnaguNanI keTalIk shakti samyagrUp
pariNamI, keval jANavArUp pravartI, e rIte gnAnanI shaktine
‘samyagrUp’ eTalI kahevI te nirvikalpa. vaLI jyAre bhed vikalpathI
gnAnashaktine samyagrUp kahevA mAgIe tyAre A pramANe kahevAmAn
Ave chhe-
kahevI te nirvikalpa.
eTalun kahevun te nirvikalpa. vaLI jyAre visheShabhedathI samyagdarshananI
shaktione samyag kahevA mAgIe tyAre A pramANe kahevAmAn Ave
chhe-
nirvikalpa chhe.
‘samyag’ eTalI kahevI te nirvikalpa. vaLI jyAre bhedavikalpathI
Page 83 of 163
PDF/HTML Page 114 of 194
single page version
Ave chhe-
nirvikalpa.
‘samyag’ kahevI te nirvikalpa. vaLI bhedavikalpathI jyAre
bhogaguNanI shaktine kahevA mAgIe tyAre A rIte kahevAmAn Ave
chhe-
vaLI emanA abhedapunjarUp-gAnTharUp chetanA, te chetanA keTalIek
samyagrUp thaI eTalI kahevAmAn Ave chhe. chetanA keTalIek samyagrUp
upajI, e chetanA samyagthI abhed-nirbhed chhe. vaLI e rIte A
chetanAne samyagrUp UpajatAn jIvavastune samyagrUp Upajyun kahevAmAn
Ave chhe, keval nijarUp thayun kahevAmAn Ave chhe. jevun pote hatun tevun ja
potapotAnun mUlasvarUp pragaTayun-pariNamyun. vaLI A rIte paN kathan
kahevAmAn Ave chhe-
samyagbhAv hato te potAno mUlabhAv gupta thaI gayo hato, te have
pragaT thatAn tenun varNan kahevAmAn Ave chhe-
Page 84 of 163
PDF/HTML Page 115 of 194
single page version
samyagbhAv jIvane anya sarva vikalpathI judo darshAve chhe. ek
(keval) guNanI apekShAe vaLI, sarva anantaguNonopunj tene
vastu kahevAmAn Ave chhe. te vastune gnAn to jANe chhe, darshan to
dekhe chhe, chAritra to sthirIbhUt thaIne Achare chhe, te A rIte
kahevAmAn Ave chhe-
nathI, hun have jAgyo, mArI nindrA gaI. hun mArA ek svarUpane anubhavun
chhun, hun sarvAngasvarUpane anubhavun chhun hun A sansArathI judo thayo, hun
svarUparUp hAthI upar AvIne (chaDhIne) ArUDh thayo, ashuddhabhAvano
paT kholIne men svarUpagharamAn pravesh karyo, hun A sansArapariNAmano
tamAshagIr thayo, indriyAdi bhAvo mArun svarUp nathI, abhedarUpane hun
anubhavun chhun, hun nirvikalpane Acharun chhun, nishchay, vyavahAr, nay, pramAN,
nikShep Adi mArun rUp nathI, gnAnAdiguNonA paryAyarUp bhedabhAvo chhe, te
bhedabhAvo mArA guNasvarUpamAn to nathI, guNasthAnAdi bhAv mArun svarUp
nathI, have hun svayam dekhun-jANun chhun, men have svabhAvabhAvane judo karyo,
parabhAvane judo karyo, hun amar chhun-e rIte anek anek prakAre karI
manamAn, vANImAn samyagbhAvanI stuti Upaje chhe.
chhe, manavachananA vikalpa chhe. parantu samyagbhAvanun tAtparya ATalun ja
chhe-
Page 85 of 163
PDF/HTML Page 116 of 194
single page version
chAritrapariNAm to keval ek samyagsvachAritrapariNAmarUpe pravarte chhe.
bhogapariNAm to ek samyagsvabhogarUpe pravarte chhe. e rIte pariNAm
potapotAnA svabhAvarUpe sAkShAt pragaT thaI pravarte chhe.
karIne pariName chhe. AnAthI anya prakAre je kAI kahevAmAn Ave to
badhey vikalpano doSh pravarte (lAge) chhe (te badhAyamAn vikalpa Upaje
chhe) em nissandehapaNe jANavun. kAraN ke te samyagbhAvanA pragaT
pariNamavAmAn anya koI koIno paramANumAtra paN (lagIr paN)
kAI sambandh nathI. ek keval potapotAno svarUpapariNAm pravAh
chAlyo jAy chhe. bIjI tyAn koI vAt nathI, bIjo koI vikalpa nathI,
evI samyagdhArA samyagdraShTinA dravyamAn pragaTI chhe. tene to e ja
pramANe pravarte chhe. parantu svarUpane je kAI anya prakAre kahevAmAn Ave
chhe, te badhey manavachananA vikalparUp chhe.
