PDF/HTML Page 1743 of 1906
single page version
સમાધાનઃ- શરીર તત્ત્વ ભિન્ન, યહ જડ તત્ત્વ ભિન્ન, ઐસા ઉસે સહજ રહતા હૈ, નિરંતર. ઉસકી કોઈ ક્રિયાકો મૈં કર નહીં સકતા. ઐસા સહજ રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સમય-સમયમેં અપનેમેં વિભઆવ પરિણામ હોતે હૈં ઔર વહ સબ વિભાવકે પરિણામ પરમેં અકિંચિત્કર હૈ, ઐસા સ્પષ્ટ ઉસકે જ્ઞાનમેં આતા હૈ?
સમાધાનઃ- વિભાવકે પરિણામ ઔર શરીર જડ ક્રિયા, વહ દોનોં તત્ત્વ ત્યંત ભિન્ન હૈં. ઔર વિભાવ પરિણામ ઉસકે જ્ઞાનમેં વર્તતા હૈ કિ યે મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ. વહ સ્વભાવ મુઝ-સે અત્યંત ભિન્ન હૈ. પરન્તુ જો વિભાવકા પરિણમન હોતા હૈ, વહ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ. ઐસા ઉસે જ્ઞાન વર્તતા હૈ. પરન્તુ ઉસે સહજ જ્ઞાયકરૂપ પરિણમન વર્તતા હૈ કિ યે વિભાવ મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ. અપના ભિન્ન અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરતા હૈ, ઉસે નિરંતર વર્તતા હૈ. વિભાવ હૈ વહ મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ. ઇસલિયે ઉસસે ઉસે ભિન્ન ભેદજ્ઞાન વર્તતા હૈ. પરન્તુ વહ જાનતા હૈ કિ યે જો વિભાવકા પરિણમન હોતા હૈ, વહ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- મેરા પ્રશ્ન ઐસા હૈ કિ સમય-સમયમેં રાગ તો, ઐસા કરુઁ, ફલાના કરુઁ ઐસા હોતા હૈ ઔર ઉસી ક્ષણ સમ્યગ્દૃષ્ટિકા જ્ઞાન ઐસા જાને કિ ઇસ રાગકી અર્થક્રિયા બાહરમેં કુછ નહીં હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, ઐસા હોતા હૈ. ફિર ભી બાહરકા જો બને વહ કહીં હાથકી બાત નહીં હૈ, વહ ઉસે વર્તતા હી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- નિરંતર નિઃશંકપને ઐસા વર્તતા હૈ?
સમાધાનઃ- નિઃશંકપને વર્તતા રહતા હૈ. યે રાગ જો હોતા હૈ, ઉસ અનુસાર બાહર બને હી, ઐસા નહીં હોતા. પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર હૈ. બાહરકા સબ સ્વતંત્ર, રાગકી ક્રિયા સ્વતંત્ર, સબ સ્વતંત્ર હૈ. નિઃશંકપને સહજપને વર્તતા હી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- યે જો જ્ઞાનીકા અંતર પરિણમન ખ્યાલમેં આતા નહીં, ઇસલિયે અનેક બાર ઐસી શંકા હો જાય કિ સર્વ પ્રકારકા રાગ તો હોતા હૈ કિ ઐસા કરુઁ, વૈસા કરુઁ, વહ સબ હોતા રહતા હૈ, ફિર ભી ઐસા ભી રહતા હોગા?
