PDF/HTML Page 515 of 1906
single page version
samAdhAna- ... antaramense ruchi jAgRut huyI ho, vah sammat karatA hai. samyagdRuShTi sammat kare aur usake pahale jise ruchi jAgRut huyI ho, vah sammat karatA hai ki vAstavamen AtmAkA sukh sarvase utkRuShTa hai. parantu antaramense jo ruchise nakkI kare to vah sammat karatA hai. dUsare to koI sammat nahIn karate.
mumukShu- savikalpa dashAmen bhI usako, main paripUrNa sukh aur gnAnase bharA hUn, aisA jise apaneAp par vishvAs AyA ho, vah arihantake sukhakA vishvAs, vah nakkI kar sakatA hai.
samAdhAna- nakkI kar sakatA hai. svayamne vichAr karake nakkI kiyA ho ki meremen hI sukh bharA hai. main sukhasvabhAv, sukhasvarUp hI hUn. use arihanta bhagavAn kaise, usakA sukh pragaT huA. vah arihanta bhagavAnake sukhako nakkI karatA hai. athavA arihanta bhagavAnakA sukh use sunanemen Aye to bhagavAn nimitta (hote hain). unase use hotA hai ki main hI aisA hUn. aisA nimitta-upAdAnakA sambandha hai. vah sammat karatA hai.
jise apUrva ruchi huyI ho, vah sammat karatA hai. vAstavik sammat to use samyagdRuShTimen hotA hai, parantu usake pahale jise pAtratA (pragaT huyI hai), vah bhI sammat karatA hai.
mumukShu- vAstavamen to samyagdRuShTiko hI nakkI hotA hai, parantu samyagdarshan pUrvakI bhUmikA aisI ho ki jo sachchA pakSha aisA kare ki...
samAdhAna- jo aisA sachchA nirNay karatA hai, vah sammat karatA hai.
mumukShu- bhavyamen aisA to nahIn hotA ki sab samyagdRuShTi hI bhavya hain, aisA to..
samAdhAna- usakI lAyakAt hai. bhavya yAnI usake svabhAvamen aisI lAyakAt hai. phir jo puruShArtha kare use vah pragaT hotA hai. sab samyagdRuShTi hI hote hain, aisA nahIn hai. samyagdarshan hone pUrva apUrvatA lagatI hai. gurukI vANI sunakar, gurudevakI vANI sunakar (aisA lagatA hai ki) yah koI apUrva vANI hai aur AtmAkA sukh koI apUrva hai. sachamuchamen apUrva hai. gurudev jo batAte hain, vah barAbar hai. aise samyagdarshan honese pahale bhI vah nakkI karatA hai.
... aisI hI usamen lAyakAt hai aur kiyA. samyagdarshan ho to bhavakA nAsh kiyA
PDF/HTML Page 516 of 1906
single page version
aisA kahanemen Aye. koI shubhAshubh bhAvommen jise shAnti nahIn hai, ek AtmAke Ashrayase pragaT hotA gnAn aur sukh, vahI sachchA sukh hai. aisI antaramense jise pratIt AtI hai.
.. ekAntamen baiThe, lekin grahaN to svayamko karanA hai. bArambAr prayatna karanA, bArambAra. man bAhar jAve to bhI bArambAr prayatna kare. anAdikA abhyAs hai isaliye man bAhar jAtA hai. parantu bArambAr abhyAs kare, bArambAra. usakI jignAsA, laganI, bArambAr vichAr kare, tattva chintavan kare, svAdhyAy kare, parantu dhyey ek (honA chAhiye ki) main AtmAko kaise pahachAnun? bArambAr bhedagnAn karanekA upAy kare. dravya par dRuShTi kare. yah ek hI upAy hai. dravyako pahachAne. main yah jAnanevAlA gnAyak hUn. vibhAvase virakta ho aur svabhAvako grahaN kare. bArambAr abhyAs kare. bArambAr kare.
