PDF/HTML Page 1667 of 1906
single page version
સમાધાનઃ- ... વહ ભી અપૂર્વ નહીં હૈ. વહ સબ અનાદિ કાલમેં પરિચયમેં આયા, અનુભવમેં આયા. આત્માકા સ્વભાવ પરિચયમેં, અનુભવમેં આયા નહીં. ગુરુદેવકી વાણીમેં વહ બાત આતી થી. વહ કોઈ અપૂર્વ વસ્તુ હૈ. જગત-સે કોઈ .. અપૂર્વ (હૈ). જ્ઞાયકમેં અનન્ત શક્તિયાઁ ભરી હૈ, અનન્ત આનન્દ ભરા હૈ. અનન્ત ધમા-સે આત્મા ભરા હી હૈ. કોઈ અપૂર્વ તત્ત્વ હૈ. ઉસકી કોઈ ઉપમા જગતમેં નહીં હૈ. વહ તો અનુપમ હૈ.
આત્મતત્ત્વ તો કોઈ અપૂર્વ હૈ. ઉસકી જ્ઞાયકતા અનન્ત કાલ જાને ઔર અનન્ત લોકાલોકકો જાને તો ભી ઉસકા જ્ઞાનસ્વભાવ ખત્મ નહીં હોતા. લોકાલોકકો એક સમયકે અન્દર એક અણુરેણુવત જાન લેતા હૈ તો ઉસમેં કોઈ વજન નહીં હો જાતા. જૈસા જ્ઞાયકકા સ્વભાવ કોઈ જાનનેકા અપૂર્વ હૈ, ઐસા આનન્દકા સ્વભાવ કોઈ અપૂર્વ હૈ. અનન્ત કાલ તક જાને તો ઉસમેં-સે કમ નહીં હોતા. ઉસમેં અનન્ત શક્તિ હૈ. એક સમયમેં અનન્ત દ્રવ્ય, અનન્ત ક્ષેત્ર, અનન્ત કાલ, અનન્ત ભાવ અપનેકો, પરકો, સબકે અનન્ત ભાવોંકો સબકો એક સમયમેં સ્વરૂપમેં જબ લીન હોતા હૈ, કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ તો એક સમયમેં જાન લેતા હૈ. ઉસકી જ્ઞાયકકી શક્તિ કોઈ અપૂર્વ, અપૂર્વ અનુપમ હૈ.
એક સમયમેં લોકાલોકકે અનન્ત દ્રવ્ય, અનન્ત પુદગલ, ચૈતન્ય, ધર્માસ્તિ, અધર્માસ્તિ સબકે અનન્ત ધર્મ, ઉસકા દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવ, અપના દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવ સબકો એક સમયમેં જાન લેતા હૈ. ઐસી કોઈ શક્તિ અપૂર્વ હૈ. અનન્ત શક્તિ-સે જ્ઞાયક સ્વભાવ ...
જ્ઞાયકકો પહચાનના. વહ પરકો જાનતા હૈ ઇસલિયે અપૂર્વ નહીં, ઉસકી શક્તિ હી ઐસી અપૂર્વ હૈ. અમર્યાદિત, અમાપ શક્તિ હૈ. જ્ઞાયકકી મહિમા લગની ચાહિયે, અનુપમતા લગની ચાહિયે. ઉસકા આનન્દ સ્વભાવકા જગતમેં કોઈ મેલ નહીં હૈ. ઉસકી ઉપમા નહીં હૈ. ઐસા કોઈ અપૂર્વ આનન્દ હૈ કિ જિસકી જગતમેં તુલના નહીં (હો સકતી). ઐસા અનુપમ આનન્દ, અનુપમ જ્ઞાન, અનન્ત ધર્મ (હૈં). જ્ઞાયકતત્ત્વ અપૂર્વ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ..