સમાધાનઃ- હાઁ, વહ કહે, ઐસા બોલે કિ ઐસા કરો, ઇસકા ઐસા કરો, ઉસકા
PDF/HTML Page 1744 of 1906
single page version
વૈસા કરો. ફિર ભી ઉસે ઐસી એકત્વબુદ્ધિ નહીં હોતી કિ ઐસા કરને-સે ઐસા હી હોગા. ઐસી ઉસે એકત્વબુદ્ધિ નહીં હૈ. ઉસસે ભિન્ન પરિણમન (વર્તતા હૈ). વહ સમઝતા હૈ કિ જૈસા હોના હોગા વૈસા હી હોગા. ઐસા સહજ વર્તતા હૈ. ફિર ભી વહ કહે ઐસા કિ, ઐસા કરો. વિકલ્પ ભી ઐસા આયે કિ યહ કરને જૈસા હૈ. ઐસા વિકલ્પ આયે. પરન્તુ વહ જૈસા બનના હોતા હૈ, વૈસા હી બનતા હૈ. ઉસે સહજ વર્તતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- કોઈ ભી પરદ્રવ્યકી જો ક્રિયા હો રહી હૈ, વહ તો ઉસસે હી હો રહી હૈ. રાગકા કોઈ કાર્ય નહીં હૈ, ઐસા સ્પષ્ટપને ઉસકે ખ્યાલમેં રહતા હૈ.
સમાધાનઃ- સ્પષ્ટપને ખ્યાલ રહતા હૈ. રાગકા માત્ર નિમિત્ત બનતા હૈ. ઉસકા મેલ હો જાય તો હો જાય. મેલ ન ખાય તો વહ સ્વતંત્ર હૈ. જો બનનેવાલા હોતા હૈ વહી બનતા હૈ. ઐસી એકત્વબુદ્ધિ ઉસે હોતી હી નહીં કિ ઐસા રાગ હુઆ તો ઐસા હોના હી ચાહિયે. ઉસે બરાબર ખ્યાલ હૈ કિ જો બનનેવાલા હૈ વૈસે હી બનતા હૈ. ધારણા અનુસાર કુછ હોતા હી નહીં. પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર પરિણમતા હૈ.
બાહરકે સબ અનેક જાતકે પ્રસંગ, વહ કોઈ કાર્ય રાગકે અધીન હો ઐસા નહીં હૈ. શરીરકા પરિણમન ભી અપને અધીન નહીં હૈ. કોઈ રાગકે અધીન નહીં હૈ. ઇસકા ઐસા, ઇસકા ઐસા કરો, વહ ભી હાથકી બાત નહીં હૈ. વહ ભી કોઈ દવાઈસે મિટે યા ઉસસે મિટે વહ કોઈ હાથકી બાત નહીં હૈ. સ્વતંત્ર નિઃશંકપને ઉસે પ્રતીત વર્તતી હી રહતી હૈ. ઉસે યાદ નહીં કરના પડતા. ઉસે એકત્વબુદ્ધિ ઐસી તન્મયતા નહીં હોતી કિ ઐસા કરને-સે ઐસા હોગા હી. ઐસી એકત્વબુદ્ધિ હી નહીં હોતી, ઉસસે ન્યારા હી રહતા હૈ.
સમાધાનઃ- .. દો દ્રવ્યકી સ્વતંત્રતાકી પ્રતીતિ સાથમેં હો તો હી મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસી ઉસે દૃષ્ટિ (રહે), તો હી ઉસકા અભ્યાસ હો સકતા હૈ. દો દ્રવ્યકી સ્વતંત્રતા જો સ્વીકાર નહીં કરતા, ઉસે જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા કબ આયે? કિ મૈં પરસે ભિન્ન હૂઁ. યે પરપદાર્થ હૈ ઉસસે મૈં ભિન્ન મૈં એક ચૈતન્યદ્રવ્ય સ્વતંત્ર જ્ઞાયક હૂઁ. વિભાવ સ્વભાવ ભી મેરા નહીં હૈ ઔર મૈં એક જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા સ્વયંકો ભિન્ન કબ ભાસિત હો? કિ પરદ્રવ્ય-સે ભિન્ન સ્વયંકો પ્રતીતિ હો ઔર મૈં સ્વતંત્ર દ્રવ્ય હૂઁ ઔર યે પરદ્રવ્ય સ્વતંત્ર હૈ, દોનોંકી સ્વતંત્રતા લગે તો હી જ્ઞાયક દ્રવ્યકી પ્રતીતિ હો. ઇન દોનોંકા સમ્બન્ધ હૈ. ભેદજ્ઞાન જિસે હો, મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસે બારંબાર અપને નિજ અસ્તિત્વકો ગ્રહણ કરે, ઉસે દો દ્રવ્યકી સ્વતંત્રતાકા નિર્ણય હુએ બિના રહતા હી નહીં. ઉસે સમ્બન્ધ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઉસ સમ્બન્ધિત અનેક પ્રકારકે વિકલ્પ આતે હૈં. મૈં મેરી બાત આપકો કરતા હૂઁ. સંસ્થાકા ... મુઝે ઐસા હોતા હૈ કિ દો દ્રવ્યકી સ્વતંત્રતા હૈ. જો હોનેવાલા હૈ વહ હોગા. અથવા પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્રરૂપ-સે પરિણમતે હૈં. રાગકે કારણ કોઈ ફેરફાર
