PDF/HTML Page 1838 of 1906
single page version

સમાધાનઃ- .. મન-સે હો ઐસા નહીં હૈ, સંવર તો સહજ હૈ. જિસકી સહજ દશા હૈ ઉસે સહજ સંવર હી હૈ. મનકો રોકના, મનકો રોકના વહ તો વ્યવહાર-સે પરિભાષા હૈ. અન્દર સંવરસ્વરૂપ જો સ્વયં પરિણમિત હો ગયા હૈ, ભેદજ્ઞાનરૂપ, ઉસે સહજ સંવર હી હૈ. વિગ્રહગતિમેં જો સમ્યગ્દર્શન લેકર જાય તો ઉસે જો સહજ ભેદજ્ઞાન હૈ, ઉસે મનકે સાથ સમ્બન્ધ હોતા હૈ, ઐસા તો કુછ નહીં હૈ. ઇસલિયે ઉસે સંવર તો સાથમેં હોતા હૈ. ... સંવર તો હોતા હૈ. સંવર તો વિગ્રહગતિમેં હોતા હૈ. મુનિઓંકો વિશેષ સંવર (હોતા હૈ). ચારિત્ર અપેક્ષા-સે સંવરકી બાત હૈ. ગુપ્તિ-સે સંવર હોતા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- ... આનન્દકા અનુભવ ક્યા હોગા? ફિર આઠ હી દિન વહાઁ પર ક્યોં રહે?

સમાધાનઃ- આઠ દિન ઉસે તો ભગવાન મિલ ગયે. ઉનકા શરીર અલગ, વિદેહક્ષેત્રકા શરીર અલગ, વહાઁ-કે સંયોગ અલગ, ઉનકી મુનિદશા, મુનિદશા તો અંતરમેં-સે પાલની હૈ, પરન્તુ ઉનકા શરીર કિતના? પાઁચસૌ ધનુષકા શરીર, વહાઁ મહાવિદેહ ક્ષેત્રમેં કિતને બડે શરીર હોતે હૈં. ઉન સબકે સાથ.. મુનિદશા પાલની વહ સબ મેલ (નહીં બૈઠતા). આઠ દિન-સે જ્યાદા રહ નહીં સકે. દેવ હી ઉન્હેં વાપસ યહાઁ છોડ ગયે, ઐસા કહા જાતા હૈ.

ચારિત્રદશા અન્દર મુનિદશા હૈ ન. જ્યાદા રહના મુશ્કિપલ હૈ, આહાર-પાનીકી દિક્કત હો જાય. એક બાલક જૈસે દિખે. ઇતને બડે શરીર હોતે હૈં. મુનિ હૈં, અન્દરમેં છઠવેં- સાતવેં ગુણસ્થાનમેં ઝુલતે હૈં. પંચ મહાવ્રતકા પાલન કરના, સબ દિક્કત હોતી હૈ. મુનિદશાકે યોગ્ય,.. વહાઁકા આહાર હજમ હોના હી મુશ્કિલ પડે, ઐસે શરીરવાલેકો.

મુમુક્ષુઃ- સંવર, નિર્જરા ઔર મોક્ષકો પર્યાય બોલા હૈ. તો પર્યાય બોલા હૈ તો આત્મા તો શુદ્ધ ત્રિકાલી ધ્રુવ સ્વભાવ જો હૈ, વહ તો મુક્તિરૂપ-સ્વરૂપ હી હૈ, તો ઉસકો પર્યાયકી અપેક્ષા-સે સંવર, નિર્જરા, મોક્ષ કહનેમેં આતા હૈ?

સમાધાનઃ- શુદ્ધાત્મા તો દ્રવ્યદૃષ્ટિ-સે દેખો તો શુદ્ધાત્મા તો અનાદિઅનન્ત મોક્ષસ્વરૂપ- મુક્તસ્વરૂપ હૈ. ઉસમેં સંવર, નિર્જરા સાધકકી પર્યાય કહની વહ વ્યવહાર હૈ. પરન્તુ વહ ઉસકી પર્યાય હૈ. ક્યોંકિ સંવર, નિર્જરા સબ સાધકકી પર્યાય હૈ. ઉસમેં પહલે સંવર

PDF/HTML Page 1839 of 1906
single page version

સમ્યગ્દર્શનરૂપ હોતા હૈ, ફિર ચારિત્રદશા આતી હૈ. ઉસમેં વિશેષ નિર્જરા હોતી હૈ. પહલે અમુક નિર્જરા હોતી હૈ, વિશેષ નિર્જરા મુનિદશામેં હોતી હૈ. વહ સબ પર્યાય હૈ.