mumukShu- svaparaprakAshakake sambandhamen tarah-tarahakI bAten chalatI hai to hamen kuchh samajhamen nahIn AtA.
samAdhAna- AtmAkA svabhAv to svaparaprakAshak hai. shAstramen bhI AtA hai. gurudev bhI kahate hain. svako jAne aur parako jAne, (aisA) AtmAkA svabhAv hai. gnAn aur sukh kahanemen AtA hai. sabako jAne. gnAn ekako jAne aur dUsareko na jAne, aisA gnAnakA svabhAv nahIn hai. gnAnakI anantatA, gnAn sampUrNarUpase sabako jAnatA hai. gnAn apaneko jAnatA hai, apane dravya-guN-paryAyako aur parapadArthako bhI jAnatA hai, lokAlokako jAnatA hai.
apane svarUpamen lIn hove, gnAyakako pahachAne aur svaparaprakAshak gnAn pragaT hotA hai. sabako jAnatA hai, AtmAkA svabhAv hai. jo nahIn pahachAnatA, nahIn jAnatA hai, usako AtmAkA gnAnasvabhAv (pragaT) nahIn hotA. gnAn to pUrNa ananta-ananta svabhAvase bharA huA hai. lokAlok jAnanekA svabhAv hai. dravya par dRuShTi kare. apanI or upayog hove to bhI svaparaprakAshak gnAnakA nash nahIn hotA. pUrNa jAnanekA usakA svabhAv hai.
mumukShu- anAdi kAlase parako jAnA to kuchh hAth nahIn AyA, isaliye ab parako jAnanA banda karake svako jAne.
samAdhAna- hAthamen nahIn AyA to dravya par dRuShTi kare. main gnAyak hUn, aisA pahachAne. parantu banda karanA aur nahIn karanA, aisI bAt nahIn hai. apanI or dRuShTi kare, upayog apanI or lIn hove. kShayopashamagnAn hI aisA hai ki ek or upayog jAye to ekako jAnatA hai, dUsareko nahIn jAnatA hai. kShayopashamagnAnakA aisA hI svabhAv hai.
jisako AtmAkI lagI hai, AtmAko pahachAne to parakA upayog apaneAp chhUT jAtA hai. isaliye jAnanemen nahIn AtA. kevalagnAnIkA gnAn to kShayopasham gnAn nahIn hai, kShAyik gnAn hai. apanemen lIn hove to bhI sampUrNa jAnatA hai. apane svarUpamen lIn
PDF/HTML Page 517 of 1906
single page version
hove, pUrNa vItarAg ho jAye to pUrNa jAnatA hai.
apaneko jAno. gnAn jAnatA hai, nahIn jAnatA hai... gnAnakA to jAnanekA svabhAv hai. parake sAth ekatva mat karo aur parake sAth rAg mat karo. usase bhedagnAn karo. parantu jAnanekA banda karo, usakA koI matalab nahIn hai. jAnanemen doSh nahIn hai, rAgakA doSh hai. ekatvabuddhi hai. apane gnAyakako pahachAno, gnAnakI or dRuShTi karo, gnAyakakI pratIt karo, gnAyakamen lIn hoo. svAnubhUtike samayamen upayog bAhar nahIn hai to svako jAnatA hai. parantu jAnanekA chhUT nahIn gayA hai. upayog palaT gayA hai. banda karanekA usamen koI prayojan nahIn AtA. rAg chhoDanA hai aur bhedagnAn karo. ekatvabuddhi toDo, svako grahaN karo.