સમાધાનઃ- ઐસે શુભભાવ તો બીચમેં આતા હૈ. સ્વરૂપમેં લીન હો જાના, મુનિ સ્વાનુભૂતિમેં બારંબાર લીન હોેતે હૈં. બીચમેં શુભભાવમેં ... હોતા હૈ, વહ અપવાદ માર્ગ હૈ.
PDF/HTML Page 1668 of 1906
single page version
મુમુક્ષુઃ- પ્રાપ્તિ ઉત્સર્ગ માર્ગ-સે હી હૈ.
સમાધાનઃ- પ્રાપ્તિ તો ઉત્સર્ગ માર્ગ-સે હોતી હૈ, તો ભી બીચમેં આતા હૈ. ઉત્સર્ગ- અપવાદકી મૈત્રી હોતી હૈ. જબતક કેવલજ્ઞાન નહીં હોતા તબતક શુભભાવ બીચમેં ... ઐસા આતા હૈ. શુભભાવ-સે મુક્તિ નહીં હોતી, મુક્તિ તો ઉત્સર્ગ સ્વાનુભૂતિ-સે હોતી હૈ. મુક્તિ ઇસસે હોતી હૈ, કેવલજ્ઞાન ઇસસે હોતા હૈ. પરન્તુ વહ બીચમેં આતા હૈ. જબતક ઉત્સર્ગરૂપ પરિણમન નહીં હોતા, તબતક બીચમેં અપવાદ હોતા હૈ. પરન્તુ અપવાદ અપનેકો લાભ કરતા હૈ, ઐસી શ્રદ્ધા નહીં હોની ચાહિયે. બીચમેં ઉત્સર્ગ ઔર અપવાદ દોનોં સાથમેં હોતે હૈં. શુભભાવ બીચમેં આતા હૈ. પ્રાપ્તિ તો શુદ્ધઉપયોગ-સે હોતી હૈ. યથાર્થરૂપ-સે તો શુદ્ધઉપયોગ-સે પોસના હોતા હૈ. વ્યવહાર-સે શુભભાવ-સે પોસના હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ધ્યાયે બનાયા હો તો હમકો તો..
સમાધાનઃ- ધ્યેય શુદ્ધાત્માકા રખના ચાહિયે ઔર બીચમેં શુભભાવ આતા હૈ. અશુભમેં નહીં જાના. જબતક તીસરી ભૂમિકા શુદ્ધાત્માકી પ્રાપ્ત નહીં હોતી તબતક શુભભાવ બીચમેં આતા હૈ. વહ ભૂમિકા રહતી હૈ. વ્યવહાર-સે ઉસકા પોસના કહનેમેં આતા હૈ. વાસ્તવિક પોસના તો શુદ્ધાત્મા... વ્યવહાર-સે પોસના ... વ્યવહાર બીચમેં આતા હૈ.
બારંબાર મુઝે જ્ઞાયકકી પ્રાપ્તિ હોવે, મુઝે ઐસી સ્વાનુભૂતિ હોવે. ઐસા અભ્યાસ બારંબાર, ગહરી લગન, બારંબાર મુઝે જ્ઞાયકતત્ત્વ કૈસે પ્રાપ્ત હો, ઐસી ભાવના રહે. દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકા સાન્નિધ્યકા શુભભાવ, બીચમેં શુદ્ધાત્માકી ભાવના રહે, ઉસકે સંસ્કાર રહે. વહ સંસ્કાર સાથમેં આતે હૈં. ગહરે સંસ્કાર (ડાલે), જ્ઞાયકકા અભ્યાસ કરે વહ સંસ્કાર રહતે હૈં. બીચમેં જો શુભભાવ હોતા હૈ, દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકે, ઉસસે જો પુણ્યબન્ધ હોતા હૈ તો ઉસકે યોગ્ય બાહરમેં સાધન મિલ જાતે હૈં-દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર. ભીતરમેં જ્ઞાયકકા સંસ્કાર ડાલને ચાહિયે. શુભભાવ બન્ધતા હૈ, ઉસસે બાહરમેં સાધન મિલતા હૈ ઔર ભીતરમેં શુદ્ધાત્માકા સંસ્કાર.
