PDF/HTML Page 350 of 1906
single page version
samAdhAna- .. jaise honA hogA vaise hogA, vah bAharakA to ThIk hai, parantu antaramen yadi antaramen vah svayam puruShArthakA bal pragaT na kare to aisI kramabaddhakI paryAy bhavakI or jAtI hai. yadi svayam bal pragaT kare to kramabaddhakI paryAy apanI or, bhavake abhAvakI or jAtI hai. bal to svayamko hI pragaT karanA hai. palaTanA to svayamko hI hai. apanI tAkAt svayamko hI pragaT karanI hai. pUrA jIvan apanI tAkat par hai. lekin vah koI kar nahIn detA, svayamko hI karanA hai.
bal AnA hogA tab AyegA, aise bal nahIn AtA hai. apane antaramen aisA ho ki AnevAlA hogA... vah bal svayam hai aur vah bal svayamko hI pragaT karanA hai, use koI kar nahIn detA. kramabaddha yAnI koI nimitta use kar de, yA koI dUsarA kar detA hai, aisA nahIn hai. vah bal svayamko hI pragaT karanA paDatA hai. aur kramabaddhako gaDhanA sab apane hAthamen hI hai. vah koI nahIn kar detA.
jisake manamen aisA ho ki jaise honA hogA vah hogA. lekin yadi tujhe aisI shraddhA hai to terA sulaTA kramabaddha hogA hI nahIn. aur bhagavAnane aisA hI dekhA hai, tU puruShArtha nahIn karatA hai to terA kramabaddha aisA hai. kramabaddhako puruShArthake balake sAth sambandha hai. puruShArthakA bal nahIn pragaT karatA hai to terA kramabaddha (vaisA hai). jo puruShArtha karake gnAyakadashA pragaT karatA hai, to usakA kramabaddha sulaTA hai.
mumukShu- pUjya bahinashrI! ek prashna hai ki dharmakA mUl samyagdarshan hai yA chAritra yA sarvagnadev yA apanA trikAlI svabhAv?
samAdhAna- dharmakA mUl samyagdarshan hai. dharmakA mUl to samyagdarshan hai. dharma sabako kahate hain. chAritra dharma hai, samyagdarshan dharmakA mUl hai. samyagdarshanamen dharmakA Ashray hai trikAlI svabhAvakA. parantu samyagdarshanako dharmakA mUl kahanemen AtA hai. kyonki gurudevane samyagdarshanakA svarUp apUrva rItase batAyA hai. samyagdarshan anAdi kAlase jIvako prApta nahIn huA hai. aur samyagdarshan hI jagatamen sarvotkRuShTa hai, usase hI bhavakA abhAv hotA hai.
gurudevane atyant spaShTatA karake sUkShma-sUkShma rItase samyagdarshanakA svarUp bahut batAyA hai. gurudevakA param upakAr hai. dharmakA mUl samyagdarshan hai. anAdi kAlase jIvane samyagdarshan
PDF/HTML Page 351 of 1906
single page version
prApta nahIn kiyA hai. vah samyagdarshan prApta karanA jagatamen bahut durlabh hai. jIv anAdi kAlase bAhya kriyAmen aur bAharamen aTakA hai. parantu antaramen samyagdarshan kise kahate hain? bhavakA abhAv kaise ho? yah use mAlUm nahIn hai. dharmakA mUl samyagdarshan hai. trikAlI svabhAv anAdiananta hai-gnAyak svabhAva. gnAyak svabhAv anAdiananta hai, parantu samyagdarshan jab prApta hotA hai, tabhI bhavakA abhAv hotA hai.
samyagdarshan hai usamen gnAyak svabhAvakA Ashray hotA hai, dravya par dRuShTi jAtI hai aur samyagdarshan prApta hotA hai. isaliye samyagdarshan dharmakA mUl hai. sarvagna svabhAva. bhagavAn dharmamen nimitta banate hain. parantu andarakA upAdAn svabhAv to apanA hai. svayam prApta kare to ho sake aisA hai. isaliye samyagdarshan dharmakA mUl hai. bAharakA nimitta hai vah mUl nimitta nahIn kahalAtA. mUl kAraN to samyagdarshan hai. dharma use kahate hain. samyagdarshan anAdi kAlase prApta nahIn kiyA hai. aur vah samyagdarshan prApta karaneke liye gnAyak svabhAvakA Ashray hai. gnAyak svabhAvakA Ashray liyA aur samyagdarshan prApta ho, phir trikAlI svabhAvake Ashrayase chAritra bhI usake Ashrayase pragaT hotA hai. chAritra bhI dharma hai.