kahate hain na, bAhar dekhanekA banda karo, aisA karo. aisI koI haTh karatA hai. sunanekA banda karo, Ankhamen koI aisA karatA hai, munh banda kar detA hai. aisA karanekA koI prayojan nahIn hai. apaneko pahachAno. ekatvabuddhi toD do. gnAn aur gney donon bhinna hI hai. gnAyak aur gney donon bhinna hI hai, yah bhedagnAn karo. dravya jo chaitanyadravya hai, us par dRuShTi karanA. usamen bhed gauN ho jAtA hai. vibhAv aur bhed bhAv, guNabhed, paryAyabhed gauN ho jAte hain. dravyake viShayamen ek dravya AtA hai. guNabhed, paryAyabhed gauN jAte hain. sab gnAnamen AtA hai. AtmAmen ananta guN hain, paryAy hai. dravyakI dRuShTimen ek dravya, abhed dravya AtA hai. dravyakI dRuShTi ek AtmAkA astitva grahaN (karatI hai). gnAnaguN hai, darshanaguN hai, chAritra hai, aise guNabhed par dRuShTi nahIn rahatI. usamen rAg hotA hai. dravya par (dRuShTi rahatI hai). gnAyak dravya hai, usakA astitva grahaN kar lenA. ek dravya par dRuShTi karanI.
mumukShu- vAstavamen dravyadRuShTikA viShay shuddhAshuddha paryAyase rahit nahIn hai, parantu prayojanavash gauN karake kahanemen AtA hai?
samAdhAna- guNabhed, paryAyabhed usamen gauN ho jAte hain. svabhAv nikal nahIn jAtA. dravyamense guN nikal nahIn jAte, paryAy nikal nahIn jAtI. parantu dRuShTikA viShay ek dravya par hotA hai. isaliye AtmAmen guN nahIn hai, paryAy nahIn hai, aisA usakA artha nahIn hai. dRuShTikA viShay ek dravya par jAtA hai. abhed dravya para. bhed par usakI dRuShTi nahIn jAtI. dRuShTike sAth gnAn rahatA hai, vah sab vivek karatA hai. dRuShTike sAth-sAthamen rahatA hai. samyagdarshan aur samyaggnAn donon sAthamen rahate hain. gnAn abhedako jAne, bhedako jAne, sabako jAnatA hai. dRuShTi ek dravyako grahaN (karatI hai). dRuShTikA bal hai. dRuShTikA bal mukhya rahatA hai. gnAn sAthamen rahatA hai.
mumukShu- pariNAm binA to dravya kabhI hotA nahIn hai, phir bhI usako apariNAmI
PDF/HTML Page 518 of 1906
single page version
kahanA?
samAdhAna- apekShAse apariNAmI kahanemen AtA hai. pariNAmI aur apariNAmI donon hai. pariNAm binA nahIn rahatA. apariNAmI-ek apekShAse usamen koI pariNAmakA bhed nahIn paDatA hai. ek dravya, ek akhaNDa dravya... dravyakI dRuShTise apariNAmI kahate hain. pariNAm nikal nahIn jAtA. pariNAm hai AtmAmen. pariNAm usamen nahIn hai, aisA nahIn hai. pariNAm sahit dravya hai.
dravya anAdiananta ekarUp dravya hai. ekarUpa. isaliye use apariNAmI kahanemen AtA hai. dravyamen koI palaTan nahIn hai, dravya ekarUp rahatA hai. dravyadRuShTise use apariNAmI kahanemen AtA hai. paryAyadRuShTise pariNAmI kahanemen AtA hai. pariNAm, apariNAmI donon hain. pariNAm usamen hai hI nahIn, aisA nahIn hai. kuchh hai hI nahIn, kalpit hai, aisA nahIn hai. usamen hai, pariNAm hai.
... pariNAm hote hain. guNakA kArya hotA hai. ananta paryAy hotI hain. siddha bhagavAnamen bhI pariNAm hote hain. parantu dravya pariNAmI, apariNAmI (kahanemen AtA hai). dravyadRuShTise apariNAmI (kahate hain).