મુમુક્ષુઃ- કૈસા પુરુષાર્થ (હોતા હૈ)?
સમાધાનઃ- સબકા એક હી ઉપાય હૈ-શુદ્ધાત્માકો પહચાનના.
મુમુક્ષુઃ- પહચાનના કૌન-સે પુરુષાર્થ-સે? કૈસે?
સમાધાનઃ- યહ પુરુષાર્થ-સ્વયંકો શુદ્ધાત્માકી લગની લગે. જો કાર્ય કરનેકે પીછે લગે તો હોતા હૈ. વ્યવહારમેં કોઈ કાર્ય કરના હો તો ઉસકે પીછે લગતા હૈ. તો શુદ્ધાત્માકા સ્વભાવ પહિચાનનેકે લિયે સ્વયં બાહરમેં રુકતા હૈ, અન્દરમેં ... મુઝે શુદ્ધાત્મા કૈસે પ્રાપ્ત હો? ઉસકી લગન, ઉસકે પીછે લગે. ઉસકા સ્વભાવ પહચાનનેકે લિયે બારંબાર-બારંબાર, બારંબાર-બારંબાર (પ્રયત્ન કરે). છૂટ જાય તો ભી બારંબાર-બારંબાર ઉસકે લિયે હી પ્રયત્ન કરના ચાહિયે. એક હી ઉપાય હૈ-શુદ્ધાત્માકો પહિચાનના, ઉસ પર દૃષ્ટિ કરની, ઉસકા જ્ઞાન કરના, ઉસ ઓર પરિણતિ કરની. ઉપાય એક હી હૈ.
PDF/HTML Page 1669 of 1906
single page version
મુમુક્ષુઃ- .. ઉપયોગ આત્માકી તરફ પહુઁચકર એકાગ્ર નહીં હો સકતા.
સમાધાનઃ- રુચિ હોવે તબ હોવે ન. રુચિ બાહર હોવે તો ઉપયોગ કહાઁ-સે લગેગા? રુચિ સ્વ તરફ જાય તો ઉપયોગ લગે. રુચિ બદલ દેની. આત્મા હી પ્રાપ્ત હો, આત્મા હી પ્રાપ્ત હો, ઐસી રુચિ હોની ચાહિયે.
મુમુક્ષુઃ- માતાજી! હમ સ્વાધ્યાય કરતે હૈં, વાંચન-વિચાર કરતે હૈં, મંથન કરતે હૈં, ફિર ભી આત્માનુભૂતિ હોતી નહીં હૈ. તો હમેં ઐસા કોઈ ઉપાય બતાઓ કિ જિસસે હમ આત્માનુભૂતિ કરકે અપના ... કર લે.
સમાધાનઃ- વિચાર, વાંચન સબ હોેવે તો ભી પરિણતિ ભીતરમેં પલટની ચાહિયે ન. પુરુષાર્થ કરકે પરિણતિ પલટની. પરિણતિકો પલટાના ચાહિયે. વિચાર, વાંચન (કરે). મૈં કૌન હૂઁ? યહ વિભાવ હૈ. મૈં ચૈતન્યતત્ત્વ હૂઁ. મેરા સ્વભાવ ક્યા હૈ? ઉસકો લક્ષણ- સે પહચાનના ચાહિયે. લક્ષણ-સે પીછાને બિના, ભીતરમેં-સે પીછાન કિયે બિના વહ હોતા નહીં. બાહર-સે વિચાર, વાંચન સબ હોતા હૈ તો ભી લક્ષ્ય તો મુઝે શુદ્ધાત્મા કૈસે પ્રગટ હો, ઐસા ધ્યેય હોના ચાહિયે. ઐસા પુરુષાર્થ હોના ચાહિયે. બારંબાર પુરુષાર્થ કરના ચાહિયે. મૈં ચૈતન્ય હૂઁ, જ્ઞાયક હૂઁ. પરદ્રવ્યકા કર્તા હોતા હૈ, વિભાવકી કર્તાબુદ્ધિ ટૂટકર જ્ઞાયક- જ્ઞાતાકી પરિણતિ હોની ચાહિયે. પરિણતિ તો અપનેકો કરની હૈ, વહ કોઈ કર નહીં દેતા. અનાદિ કાલ-સે પરિભ્રમણ હુઆ, એકત્વબુદ્ધિ-સે હુઆ હૈ. ઔર ચૈતન્યકો વિભક્ત- મૈં ઉસસે વિભક્ત-ભિન્ન હૂઁ, ઐસા ભિન્નતાકા જ્ઞાન, ભિન્નતાકી પરિણતિ હોની ચાહિયે. તો હો સકતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- પર-સે ભિન્ન આત્માકી રુચિ ..