dansaN mUlo dhammo aur chAritra khalU dhammo. chAritra dharma hai aur samyagdarshan bhI dharma hai. donon dharma hain. dharmakA mUl samyagdarshan hai. isaliye samyagdarshan hI jagatamen sarvotkRuShTa hai. parantu vah samyagdarshan AtmAkA Ashray le to prApta hotA hai. "je shuddha jANe Atmane te shuddha Atma ja meLave.' AtmAko shuddha jAne. yah vibhAv merA svabhAv nahIn hai, main to shuddha svabhAv AtmA hUn. usamen guNabhed, paryAyabhed sabako gauN karake, ek chaitanya par dRuShTi rakhe to samyagdarshan prApta hotA hai. chaitanya svabhAvakA astitva grahaN karake, gnAyak svabhAvakA astitva grahaN karake par-orake bhedabhAv, vibhAvabhAv, sab parase dRuShTi uThAkar ek chaitanya par dRuShTi rakhe aur bhedagnAnakA abhyAs kare. bArambAr-bArambAra. usamen upayogako sthir kare to usamen svAnubhUti hotI hai. vahI dharmakA mUl hai.
samyagdarshan hI dharma hai aur vahI dharmakA mUl hai. chAritra bhI dharma hai. abhI samyagdarshan prApta huA, parantu chAritra prApta nahIn hotA tabatak pUrA dharma prApta nahIn huA hai. abhI kamI hai. isaliye chAritra bhI dharma hai. svAnubhUti pragaT hote-hote, Age baDhane par svarUpakI lInatA baDhatI jAtI hai, usamen chAritra pragaT hotA hai. bAharake shubhabhAv panch mahAvrat, aNuvrat shubhabhAv hai, lekin usake sAth svarUpamen lInatA baDhatI jAy vah chAritra hai. vah chAritra bhI dharma hai. dharma to aise pragaT hotA hai. bAharase pragaT nahIn hotA. AtmAke Ashrayase pragaT hotA hai. isaliye vahI pragaT karane jaisA hai. sukhakA dhAm jo AtmA, shAntikA dhAm jo AtmA, gnAyakakA Ashray karanese samyagdarshan prApta hotA hai aur vahI jagatamen sarvotkRuShTa hai.
PDF/HTML Page 352 of 1906
single page version
mumukShu- vAstavik mUl to trikAlI svabhAv lagatA hai. bAkI sab to upachArik lagatA hai.
samAdhAna- trikAlI svabhAv samyagdarshanakA Ashray hai. anAdi kAlase trikAlI svabhAv hai, parantu yadi use vah grahaN nahIn karatA hai to ananta kAl nikal jAtA hai. grahaN use karanA hai-trikAlI svabhAvako. trikAl svabhAvako jAne. anAdiananta main shAshvat hUn, aisA jAne. usamen ananta guN hain, sab gnAnamen jAne. dRuShTi ek chaitanya par rakhe. trikAlI svabhAv.. samyagdarshanakA Ashray trikAlI svabhAv hai. isaliye grahaN use karanA hai. to hI samyagdarshan prApta hotA hai. trikAlI svabhAvako grahaN kare to. lekin dharma to samyagdarshanako kahanemen AtA hai.
dharma use kahanemen AtA hai, anAdiananta trikAlI svabhAvako bhI (dharma kahanemen AtA hai), parantu vAstavamen jo pragaT hotA hai usIko dharma kahanemen AtA hai. samyagdarshan hI dharma hai. samyagdarshan-gnAn-chAritrANi mokShamArga. mokShamArga samyagdarshan ratnatray pragaT ho, tab mokShamArga pragaT hotA hai.
mumukShu- to chAritra khalU dhammo, chAritrako bhI khalU shabda lagAyA.
samAdhAna- chAritra hai vah dharma hai, vah svarUpamen lInatA baDhatI hai isaliye. samyagdarshanako bhI dharma kahanemen AtA hai. samyagdarshan dharmakA mUl hai, mUl vah hai. aur chAritra dharma hai. vah AtmAkA svabhAv hai. chAritra, lInatA karanI vah chAritra dharma hai. bhale nishchayase chAritra (dharma hai), parantu usakA mUl to samyagdarshan hai. chAritrakA mUl samyagdarshan hai. chAritrakA mUl yAnI yathArtha samyagdarshan pragaT ho to chAritra pragaT hotA hai.
mumukShu- is chAramense bAt yahAn AyI ki dharmakA mUl samyagdarshan hai. dUsare sab dUsarI-dUsarI apekShAse.
samAdhAna- hAn, dharmakA mUl samyagdarshan hai. anAdi kAlase jIvane samyagdarshan prApta nahIn kiyA hai. dharmakA mUl samyagdarshan hai. bAkI bAharakA bahut kiyA, shubhabhAv kiye, sab kiyA, lekin vah dharmakA mUl nahIn hai. puNya bandhatA hai. bAkI samyagdarshan shuddhAtmAko pahachAnakar usamen lInatA prApta kare, svAnubhUti prApta kare vahI dharmakA mUl hai. dharma vahI hai.