.. shubhAshubh bhAvamen ruche nahIn, andar rAstA mile nahIn, aisA nahIn banatA. andaramen jise kharI lagan lagI ho, use mArga prApta hue binA nahIn rahatA. use gnAyak grahaN hue binA nahIn rahatA. antaramen shubhAshubh bhAvase yadi use sachamuchamen AkulatA lagatI ho aur kahIn chain nahIn paDatA ho, to AtmAko grahaN kiye binA nahIn rahatA. vah mArga DhUnDh hI letA hai. mArga gurudevane batAyA aur svayamko grahaN nahIn ho to apane puruShArthakI kamI hai. mArga to spaShTa karake batAyA hai. parantu svayamko andar kharI lagI ho to grahaN kare. grahaN nahIn karatA hai. sachchA dukh lagA ho vah grahaN kiye binA nahIn rahatA. sachchI bhUkh nahIn lagI hai, isaliye vah grahaN nahIn karatA hai.
mumukShu- pratikUlatAkA hI dukh lagA?
samAdhAna- pratikUlatAmen dukh lage, parantu andar sukh kahAn hai? usako andarase sukh khojanekI, AtmAko grahaN karanekI andar utanI laganI nahIn lagI hai. pratikUlatAkA dukh Upar-Uparase lagatA hai.
mumukShu- shubhabhAvakA puruShArtha hotA hai, vah kis prakArakA hotA hai? shubhabhAvakA puruShArtha gnAnIko hotA hai..
samAdhAna- antaramen puruShArtha to usane shuddhAtmAko grahaN kiyA hai. shuddhAtmAmen lInatAkA puruShArtha hai. antarakA puruShArtha to (yah chalatA hai). parantu upayog bAhar jAtA hai, isaliye ashubhabhAvase bachaneke liye shubhakA puruShArtha use kahanemen AtA hai aur shubhakA puruShArtha
PDF/HTML Page 519 of 1906
single page version
hotA hai. parantu antaramen sachchA puruShArtha to use bhedagnAnakI dhArAkA aur AtmAmen lInatAkA (hotA hai). jo shubhabhAv bhAv hote hain, usase bhinna hI rahatA hai. aur gnAyakakI dhArA vah puruShArtha karake bhinna hI rakhatA hai aur usakI pariNati sahaj aisI hI rahatI hai. phir bhI abhI pUrNa nahIn huA hai, pUrNatA nahIn huyI hai, antaramen lIn nahIn rah sakatA hai, svAnubhUti (hotI hai parantu) antarmuhUrtamen to bAhar AtA hai. utanI bhUmikA nahIn hai. chauthe, pAnchave guNasthAnamen utanI bhUmikA nahIn hai. chhaThThe-sAtaven guNasthAnamen ho to bhI vah antarmuhUrta-antarmuhUrtamen bAhar Ate hain. isaliye upayog bAhar AtA hai. vItarAg dashA nahIn huyI hai. isaliye use ashubhabhAvase bachaneko shubhakA puruShArtha hotA hai. hotA hai, parantu vah heyabuddhise hotA hai. sarvasva mAnakar nahIn hotA hai ki yah puruShArtha sarvasva hai aur isase mujhe lAbh honevAlA hai aur mere AtmAmen kuchh pragaT honevAlA hai. aisI mAnyatA nahIn hai.
ashubhabhAvase bachaneke liye shubhakA puruShArtha, shubhamen khaDA rahatA hai. parantu puruShArtha andar vAstavamen to antaramen shuddhi baDhAnekA hotA hai. merI antaramen lInatA kaise ho? yah sab kaShAy, jo vibhAvabhAv hai, usakI mandatA hokar main antaramen lIn ho jAUn athavA vItarAg ho jAUn or yadi yah sab chhUT jAtA ho to ek kShaN bhI shubhAshubh bhAv Adi kuchh nahIn chAhiye. andar mAnyatA to aisI hai ki is kShaN yadi chhUT jAtA ho to yah shubhAdi kuchh nahIn chAhiye. parantu andar sthir nahIn ho sakatA hai, isaliye bAhar shubhabhAvamen khaDA rahatA hai. ashubhabhAvase bachaneke liye shubhamen khaDA rahatA hai. antaramen puruShArtha ugra nahIn hotA hai, isaliye bAhar shubhamen khaDA rahatA hai.