સમાધાનઃ- રુચિ તો અપનેકો કરની પડતી હૈ. રુચિ કૌઈ નહીં કર દેતા હૈ. પરમેં રુચિ રહતી હૈ, પરમેં સર્વસ્વ માન લેતા હૈ, સબકુછ પરમેં હૈ. ઐસી રુચિ રહતી હૈ. મેરે આત્મામેં સર્વસ્વ હૈ. પરમેં નહીં હૈ. સબકુછ જ્ઞાન, આનન્દ સબ મેરે આત્મામેં હૈ, બાહરમેં નહીં હૈ. ભીતરમેં ઐસી પ્રતીત હોની ચાહિયે તો પરિણતિ પલટતી હૈ. રુચિ તો અપનેકો કરની પડતી હૈ.
બાહરમેં સુખ નહીં હૈ. બાહરમેં આકુલતા-આકુલતા હૈ. વિભાવમેં આકુલતા હૈ. પરદ્રવ્યમેં દૃષ્ટિ કરનેમેં સબ આકુલતા હૈ. નિરાકુલ સ્વભાવ ઔર આનન્દ સ્વભાવ મેરા હૈ. તો રુચિ પલટતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ગુરુદેવશ્રીકે પ્રવચનમેં આયા હૈ, સમયસાર ૧૭-૧૮ ગાથામેં, કિ જ્ઞાનકા સ્વભાવ સ્વપરપ્રકાશક હોને-સે આબાલગોપાલકો સબકો ભગવાન આત્મા જાનનેમેં આતા હૈ. તો અજ્ઞાનીકો કૈસે સ્વપરપ્રકાશક સ્વભાવ હૈ, વહ ખ્યાલમેં નહીં આયા?
સમાધાનઃ- અજ્ઞાનીકો ભી સ્વપરપ્રકાશક સ્વભાવ કહીં નાશ નહીં હોતા હૈ. આત્માકા
PDF/HTML Page 1670 of 1906
single page version
સ્વભાવ સ્વપરપ્રકાશક હૈ. અપનેકો ભી જાનતા હૈ, પરકો ભી જાનતા હૈ. પરન્તુ આબાલગોપાલ આત્માકા અસાધારણ લક્ષણ હૈ. જ્ઞાનસ્વભાવ હૈ વહ અસાધારણ હૈ. જ્ઞાનસ્વભાવ... સબકો યથાર્થ જ્ઞાન નહીં હૈ, પરન્તુ ઉસ જ્ઞાનસ્વભાવકા નાશ નહીં હુઆ હૈ. યે સબ જાનનેવાલા જો જ્ઞાન હૈ, વહ જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ (રહા હૈ). અનુભૂતિ હૈ, વહ ઐસી સ્વાનુભૂતિ નહીં હૈ, ઉસકા વેદન નહીં હૈ. તો ભી જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ રહતા હૈ, જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ પરિણમન કરતા હૈ. વહ યથાર્થ નહીં. પરન્તુ જ્ઞાનકા નાશ નહીં હુઆ. ઐસે જ્ઞાયક સ્વભાવકા ગ્રહણ સબ આબાલગોપાલ કર સકતે હૈં.