PDF/HTML Page 1745 of 1906
single page version
હોનેવાલા નહીં હૈ. ઐસી દૃઢતા નહીં રહતી હૈ. ઐસા લગે કિ દૃઢતા નહીં રહતી હૈ. તો ફિર જો અપને જ્ઞાયકકા અભ્યાસ કરતે હૈં, ઇતના તો વિકલ્પાત્મક જ્ઞાનમેં નિર્ણય હોના ચાહિયે કિ રાગ આતા હૈ, ફિર ભી પરિણમન તો જો હોનેવાલા હૈ વહી હોગા.
સમાધાનઃ- ઉસે ઐસા નિર્ણય રહના ચાહિયે, જો હોનેવાલા હૈ વહી હોગા. પરન્તુ રાગકે કારણ ઇસકા ઐસા હો તો ઠીક, ઐસા હો તો ઠીક, ઐસી ઉસે ભાવના રહે. ફિર ઉસકે રાગ અનુસાર ન હો તો ઉસકા ઉસે આગ્રહ નહીં રહતા હૈ. ફિર ઉસે સમાધાન હો જાય કિ જૈસે હોના હોગા વૈસા હોગા. રાગકે કારણ ઐસા હો તો ઠીક, ઐસા કરુઁ તો ઠીક, ઐસા હો, ઐસે સબ વિકલ્પ આયે. તો ભી યદિ ઉસકી ઇચ્છા અનુસાર બને તો વહ સમઝે કિ ઐસા બનનેવાલા થા ઔર ન બને તો ભી વહી બનનેવાલા થા. ઇસલિયે ઉસે સમાધાન હો જાતા હૈ કિ રાગકે કારણ કુછ હોતા નહીં હૈ. પરન્તુ રાગ આયે બિના નહીં રહતા. વહ રાગકો સમઝતા હૈ કિ યે રાગ હૈ. બાકી પ્રત્યેક દ્રવ્ય તો સ્વતંત્ર હૈ. જો બનનેવાલા હોતા હૈ વહી બનતા હૈ. રાગકે કારણ, ઉસે સબ વિચારણા રાગકે કારણ ચલતી હૈ. ઉસે જો દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકે પ્રતિ જો રાગ હૈ, ઉસ રાગકે કારણ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સંયોગાધીન દૃષ્ટિ હૈ ઇસલિયે સંયોગસે દેખતે હૈં કિ ઐસા કિયા તો ઐસા હુઆ. ઐસા નહીં હોતા હૈ તો ઐસા નહીં હુઆ. વિકલ્પાત્મકમેં ભી ઐસા ... હો જાતા હૈ.
સમાધાનઃ- ઉસે નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધ હોતા હૈ. રાગકા ઔર બાહ્ય કાયાકા નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધકા મેલ બૈઠ જાય તો ઐસા હોતા હૈ કિ મૈંને ઐસે ભાવ કિયે, ઐસા કિયા ઇસલયે ઐસા હુઆ. પરન્તુ નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધકે કારણ ઐસા મેલ હો જાતા હૈ. પરન્તુ વહ મૈલ ઐસે નિશ્ચયરૂપ નહીં હોતા હૈ. ક્યોંકિ પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર હૈં. કોઈ બાર ફેરફાર હોતા હૈ. પરન્તુ ઉસકે નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધકે કારણ ઐસા હોતા હૈ કિ, મૈંને ઐસા કિયા તો ઐસા હુઆ, ઐસા ન કરુઁ તો ઐસા હોતા. ઉસકા નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધકે કારણ ઐસા હો ઇસલિયે ઉસે ઐસા લગતા હૈ કિ ઐસા કરુઁ તો ઐસા હોગા, ઐસા કરુઁ તો ઐસા હોગા. ઉસકા સમ્બન્ધ ઐસા હૈ.