ashubh to sarva prakArase hey hai, shubh bhI svabhAvadRuShTise hey hai. svabhAvadRuShTise vah bhI hey hai. parantu koI apekShAse vah manda kaShAy hai, isaliye khaDA rahatA hai. dev- guru-shAstrake Alambanayukta hotA hai, isaliye vah shubhabhAvommen-manda kaShAyamen khaDA rahatA hai.
mumukShu- lAbh nahIn mAnate hain phir bhI...
samAdhAna- lAbh nahIn mAnate hain.
mumukShu- usake prayatnamen hote hain.
samAdhAna- hAn, prayatna hotA hai. khaDA rahatA hai. manda kaShAy hai, isaliye khaDA rahatA hai. antaramen jyAdA samay sthir nahIn sakatA hai, isaliye bAhar AtA hai. chauthe guNasthAnamen bhI hotA hai. dev-guru-shAstrakI mahimA, dev-guru-shAstrake kAyAmen hotA hai. chhaThThe-sAtaven guNasthAnamen bhI hotA hai. munionko panch mahAvratake pariNAm hote hain. aur shAstra likhate hain, upadesh dete hain. us prakArakI shubhabhAvakI pravRutti hotI hai. to bhI
PDF/HTML Page 520 of 1906
single page version
antarmuhUrta-antarmuhUrtamen lIn hotA hai. parantu bAhar Ate hain to aise sab kArya munionko bhI shubhabhAvamen hote hain. heyabuddhise hai. use mAnate nahIn hai ki yah mere AtmAmen lAbhakartA hai. aisA nahIn mAnate hain.
mere AtmAmen shuddhi kaise baDhe? mere AtmAmen lInatA kaise ho? isaliye ashubhase chhUTakar shubhabhAvamen (AtA hai). puruShArtha antaramen sthir honekA hai, dhyey antaramen sthir honekA hai. parantu sthir nahIn ho sakatA hai, isaliye bAhar khaDA rahatA hai. us kShaN shubhAshubh kArya karatA ho, shubhake kAryamen ho, dev-guru-shAstrake koI bhI kAryamen ho to bhI use usI kShaN bhinna gnAyakakI pariNati hotI hai. usI kShaN gnAyakakI pariNati hotI hai. use yAd nahIn karanA paDatA. bhinna hI, nyArA hI rahatA hai.
mumukShu- shubhabhAvamen khaDA rahatA hai, usIkA nAm shubhabhAvakA prayatna hai?
samAdhAna- bas, usamen khaDA rahatA hai. prayatna hai, ashubhase bachaneko shubhabhAvamen khaDA rahatA hai, usakA prayatna hai. dUsarA prayatna nahIn hai. bhinna-bhinna kArya hote hain, jinendradevakA, gurukA, shAstronke vichAr, shrutakA chintavanakA, bas, us prakArakA usakA prayatna hai. usamen khaDA rahatA hai. antaramen gnAyakakI pariNati to sAthamen hI hai. gnAyakakI pariNati sAth- sAth rakhatA hai aur isamen khaDA rahatA hai.
ashubhamen nahIn jAnA hai, isamen khaDA rahanA hai, aisA. heyabuddhise bhI khaDA isamen rahanA hai. yA to antar AtmAmen jAnA hai athavA shubhabhAvamen khaDA rahanA hai. ashubhamen to jAnA hI nahIn hai. ... dRuShTise use sarva prakArase hey mAnA hai. kisI bhI prakArase Adar nahIn hai, svabhAvadRuShTise. parantu prayatnamen antaramen sthir nahIn ho sakatA hai, isaliye bAhar shubhabhAvamen prayatna hotA hai.