chAritrako bhI dharma kahanemen AtA hai. chAritra dharma hai, dharma hai vah sAmya hai. samyagdarshanakA phal chAritra AtA hai. svAnubhUtikA phal hai. phir lInatA baDhatI hai. sarvagna svabhAv kahA na? dUsarA usakA kyA nimitta kahA?
mumukShu- hAnjI, samyagdarshan, chAritra, sarvagnadev aur trikAlI svabhAva.
samAdhAna- anAdi kAlase samyagdarshan prApta nahIn huA hai, isaliye pratham jab
PDF/HTML Page 353 of 1906
single page version
samyagdarshan prApta hotA hai, vahAn sarvagnadev usamen nimitta hote hain. guru athavA sarvagnadev nimitta hote hain, parantu upAdAn apanA hotA hai. mUl kAraN to svayam hotA hai. parantu nimitta-naimittik sambandha hai ki nimitta hotA hai. gurune itanA upadesh diyA. guru aur dev sab nimitta hain.
anAdi kAlase anajAnA mArga, usamen aisA nimitta-naimittik sambandha hai. ek bAr sAkShAt guru athavA dev mile, tab jIvakI pariNati apanI or hotI hai. hotI hai apanese. dUsarA koI kar nahIn detA, apane puruShArthase hotA hai.
mumukShu- dUsarA ek prashna hai, bahinashrI! AsravabhAv jhahar jaisA hai. usamense usakI mAranekI shakti nikAl denemen samyagdRuShTi jIv samartha hai, ve kaunasI vidyAke balase vaisA kar sakate hain?
samAdhAna- AsravabhAv jhahar hai, parantu use gnAyak svabhAv, gnAn-vairAgyakI aisI shakti pragaT hotI hai, samyagdRuShTiko. yah vibhAv hai, merA svabhAv nahIn hai. usase bhinna hokar use antaramense aisI gnAn-vairAgyakI shakti pragaT hotI hai. isaliye usakA jo jhahar hai vah nikal jAtA hai. ekatvabuddhikA jo ras thA, vibhAvake sAth ekatvabuddhikA ras TUT jAtA hai. ananta ras jo anantAnubandhIkA thA vah ras TUT jAtA hai. isaliye usakA jo jhahar-ekatvabuddhikA aur anantAnubandhIkA ras thA vah jhahar TUT jAtA hai aur svarUpakI or use ananta ras lag jAtA hai. aisA ananta ras gnAyak svabhAvako ras grahaN karake vah ras aisA lagatA hai ki vah vibhAvase bhinna hI rahatA hai. use vibhAvakA ras- vibhAvakA jhahar use lagatA nahIn. use aisI gnAyakakI vidyA, gnAyakakA mantra pragaT huA hai ki jis kAraNase AsravakA jhahar use chaDhatA nahIn.
usane jAnA ki yah Asrav hai vah viparIt svabhAv hai, AkulatAvAle hain, merA sukh isamen nahIn hai, sukh meremen hai, aisA andar nishchay huA. merA gnAyak svabhAv hI sukhasvarUp hai. sab kuchh mere gnAyak svabhAvamen hI hai, bAharamen nahIn hai. aisA use nishchay huA aur gnAyakakA ras lagA. vah ras chaDhA, vah ras use utaratA nahIn isaliye use jhahar lagatA nahIn. bhinna hI (rahatA hai), pratikShaN nyArA hI rahatA hai, usase bhinna hI rahatA hai.
AtmAkA ras aisA lagA. kahate hain na, bhagavAn! mujhe gnAyakadevakA aisA ras lagA hai ki usake Age mujhe sab tuchchha lagatA hai. jaise jinendra bhagavAnakA, AchAryadev kahate hain na, ApakA prabhAvashAlI mantra yadi mere hRudayamen hai athavA Apake smaraNarUp mantra hai to mujhe is jagatamen merI chintIt vastu hai, usamen koI vighna nahIn AtA hai. aise gnAyakakA jise ras lagA, gnAyakadevakI vidyA pragaT huyI, jahAn ho vahAn gnAyakakI akhaNDa
PDF/HTML Page 354 of 1906
single page version
pariNati pragaT hai. pratikShaN use gnAyakakI pariNati maujUd hI hai. gnAyakake prabhAvake kAraN gnAyakadevakA aisA mantra usake pAs hai ki use vibhAvakA ras nahIn lagatA hai. usase vah bhinna hI rahatA hai.