બાકી જિસે પ્રતીત હૈ ઉસે બરાબર ખ્યાલમેં હૈ કિ મૈં જ્ઞાયક ભિન્ન હૂઁ. પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર સ્વતઃ પરિણમન કરતે હૈં. મૈં ઉસકા પરિણમન કરવા નહીં સકતા. સ્વતંત્ર દ્રવ્ય હૈ. તો ભી ઐસે નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધકે કારણ ઐસા મેલ દિખતા હૈ. પરન્તુ વહ સ્વયં કર નહીં સકતા.
જિસે યથાર્થ પ્રતીતિ હો વહ બરાબર સમઝતા હૈ કિ ઉસકે મેલકે કારણ ઐસા હોતા હૈ, રાગકે કારણ નહીં હોતા હૈ. ઉસકા નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધકે મેલકે કારણ ઐસા દિખે કિ ઐસા હો રહા હૈ. ઐસા અનુકૂલ ઉદય હો તો વૈસા હી હોતા હૈ. ઐસા સમ્બન્ધ
PDF/HTML Page 1746 of 1906
single page version
હૈ. ઐસા અનુકૂલ ઉદય ન હો તો વૈસા નહીં ભી બનતા. ઐસા બનતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- દોનોં પ્રકાર ભજતે હૈં.
સમાધાનઃ- ઐસા બનતા હૈ. લેકિન ઉસે નિર્ણય બરાબર હોતા હૈ કિ સ્વતંત્ર દ્રવ્ય હૈ. ફિર ઉસે આકુલતા નહીં હોતી, સમાધાન હો જાતા હૈ કિ જૈસા બનના હોતા હૈ વૈસે હી બનતા હૈ. ઉસકી રાગકી મર્યાદા (હૈ), મર્યાદા બાહર નહીં જાતા. ઉસકી ભાવના અનુસાર અમુક રાગ ઉસકી મર્યાદામેં (હોતા હૈ). જો મુમુક્ષુકી મર્યાદામેં રાગ હો ઉસ અનુસાર ઉસે ભાવના આતી હૈ.
પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર હૈં. મૈં જ્ઞાયક ભિન્ન, પરદ્રવ્ય ભિન્ન, કોઈ કિસીકો કર નહીં સકતા. એક દ્રવ્ય દૂસરે દ્રવ્યકા, કોઈ ચૈતન્ય ચૈતન્યકા કર નહીં સકતા. પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર હૈં. સબકે પરિણામ સ્વતંત્ર, સબકી પરિણતિ સ્વતંત્ર, સબ સ્વતંત્ર હૈં. નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સમ્બન્ધકે કારણ બને, ઇસલિયે ઇચ્છા અનુસાર હુઆ ઐસા દિખતા હૈ. બાકી કોઈ કિસીકા કર નહીં સકતા. ઐસા દિખતા હૈ ઇસલિયે વિચાર-વિચાર ચલતે રહતે હૈં.