જ્ઞાનસ્વભાવકા નાશ નહીં હુઆ હૈ. જ્ઞાનસ્વભાવ તો જૈસા હૈ વૈસા હી હૈ. પરન્તુ અપનેકો ભ્રાન્તિકે કારણ પર તરફ દૃષ્ટિ કરતા હૈ, પર તરફ જાતા હૈ, પરકા જ્ઞાન કરતા હૈ, પર તરફ આચરણ કરતા હૈ, સબ પર તરફ કરતા હૈ. સ્વસન્મુખ હોતા નહીં હૈ ઇસલિયે ખ્યાલમેં નહીં આતા હૈ. જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ રહતા હૈ. જ્ઞાન કહીં જડ નહીં હો જાતા હૈ. જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ રહતા હૈ.
અનાદિ કાલ હુઆ તો ભી જ્ઞાન જ્ઞાન હી હૈ. જ્ઞાન, ચેતન ચેતન હી હૈ, જડ નહીં હુઆ. જો વિભાવ હોતા હૈ ઉસમેં દેખના ચાહિયે કિ ઇસમેં જ્ઞાનસ્વભાવ ક્યા હૈ? રુચિ કરે, પ્રતીત કરે તો સબ આબાલગોપાલ જાન સકતે હૈં. જ્ઞાનસ્વભાવ જ્ઞાનસ્વભાવ હી હૈ, ઉસકા અજ્ઞાન નહીં હુઆ.
મુમુક્ષુઃ- ગુરુદેવ તો ઐમ ફરમાતે થે કિ ભગવાન આત્મા સબકો જાનનેમેં આતા હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, ભગવાન આત્મા સબકો જાનનેમેં આતા હૈ. જો ઉસ તરફ દૃષ્ટિ કરે તો જાનનેમેં આતા હૈ. ભગવાનસ્વરૂપ આત્મા, શક્તિરૂપ ભગવાન આત્મા હૈ. સબકુછ જાન સકતા હૈ. ઐસા નહીં હૈ કિ યહ જાન સકતા હૈ ઔર યહ નહીં જાન સકતા હૈ. જો આત્મા તરફ રુચિ કરે વહ સબ જાન સકતે હૈં. જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ હૈ. જ્ઞાન જડ નહીં હુઆ હૈ. સબ જાન સકતે હૈં, ભગવાન આત્માકો સબ જાન સકતે હૈં. જો પુરુષાર્થ કરે વહ જાન સકતા હૈ. નહીં કરે તો નહીં જાન સકતા હૈ.
... લાલ-પીલે ફૂલ-સે વહ લાલ-પીલા હો નહીં જાતા હૈ. સ્ફટિક તો સ્ફટિક હી હૈ. વૈસે જ્ઞાયક જ્ઞાયક હી હૈ. પરન્તુ પર તરફ ઉપયોગ, દૃષ્ટિ સબ પર તરફ હૈ. ઇસલિયે ઉસકો ખ્યાલમેં નહીં આતા હૈ. અપની તરફ યદિ દૃષ્ટિ કરે તો જાન સકતા હૈ. જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ હી હૈ. વહ જડ નહીં હુઆ હૈ. આબાલગોપાલ સબકો જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ હી હૈ. વહ જડ નહીં હુઆ હૈ. ભગવાન આત્મા જૈસા હૈ વૈસા હૈ, જડ નહીં હોતા હૈ. જૈસા હૈ વૈસા હી પરિણમતા હૈ. પ્રગટરૂપ નહીં, શક્તિરૂપ. પરન્તુ વહ જ્ઞાન ઐસા હૈ કિ અસાધારણ લક્ષણ સબકો જાનનેમેં આ સકતા હૈ.