gnAyakamen sabakuchh hai. gnAyak chintAmaNi ratna kaho athavA kalpavRukSha kaho yA jo bhI kaho, sab gnAyakamen hI bharA hai, bAharamen kahIn nahIn hai. itanA use gnAyakadevakA ras lagA hai ki vibhAvakA ras use TUT gayA hai. isaliye vah usase bhinna hI rahatA hai. usane mokShamArgamen prayAN kiyA hai. gnAyakakA ras aisA lagA ki use dUsare ras lagate nahIn aur AsravakA jhahar use chaDhatA nahIn.
mumukShu- dev-gurukI bhaktiko bhI jhahar kahanA?
samAdhAna- shubhabhAvakI apekShAse kahanemen AtA hai. AchAryadev kahate hain, amRutakumbh aur viShakumbh jo pratikramaN (adhikAramen) AtA hai. ham to shubhabhAv hain usako bhI hamane tIsarI bhUmikAkI apekShAse viShakumbh kahA, to ashubhabhAv to kahAnse amRut ho? ham to Upar chaDhaneko kahate hain, nIche utaranako nahIn kahate hain. ham tIsarI bhUmikAmen jAneke liye kahate hain ki shubhAshubh bhAv donon vibhAv hai. donon ek samAn hai. par nimittase honevAle mere svabhAvase bhinna hain. isaliye donon ek hI koTike hain. aisA kahate hain, vah tIsarI bhUmikAmen nirvikalpa dashAmen tU jA aur tU aisI sachchA shraddhA kar ki ye donon AkulatAvAle hain. sachchI shraddhA, sachchI pariNati andarase pragaT kar aur amRutakumbhakI tIsarI bhUmikA pragaT karaneke liye ham kahate hain, parantu nIche utaraneke liye nahIn kahate hain. tU shubh chhoDakar ashubhamen jA, to nIche giraneko nahIn kahate hain ki yah sab to shubh hai, ab usakI koI AvashyakatA nahIn hai, isaliye ashubhamen kyA harakat hai? tU shubhamen nahIn khaDA rahegA to terI pariNati to bAhar hI hai, ashubhamen to terI gati honevAlI hI hai. isaliye tU tIsarI bhUmikAkI shraddhA rakha. parantu vah pariNati tujhe pragaT nahIn ho rahI hai to usakI jignAsA kar, shubhabhAvako chhoDakar tU ashubhamen jA aisA aisA AchAryadevako nahIn kahanA hai.
dev-guru-shAstra, jinhonne muktikA mArga batAyA hai, jinhonne sachchA dharma batAyA hai, jo anAdi kAlase jAnatA nahIn thA, mArga sUjhatA nahIn thA, aisA gurune batAyA, aisA shAstramen AyA, jinendra devane batAyA, jo sAdhanA sAdh rahe hain, jinhonne pUrNatA prApta kI hai, jo sAdhanA karate hain, aise guru AtmA kaisA ho, use dekhaneke liye ek Adarsha hain, ek darpaNarUp hai, shubhabhAvamen svayamko un par bhakti Aye binA nahIn rahatI. svayam apanese jAnatA nahIn hai, parantu jo mArga darshAte hain, unakI apUrva pariNatiko dekhaneke liye, usake liye Adarsha hain. isaliye vah shubhabhAv bIchamen Aye binA rahate nahIn. isaliye
PDF/HTML Page 355 of 1906
single page version
vivek karake rahane jaisA hai. dRuShTimen aisA rakhe ki shuddhabhAv sarvasva hai-shuddhAtmA. parantu vah usamen pahunch nahIn sakatA hai isaliye Aye binA nahIn rahate. ashubhabhAvase bachaneko shubh AtA hai.
mumukShu- vivek karanA hai.
samAdhAna- vivek rakhanA chAhiye. ... usamen nahIn khaDA rahegA to kahAn jAyegA? to ashubhamen gati-pariNatikI gati to chAlU hI hai. aise nahIn hogA to yahAn jAyegA. isaliye tU shraddhA barAbar rakh ki yah sab mere shuddhAtmAse bhinna hai. merA svabhAv nahIn hai, sab AkulatArUp hai. pravRutti hai, AkulatA hai, parantu usase chhUTakar is or jAyegA to ashubhamen jAnA hogA. sAnsArik laukikake liye tU kitanA prayatna karatA hai. shubhabhAvamen aisI bhAvanA tujhe Aye binA nahIn rahegI. kyonki jo sachchA mArga batAnevAle, AtmAkA jo svarUp hai use dekhaneke liye ek AdarsharUp hai, ek darpaNarUp hai, unakA anAdar karake isamen jAyegA to tujhe nukasAnakA kAraN hogA. vyavahArase AtmAkI mahimA lAneke liye jo nimittarUp hai, svayam vichAr kare to dev-gurukI mahimA, merA AtmA kaisA hai, ve kyA darshAte hain, tere AtmAkI or muDanekA ek kAraN hotA hai. parantu shraddhA barAbar rakha.