Page 86 of 163
PDF/HTML Page 117 of 194
single page version
ATalun ja draShTAnt paryApta jANavun. vaLI gnAnAdi samyagno ek ras,
aner rasano ek ja pinD, tenun draShTAnt jem ke pAnch rasanA samavAye
karI ek guTikA banI chhe. have te guTikAne vichArIe, tyAn A pAnch
ras ja dekhavAmAn Ave chhe, tyAn ek ek ras potapotAnA ja
svAdarUpe anya rasathI sarvathA judA judA pravarte chhe. koI rasano svAd
koI rasanA svAdarUpe maLI jato nathI. koI kAle (game tyAre,
hammeshA) pratyek (ek ek) ras pratyakSha potapotAnA svAdarUp achal
dekhavAmAn Ave chhe. vaLI A taraph guTikAbhAvane jo dekhavAmAn Ave
to te guTikAbhAvanI bahAr koI ras nathI, je ras chhe te
guTikAbhAvamAn rahyA chhe. te pAnch rasano je milAparUp punjabhAv te ja
goLI, te pAnch rasano ja pinD te ja goLI, e rIte kahetAn je
bhedavikalpa Ave chhe (Ubho thAy chhe) parantu ek ja vakhate pAnch
rasano bhAv te ekAnt golIno bhAv chhe. to pratyakSha shuddha draShTi karIne
draShTAntane dekhavun (samajavun) pachhI A draShTAntane dekhavun (samajavun).
Page 87 of 163
PDF/HTML Page 118 of 194
single page version
maLato nathI. samyaktvano je AkAr ‘vastushraddhAn’ samyag chhe, te ja
shraddhAn samyag pariName chhe. gnAnashaktino je AkAr ‘jANavun’ eTalo
samyagbhAv te jANavAno samyagbhAv judo pariName chhe. darshanashaktino
je AkAr ‘vastu dekhavI’ eTalo samyagbhAv te vastu dekhavAno
samyagbhAv judo pariName chhe. chAritrashaktino je AkAr ‘nij
vastunA svabhAvamAn sthiratA-vishrAm-AcharaN’ eTalo samyagbhAv te
chAritrano samyagbhAv judo pariName chhe. bhogashaktino je AkAr
‘nij vastunA svabhAvano ja AsvAd’ eTalo samyagbhAv te
bhogashaktino samyagbhAv judo pariName chhe. e pAnchey samyak
potapotAnA bhAvarUpe pariName chhe. koI koInI andar maLI jatA
nathI, potapotAnA samyagbhAv TaLatAn paN nathI, jem ne tem judA
judA pariName chhe. e to samyag bhedAbhedabhAvorUpe judA judA pravarte
chhe. vaLI jo A taraph (chetanA vastu taraph) joIe to-
andar vase chhe. A pAnchey gnAnAdirUp samyagnun je punjasthAn chhe te
chetanAsamyag chhe. te pAnchey gnAnAdibhAv maLIne ek chetanA
samyagbhAvarUp banI chhe. pAnche samyagbhAvano ja ek samavAy ek
samayamAn ek sthAne pariName chhe. tenA te punjane chetanAsamyagbhAv
kahevAmAn Ave chhe. e rIte A pAnche bhAvone ek
chetanAsamyagbhAvarUpe ja dekhavAmAn Ave chhe. bhedasamyagbhAv,
abhedasamyagbhAv kahevAmAn to judA judA darshAvavAmAn Ave chhe parantu
gnAnadarshanamAn ek sthAne ja banne bhAvo pratibimbe chhe. te pAnche
samyagthI chetanAsamyag, chetanAsamyagthI te pAnche samyag kahyA chhe.
Page 88 of 163
PDF/HTML Page 119 of 194
single page version
na rAkhI. jemake uShNatAbhAv judo anya ThekANe kahevAmAn Ave ane
agnibhAv judo anya ThekANe kahevAmAn Ave to tyAn vastu dekhavAmAn
na AvI. shUnya dekhavAmAn Avyun. vaLI ek ja sthAne bhedabhAve
uShNatA jANavAmAn AvI ane abhedabhAve agni jANavAmAn AvI,
to em ja vastu chhe. e rIte bhedasamyagbhAv, abhedasamyagbhAv ek
ja sthAne chhe, nissandeh em ja vastu chhe. em gnAnamAn pratibimbe chhe.
e rIte bhedasamyagbhAv, abhedasamyagbhAv (banne) ek sthAne rahyA
pariName chhe.
ja pariName chhe, samyagrUpe pariName chhe. te ja jIv samyagbhAvarUpe bhalI
rIte shobhe chhe.
svayam-kevalanirvikalpa-nijasvarUpasiddha sAkShAt AtmA pragaTayo. eTalA
ja bhAvathI AtmA nijasvabhAvamAn eTalo sthagit (sthir) thayo.
teTalI vAnagI pragaTavAthI anAdithI je jIvavastu svabhAvarUpathI
asiddha thaI rahI hatI-nij svadharmathI chyut thaI rahI hatI te
jIvavastunI nijasvabhAvajAti have siddha thaI, jIvavastunA svadharme
potAne darshAvyo (potAnun shuddha svarUp darshAvyun).
Page 89 of 163
PDF/HTML Page 120 of 194
single page version
chhe. svabhAvanI ATalI vAnagIo pragaTavA pahelA A thayun.
te gnAnAdiguNanI to keTalIek shakti samyak thaI kahI to sho bhed
(taphAvat) chhe?
gnAnAdiguNanI (keTalIek shaktio) abuddhirUp melI thaI rahI chhe
ane kShINamohakAlanA antamAn gnAnAdi guNanI sarva anantashaktio
samyagrUp thashe tyAre gnAnAdiguN sampUrNa samyag thayo kahevAshe.
dravya k kmelun chhe. vaLI te paN vikAr ayogIkAlanA antamAn dUr
thashe tyAre dravya sarvathA samyagrUp thashe. trailokya upar keval ek jIv
svayam birAjamAn thashe.