mumukShu- mAtAjI! aisA kah sakate hain ki shuddhatAke manda puruShArthamen use shubh pariNAm ho jAte hain. isaliye vyavahArase aisA kahA ki ashubhase bachaneko shubhamen khaDA hai. vAstavamen to shuddhatAkA..
samAdhAna- manda puruShArtha hai, usake sAth shubhabhAv Aye binA nahIn rahate. shuddhatAkA tIvra puruShArtha ho to usamen vah gauN hotA hai. parantu shuddhatAkA manda puruShArtha hai, isaliye usake sAth shubhabhAv juDe rahate hain. prayatna shuddhikA hai, parantu shuddhi Age nahIn baDhatI hai aur manda rahatI hai, isaliye shubhabhAvamen khaDA rahatA hai. ek or ashubhase bachaneko, ek or use shuddhatAkI orakA tIvra puruShArtha nahIn chalatA hai, manda hai, isaliye shubhamen khaDA rahatA hai. manda yAnI gnAyakakI pariNati to chAlU hI hai, parantu andar jo visheSh lIn honA chAhiye, vah nahIn ho sakatA hai. gnAyakakI pariNati use dRuShTikI apekShAse joradAr hai. parantu AcharaNamen manda hai, isaliye shubhabhAvamen khaDA hai.
PDF/HTML Page 521 of 1906
single page version
mumukShu- mumukShukI bhUmikAmen kaisA shubhabhAv hotA hai?
samAdhAna- mumukShuko ekatvabuddhi hai, bhinna nahIn huA hai. parantu vah mAnatA hai, vah mumukShu aisA mAnatA hai ki yah shubhAshubh bhAv merA svarUp nahIn hai. AtmA bhinna hai, AtmA nirvikalpa svabhAv gnAyak jAnanevAlA hai. parantu usakI pariNati pragaT nahIn huyI hai, isaliye vah shubhabhAvamen khaDA hai. use to ekatvabuddhi hotI hai. parantu usane vichAr karake jo nirNay kiyA hai ki, yah bhAv merA svarUp nahIn hai. vah nirNay sAthamen rahakar usase mujhe dharma hotA hai yA use sarvasva mAnatA hai, aisA mumukShu mAnatA nahIn. parantu antarakI shraddhA, vah alag bAt hai. lekin use vah sarvasva nahIn mAnatA. vah bhI ashubhase bachaneko shubhabhAvamen khaDA rahatA hai. parantu use AtmA bhinna nahIn rahatA hai. ekatva ho jAtA hai. usakI mAnyatA aisI rakhe ki, yah sarvasva nahIn hai, yah to hey hai. merA svabhAv nahIn hai. aisA vichAramen bhI vah rah sakatA hai.
AtmA grahaN nahIn huA hai, ashubhabhAvamen jAtA hai, kahAn khaDA rahegA? shubhabhAvamen khaDA hai. ruchi AtmAkI rakhe ki AtmAkA hI karane jaisA hai. yah merA svabhAv nahIn hai. sukh to AtmAmen hai, nirvikalpa svarUpamen hI sukh hai. vikalpAtmak pariNatimen sukh nahIn hai. nirvikalpa svarUp jo AtmA, usamen hI sukh hai. aisI ruchi rakhe. aisI ruchi rakhe aur ... ekatvabuddhi hotI hai. vichAramen ho, nirNayamen ho to bhI usakI pariNati bhinna nahIn huyI hai.
lekin jo kuchh nahIn samajhate hain, ekatvabuddhimen sarvasva mAnate hain, usakI to mAnyatA hI alag hai. vichArapUrvak bhI usakI mAnyatA barAbar nahIn hai. isane vichArase itanA nirNay kiyA hai to use Age baDhanekA avakAsh hai. laganI lagAye to Age baDhanekA avakAsh hai.