સમાધાનઃ- .. ક્ષમા, આર્જવ, માર્દવ ધર્મ સબ દસ ધર્મ મુનિ આરાધતે હૈં. દસ
PDF/HTML Page 1671 of 1906
single page version
ધર્મ-ક્ષમા, આર્જવ, માર્દવ સબ મુનિ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રરૂપ પરિણમતે હૈં. મુમુક્ષુ જિજ્ઞાસુકી ભૂમિકામેં વહ પાત્રતારૂપ હોતે હૈં. પાત્રતામેં ઐસા આતા હી હૈ. મુમુક્ષુકી ભૂમિકામેં શુદ્ધાત્માકા ધ્યેય રખે ઔર શુભભાવ બીચમેં આતા હી હૈ. ઐસા પાત્રતામેં હોતા હૈ. પાત્રતા વિના વસ્તુ ન રહે, પાત્રે આત્મિક જ્ઞાન. પાત્રતા હોને-સે સબ હો સકતા હૈ.
જ્ઞાયક સ્વભાવ મુઝે કૈસે પ્રગટ હોવે ઐસા ધ્યેય રહતા હૈ. ઔર શુભભાવ બીચમેં આતા હૈ તો સબ પાત્રતામેં આતા હૈ. તીવ્ર ક્રોધ, તીવ્ર માન, તીવ્ર માયા, તીવ્ર અનન્તાનુબંધી તીવ્ર રસરૂપ હોતા હી નહીં. મન્દ હો જાતા હૈ. જિસકી રુચિ આત્મા તરફ જાતી હૈ, ઉસકો સબ મન્દ હો જાતા હૈ. ઉસકો દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમા, શુદ્ધાત્માકા ધ્યેય, ક્ષમા, આર્જવ, માર્દવ સબ ઉસકી ભૂમિકામેં આતા હી હૈ. સબ આતા હૈ. મુનિ તો ચારિત્રદશામેં છઠવેં-સાતવેં ગુણસ્થાનમેં ઝુલતે હૈં. ઉનકી આરાધના તો બહુત પ્રબલ હૈ. સમ્યગ્દૃષ્ટિકો ભી હોતા હૈ ઔર પાત્રતામેં ભી હોતા હૈ.
... અશુભમેં જાના ઐસા અર્થ નહીં હૈ. શાસ્ત્રમેં આતા હૈ કિ હમ તો તીસરી ભૂમિકામેં જાનેકો કહતે હૈં. ઇસલિયે અશુભમેં જાનેકો નહીં કહતે હૈં. શુભભાવ પુણ્યબન્ધકા કારણ હૈ. તીસરી શુદ્ધાત્માકી ભૂમિકાકો પ્રગટ કરો, ઐસા કહના હૈ. ઇસલિયે બીચમેં શુભભાવ આતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- તીસરી ભૂમિકા?
સમાધાનઃ- તીસરી ભૂમિકા-અમૃતકુંભ ભૂમિકા-શુદ્ધાત્માકી ભૂમિકા. વહ પ્રગટ હો, મોક્ષમાર્ગ તો વહી હૈ. તો ભી શુભભાવ બીચમેં આતા હૈ. શ્રદ્ધા ઐસી રહતી હૈ કિ પુણ્યબન્ધકા કારણ હૈ તો ભી શુભભાવ બીચમેં આતા હૈ. તુઝે ઊપર-ઊપર ચઢનેકો કહતે હૈં, શુદ્ધાત્માકી ભૂમિકામેં-અમૃતકુંભ ભૂમિકામેં. ઇસલિયે અશુભમેં જાનેકો નહીં કહતે હૈં, પરન્તુ શુભ બીચમેં આતા હૈ. તો તીસરી ભૂમિકાકા ધ્યેય કરો, દૃષ્ટિ કરો, જ્ઞાન, આચરણ સબ ઉસકા કરો. બીચમેં શુભભાવ આતા હૈ. માર્દવ ધર્મ તો પાત્રતામેં ભી હોતા હૈ. મુનિકો તો શુભસ્વરૂપ પરિણમન ક્ષમા, આર્જવ, માર્દવ, શુદ્ધપર્યાયરૂપ ઔર શુભભાવ મુનિકો ભી હોતા હૈ, પંચ મહાવ્રતમેં.
