૭૨ ]

વિભાવ ઔર જ્ઞાયક હૈં તો ભિન્ન-ભિન્ન હી; — જૈસે પાષાણ ઔર સોના એકમેક દિખને પર ભી ભિન્ન હી હૈં તદનુસાર .

પ્રશ્ન : — સોના તો ચમકતા હૈ ઇસલિયે પત્થર ઔર સોના — દોનોં ભિન્ન જ્ઞાત હોતે હૈં, પરન્તુ યહ કૈસે ભિન્ન જ્ઞાત હોં ?

ઉત્તર : — યહ જ્ઞાન ભી ચમકતા હી હૈ ન ? વિભાવભાવ નહીં ચમકતે કિન્તુ સર્વત્ર જ્ઞાન હી ચમકતા હૈ — જ્ઞાત હોતા હૈ . જ્ઞાનકી ચમક ચારોં ઓર ફૈ લ રહી હૈ . જ્ઞાનકી ચમક બિના સોનેકી ચમક કાહેમેં જ્ઞાત હોગી ?

જૈસે સચ્ચે મોતી ઔર ખોટે મોતી ઇકટ્ઠે હોં તો મોતીકા પારખી ઉસમેંસે સચ્ચે મોતિયોંકો અલગ કર લેતા હૈ, ઉસી પ્રકાર આત્માકો ‘પ્રજ્ઞાસે ગ્રહણ કરના’ . જો જાનનેવાલા હૈ સો મૈં, જો દેખનેવાલા હૈ સો મૈં — ઇસ પ્રકાર ઉપયોગ સૂક્ષ્મ કરકે આત્માકો ઔર વિભાવકો પૃથક્ કિયા જા સકતા હૈ . યહ પૃથક્ કરનેકા કાર્ય પ્રજ્ઞાસે હી હોતા હૈ . વ્રત, તપ યા ત્યાગાદિ ભલે હોં, પરન્તુ વે સાધન નહીં હોતે, સાધન તો પ્રજ્ઞા હી હૈ .