બાકી જિસે સહજ પ્રતીતિ હોતી હૈ વહ સમઝતા હૈ કિ જો બનના હૈ વહી બનતા હૈ. સ્વયંકો જો રાગ આતા હૈ, ઇચ્છા હોતી હૈ, વહ માત્ર રાગ હોકર છૂટ જાતા હૈ. બાકી ઉસકી વિચારણા ઉસે લંબી નહીં ચલતી. જૈસે બનના હોતા હૈ વૈસે હી બનતા હૈ. અપને જ્ઞાયકકો ભિન્ન જાનતા હૈ. જ્ઞાયકકી પ્રતીત ઔર જ્ઞાયકકા પરિણમન ભિન્ન હૈ ઔર યે પરદ્રવ્યકા પરિણમન ભિન્ન હૈ. વિકલ્પાત્મક પ્રતીતિ હૈ ઇસલિયે ઉસે વિચારણા ચલતી હૈ કિ ઇચ્છા અનુસાર બનતા હૈ. ઇચ્છાનુસાર બનતા નહીં હૈ. વહ સ્વતંત્ર પરિણમન હૈ.
મુમુક્ષુઃ- કભી-કભી ઉલઝન હો જાતી હૈ. પક્કા નિર્ણય હૈ ઇસલિયે કોઈ બાર અન્દર ઉલઝન હો જાતી હૈ, એક પ્રકારકી આકુલતા હો જાતી હૈ. બાહરમેં ગલત હો રહા હૈ ઐસા લગે, ફલાના હોતા હો તો ઐસા લગે કિ ઐસા ક્યોં? ફિર શંકા પડે. તત્ત્વ અપનેકો બૈઠા નહીં હૈ ઇસલિયે ઐસા હોતા હૈ.
સમાધાનઃ- ઉસને વિકલ્પ-સે નક્કી કિયા હૈ ન, ઇસલિયે ઐસે વિચાર આતે હૈં. બાકી વસ્તુ સ્વરૂપ-સે જો બનના હોતા હૈ ઐસા હી બનતા હૈ. જિસે સહજ જ્ઞાયકકી પ્રતીતિ (હુયી હૈ), સહજ ભેદજ્ઞાનકી ધારા હૈ, ઉસે ઐસે વિચાર નહીં આતે હૈં. જો હૈ ઉસે જાનતા હૈ. રાગ આયે ઉસે ભી જાનતા હૈ. ઉસે રાગ આતા હૈ, દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમા આદિ સબ ઉસે આતા હૈ, પરન્તુ જો ભી હોતા હૈ ઉસે જાનતા હૈ, ઉસે લંબે વિચાર નહીં ચલતે. સહજ જ્ઞાયકકી ધારા, ભેદજ્ઞાનકી ધારા વર્તતી રહતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- અનુભવ હોને પૂર્વ આપને કિસ પ્રકારકા અભ્યાસ કિયા કિ જિસસે વિકલ્પાત્મક જ્ઞાનમેં ઐસા નિર્ણય એકદમ મજબૂત હો ગયા? ક્યોંકિ હમ હમારી પરિણતિ દેખતે હૈં તો હમેં તો ઐસા હી લગતા હૈ કિ યે પરિણતિ ડોલમડોલ હોતી હૈ. શાસ્ત્ર
PDF/HTML Page 1747 of 1906
single page version
પઢતે હૈં, શાસ્ત્ર-સે નક્કી કરતે હૈં તો ઐસા લગતા હૈ, બરાબર, ઐસા હી વસ્તુકા સ્વરૂપ હૈ. અપની પરિણતિ-સે દેખતે હૈં તો ઐસે વિચાર ચલતે રહતે હૈં. કોઈ બાર વૈસા ભાવ બૈઠતા હૈ, કોઈ બાર ઐસે લંબે વિચાર ભી આતે હૈં.
સમાધાનઃ- વિકલ્પાત્મક પ્રતીતિ હૈ ન, ઇસલિયે ઉસમેં ડોલમડોલ હોતા હૈ. બાકી દૃઢ નિર્ણય હો ઔર મૈં જ્ઞાયક હી હૂઁ ઔર જો બનના હૈ વહ બનતા હૈ, ઐસી પ્રતીતિકી દૃઢતા, ઐસે અભ્યાસકી દૃઢતા હો તો ઉસે ઐસે વિચાર લંબાતે નહીં. બાકી સહજ ધારા તો સ્વાનુભૂતિકે બાદ હી હોતી હૈ. ઇસલિયે અભ્યાસકી દૃઢતા રખે તો ઉસે વૈસે વિચાર લંબાયે નહીં. ઉસકી મન્દતાકે કારણ વિચાર લંબાતે હૈં.