મુમુક્ષુઃ- આત્મામેં કર્તા-કર્મકા અભિન્નપના કૈસા હૈ? ઔર કર્તા-કર્મકા ભિન્નપના કૈસા હૈ?
સમાધાનઃ- વહ વિભાવકા, પરદ્રવ્યકા કર્તા નહીં હૈ. પરદ્રવ્ય જડ દ્રવ્યકો કર નહીં સકતા. જડકા કાર્ય, ક્રિયા નહીં કર સકતા હૈ. જડકા કર્મ આત્મા નહીં કર સકતા હૈ. વિભાવકા ભી અજ્ઞાન અવસ્થામેં કર્તા કહનેમેં આતા હૈ. રાગ ઉસકે પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ. ઇસલિયે અજ્ઞાન અવસ્થામેં કર્તા હૈ. ઔર જ્ઞાન સ્વભાવમેં જ્ઞાનસ્વવભાકા કર્તા હૈ. જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ પરિણમતા હૈ. જ્ઞાનરૂપી જ્ઞાનકી ક્રિયા હોતી હૈ, જ્ઞાનકા કર્મ
PDF/HTML Page 1672 of 1906
single page version
હોતા હૈ. જ્ઞાયકકી પર્યાય પ્રગટ હોતી હૈ. જ્ઞાન-જ્ઞાયકમેં પરિણતિ પ્રગટ હોતી હૈ. યે કર્તા- ક્રિયા-કર્મ આત્મામેં હોતે હૈં, અપને-સે અભિન્ન હોતે હૈં. પરદ્રવ્યકા કર્તા-કર્મ જડકા તો હોતા નહીં. વિભાવકા અજ્ઞાન અવસ્થામેં (હોતા હૈ). ફિર અસ્થિર પરિણતિ રહતી હૈ તો ઉસકો કર્તાબુદ્ધિ, સ્વામીત્વબુદ્ધિ નહીં હૈ. અસ્થિર પરિણતિરૂપ હૈ, વહ પરિણતિ હોતી હૈ. પરન્તુ વહ મેરા સ્વભાવ હૈ ઔર મેરા કાર્ય હૈ, ઐસા વહ માનતા નહીં. પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ, અપના સ્વભાવ વહ નહીં હૈ.
ઐસે કર્તા-ક્રિયા-કર્મ આત્મા-સે ભિન્ન હૈ. આત્માકા સ્વભાવકા કર્તા-ક્રિયા-કર્મ સ્વભાવમેં હોતા હૈ. કર્તા-ક્રિયા-કર્મકા ભેદ દૃષ્ટિમેં નહીં હોતા હૈ. વહ જ્ઞાનમેં જાનતા હૈ. તો ભી અપની પરિણતિ, ક્રિયા, પર્યાય શુદ્ધાત્મા તરફ શુદ્ધપર્યાય પ્રગટ હોતી હૈ, ઉસકી શુદ્ધ પરિણતિ હોતી હૈ, વહ અપના કર્તા-ક્રિયા-કર્મ હૈ, વહ વિભાવકા હૈ. જડકા તો આત્મા કર હી નહીં સકતા. વિભાવકા અજ્ઞાન અવસ્થામેં કર્તા કહનેમેં આતા હૈ. જ્ઞાન અવસ્થામેં સ્વામીત્વબુદ્ધિ ટૂટ ગયી. વિભાવકા મૈં કર્તા નહીં હૂઁ. તો ભી અસ્થિર પરિણતિ હોતી હૈ ઉસકો જાનતા હૈ. જબતક પૂર્ણ જ્ઞાયકકી ધારા નહીં હુયી, કેવલજ્ઞાન નહીં હુઆ તબતક અલ્પ અસ્થિર પરિણતિ રહતી હૈ.