સમાધાનઃ- ઉસકી પ્રતીતિમેં ઉસે વિચાર લંબાતે હૈં. ઉસકી મન્દતાકે કારણ.
મુમુક્ષુઃ- ઉસ પ્રકારકે અભ્યાસકી મન્દતાકે કારણ.
સમાધાનઃ- અભ્યાસકી મન્દતાકે કારણ વિચાર લંબાતે હૈં. બાકી સહજ ધારા જિસે હોતી હૈ, ઉસે ઐસે વિચાર લંબાતે નહીં. સ્વાનુભૂતિકી બાદકી ધારામેં ઉસે વૈસા નહીં હોતા. ઉસે જ્ઞાયકકી ધારા હી રહતી હૈ.
સમાધાનઃ- ... વૈસા બનના થા તો વૈસા હુઆ. ચક્રવર્તી તો પુણ્ય લેકર આયે હૈં. બાકી કુછ રાજા હાર જાતે હૈં.
મુમુક્ષુઃ- ભરત ચક્રવર્તી બાહુબલીકે આગે હારે.
સમાધાનઃ- હાઁ, પરન્તુ ઉનકા ચક્રવર્તી પદ લેકર આયે થે. ઉસ વક્ત હારે, ઉસ પ્રકાર-સે હારે. પરન્તુ ઉન્હેં કુછ હોતા નહીં હૈ. ઉનકી લડાઈમેં હાર ગયે.
મુમુક્ષુઃ- જિસે જ્ઞાયકકી સચ્ચી દૃષ્ટિ પ્રગટ હુયી હૈ, વહ દૃષ્ટિ અપેક્ષા-સે તો રાગકો અપને-સે ભિન્ન જાનતા હૈ. ઉસી ક્ષણ જ્ઞાન ઐસા જાનતા હૈ કિ યહ પરિણમન મેરા હૈ. મેરા પ્રશ્ન યહાઁ હૈ કિ વહ પરિણમન મેરા હૈ, ઉસ ક્ષણ અશુભરાગમેં જિતના ઊલટા પુરુષાર્થ હુઆ હૈ, ઉસમેં ભી ઐસા જ્ઞાન કરતા હૈ કિ યે મેરે ઊલટે પુરુષાર્થપૂર્વક હી ઐસા હુઆ હૈ. ઐસા ભી જાનતા હૈ યા સ્વકાલમેં હુઆ હૈ, ઉસકી મુખ્યતા રખતા હૈ?
સમાધાનઃ- જ્ઞાન દોનોંકો જાનતા હૈ. સ્વપરપ્રકારશક. યે જ્ઞાયક સો મૈં હૂઁ ઔર જ્ઞાન ઐસા ભી જાનતા હૈ કિ મેરી ઇતની જ્ઞાયકકી પરિણતિ હૈ. દૃષ્ટિકે સાથ જ્ઞાયકકી પરિણતિ ભી વર્તતી હૈ-જ્ઞાનધારા. ઔર શેષ ન્યૂનતા હૈ ઉતની રાગધારા હૈ. રાગાધારા મેરે પુરુષાર્થકી કમજોરીકે કારણ ઇન કાયામેં-શુભાશુભ ભાવોંમેં જુડના હો જાતા હૈ. બાકી ઇસી ક્ષણ મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, મુઝે કુછ નહીં ચાહિયે. એક જ્ઞાયકતા મુઝે પ્રગટ હો ઉતની પુરુષાાર્થ ધારા બઢે તો મુઝે વીતરાગ હી હોના હૈ. ઐસી ભાવના હૈ. પરન્તુ પુરુષાર્થકી મન્દતાકે કારણ ઉસમેં જુડતા હૈ. ઉસમેં વહ જાનતા હૈ કિ યે શુભાશુભ પરિણામ (હોતે
PDF/HTML Page 1748 of 1906
single page version
હૈં).
મુમુક્ષુઃ- મેરા પ્રશ્ન તો યહ હૈ કિ શુભરાગ યા રાગધારા-કર્મધારા જો ચલતી હૈ, ઉસમેં જો રાગ ઉત્પન્ન હોતા હૈ, વહ રાગ હોનેમેં પુરુષાર્થકી મુખ્યતા લેતા હૈ કિ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતાકે કારણ અથવા ઊલટે પુરુષાર્થકે કારણ યે રાગ ઉત્પન્ન હુઆ હૈ ઐસે લેતા હૈ? ક્યોંકિ પાઁચો સમવાય હૈં. શુભરાગમેં વહ કિસકી મુખ્યતા કરતા હૈ? ઊલટે પુરુષાર્થકી મુખ્યતા (કરતા હૈ)?
સમાધાનઃ- મેરી મન્દતા હૈ. પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ. મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, યહ મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ, ઉસકા સ્વતંત્ર પરિણમન હૈ, યહ સબ જાનતા હૈ. પરન્તુ ઉસકે સાથ મુખ્ય ઉસે ઐસા હૈ કિ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ. મુખ્ય ઐસા રહતા હૈ કિ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ. યહ મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ, પરન્તુ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે (હોશ્રતા હૈ). પુરુષાર્થ મેરે સ્વભાવકી ઓર જાય તો યે સબ છૂટ જાય ઐસા હૈ. લેકિન ઉસકો ઉસકી આકુલતા નહીં હૈ. મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ, મૈં કૈસે અંતરમેં જાઊઁ, ઐસી ભાવના રહતી હૈ.
જ્ઞાનમેં જાનતા હૈ કિ યે જો હૈ વહ મેરા સ્વ પરિણમન હૈ ઔર યહ વિભાવ હૈ. ચારિત્રમેં ઐસા જાનતા હૈ કિ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ. પુરુષાર્થકી મન્દતા ઉસકે ખ્યાલમેં મુખ્ય (રૂપ-સે રહતી હૈ).
મુમુક્ષુઃ- સ્વપ્ન તો વૈશાખ શુક્લ દૂજ થી ન, ઉસ દિન આયા થા. સ્વાધ્યાય મન્દિરમેં સબ સજાવટ ઔર ચરણચિહ્ન, જીવન દર્શન આદિ સબ થા ન, ઇસલિયે દેખકર ઐસા હુઆ કિ ગુરુદેવ યહાઁ વિરાજતે હોં તો કૈસા લગતા? વહીકે વહી વિચાર ચલતે થે. રાતકો ઐસા હોતા થા, ગુરુદેવ પધારો, પધારો. ઐસા હોતા થા. ઇસલિયે પ્રાતઃકાલમેં સ્વપ્ન આયા કિ ગુરુદેવ દેવલોકમેં-સે પધારે હૈં, દેવકે રૂપમેં. રૂપ દેવકા થા ઔર પહનાવટ સબ દેવકી થી, રત્નકે આભૂષણ, રત્નકા મુગટ આદિ થા. પહચાનમેં આ જાય કિ ગુરુદેવ હૈં, દેવકે રૂપમેં.
ગુરુદેવને ઐસા કહા કિ બહિન! ઐસા કુછ રખના નહીં, મૈં તો યહીં હૂઁ, ઐસા તીન બાર કહા કિ મૈં તો યહી હૂઁ. દેવલોકમેં હૈ. પરન્તુ મૈં તો યહીં હૂઁ. ઐસા ભાવ-સે ગુરુદેવને કહા. મનમેં ઐસા હુઆ કિ ગુરુદેવકી આજ્ઞા હૈ, સ્વીકાર કર લે કિ ગુરુદેવ યહાઁ હૈ. પરન્તુ યે સબ જીવોંકો દુઃખ હોતા હૈ. ગુરુદેવ મૌન રહે. પરન્તુ ગુરુદેવને ઐસા હી કહા કિ મૈં યહીં હૂઁં. ઐસા દો-તીન બાર કહા.
ઉસ ઐસા ઉત્સવ હો ગયા કિ સબકો આનન્દ હી બહુત થા. સ્વપ્ન તો ઉતના થા, પરન્તુ આનન્દ થા. ગુરુદેવ દેવલોકમેં વિરાજતે હૈં, દેવકે રૂપમેં યહાઁ પધારે. ઐસા સ્વપ્ન આયા.
મુમુક્ષુઃ- હમેં તો આપકે સાતિશય જ્ઞાનમેં આપકા..
PDF/HTML Page 1749 of 1906
single page version
સમાધાનઃ- વિરાજતે હૈં, ક્ષેત્ર-સે દૂર હૈ. બાકી ગુરુદેવ જહાઁ વિરાજે વહાઁ શાશ્વત હી હૈ. અલૌકિક આત્મા, તીર્થંકરકા દ્રવ્ય કુછ અલગ હી હૈ. ગુરુદેવકા પ્રભાવ હર જગહ વર્તતા હૈ. ગુરુદેવકા શ્રુતજ્ઞાન (ઐસા થા). ગુરુદેવકે પ્રભાવના યોગ-સે તો સબ અપૂર્વ થા. ગુરુદેવ યહાઁ વિરાજે તો ભી ક્ષેત્ર-સે દૂર (હૈં). બાકી ગુરુદેવને ઐસા કહા કિ મૈં તો યહીં હૂઁ.
સમાધાનઃ- ... શરીર ભિન્ન, આત્મા ભિન્ન, વિભાવ સ્વભાવ અપના નહીં હૈ. બાહ્ય સંયોગ તો પૂર્વ કર્મકા ઉદય-સે હોતા હૈ. બાકી સ્વયં અંતરમેં શાન્તિ રખકર, ગુરુદેવને જો વાણી બરસાયી, ઉનકે ઉપદેશકે જો સંસ્કાર હૈ, ઉસે દૃઢ કરના કિ આત્મા ભિન્ન શાશ્વત હૈ. વાસ્તવમેં તો વહી કરનેકા હૈ. ઉસીકા વાંચન, ઉસકા વિચાર, અભ્યાસ વહ, શ્રુતકા વિચાર, ઉસીકી મહિમા સબ વહી કરને જૈસા હૈ. સંસારકે અન્દર બાકી સબ ગૌણ હૈ. આત્માકો મુખ્ય કરકે આત્માકી રુચિ કૈસે બઢે, વહ કરને જૈસા હૈ.
... મહાભાગ્યકી બાત હૈ. ઐસે પંચ કલ્યાણક પ્રસંગ ઉજવાતે હૈં. સાક્ષાત પંચ કલ્યાણક તો ભગવાનકે હોતે હૈં. અપને પ્રતિષ્ઠા કરકે પંચ કલ્યાણક મનાતે હૈં. સ્થાપના કરકે. જિનેન્દ્ર ભગવાનકી મહિમા કોઈ અપૂર્વ હૈ. દેવ મહિમા, ગુરુ મહિમા, શાસ્ત્ર મહિમા. જીવ અન્દર શુદ્ધાત્માકા લક્ષ્ય કરકે જો કુછ હો વહ કરને જૈસા હૈ. શુભભાવનામેં શ્રાવકોંકો યહ હોતા હૈ. અન્દર શુદ્ધત્મા કૈસે પ્રગટ હો ઔર બાહરમેં શુભભાવનામેં યહ હોતા હૈ. દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી પ્રભાવના કૈસે હો, વહ હોતા હૈ. અપની શક્તિ હો ઉસ અનુસાર. ઉપકારકા બદલા ચૂકાના અસમર્થ હૈ. ઉસ ઉપકારકે આગે કુછ ભી કરે સબ કમ હી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઉનકી મહિમા આપ બતાતે હો. સમાધાનઃ- ૪૫ સાલ યહાઁ રહકર જો ઉપદેશ બરસાયા હૈ, સબકી રુચિ (હો ગયી), અંતરમેં સબકો જાગૃત કિયા.