પરન્તુ દ્રવ્ય અપેક્ષા-સે શુદ્ધાત્મા અનાદિ (મુક્તસ્વરૂપ હી હૈ). ઐસા દ્રવ્ય ઔર પર્યાય દોનોં વસ્તુકા સ્વભાવ હી હૈ. જો પ્રગટ પર્યાય હોતી હૈ મુક્તિકી, ઉસે પર્યાય કહતે હૈં. ઔર અનાદિઅનન્ત દ્રવ્ય તો મુક્તસ્વરૂપ હૈ. મુક્તસ્વરૂપ દ્રવ્ય હૈ, પરન્તુ વેદન નહીં હૈ. ઉસકા સ્વયંકો સ્વાનુભૂતિકા વેદન નહીં હૈ, પર્યાય પ્રગટ નહીં હુયી હૈ. દ્રવ્ય તો શુદ્ધ હૈ, દ્રવ્યમેં કહીં અશુદ્ધતાકા પ્રવેશ નહીં હુઆ હૈ. દ્રવ્ય તો શુદ્ધ હૈ. પરન્તુ પર્યાયકા વેદન નહીં હૈ. સ્વાનુભૂતિકા વેદન કહાઁ હૈ? પર્યાય પ્રગટ હુએ બિના વેદન નહીં હોતા. ઇસલિયે જબ ઉસકી સ્વાનુભૂતિકી દશા પ્રગટ હોતી હૈ, સ્વાનુભૂતિકા વેદન હોતા હૈ.

વહ સ્વાનુભૂતિ વિશેષ બઢને પર વીતરાગતા હોતી હૈ ઇસલિયે ઉસે પૂર્ણ વેદન હોતા હૈ. વહ પ્રગટ મુક્ત દશા હૈ. યે શક્તિરૂપ મુક્ત દશા હૈ. વહ વ્યક્તિરૂપ મુક્તદશા હૈ. ઇસલિયે દ્રવ્ય ઔર પર્યાયકા મેલ હૈ. દ્રવ્ય ઔર પર્યાય વસ્તુકા સ્વરૂપ હૈ. ઇસલિયે શુદ્ધ પર્યાય નહીં હૈ, તબતક વેદન નહીં હૈ. શુદ્ધપર્યાય પ્રગટ હુયી, ઇસલિયે ઉસે સ્વાનુભૂતિ, વીતરાગદશાકા વેદન હોતા હૈ. ઇસલિયે વહ પ્રગટ મુક્ત દશા હૈ, યહ શક્તિરૂપ મુક્ત દશા હૈ.

સમાધાનઃ- .. ઉસ વક્ત યહાઁ સજાવટ આદિ કી થી, સ્વાધ્યાય મન્દિરમેં બહુત સુન્દર થા. ગુરુદેવકા જીવન-દર્શન, ગુરુદેવકે ચરણ, સબ બહુત અચ્છા લગતા થા. વહાઁ દેખને ગયી તો વહ સબ સજાવટ દેખકર ઐસા લગા કિ ગુરુદેવ યહાઁ વિરાજતે હો તો યે સબ શોભે. ઐસે વિચાર આતે થે, ભાવના હોતી રહી. ઉસ દિન ઘર આકર પૂરી રાત ઐસા હુઆ, ગુરુદેવ પધારો, પધારો ઐસા ભાવનામેં રહા. ફિર પ્રાતઃકાલમેં ઐસા સ્વપ્ન આયા કિ ગુરુદેવ દેવલોકમેં-સે દેવકે રૂપમેં પધારે. સબ દેવકા હી રૂપ થા. ઝરીકે વસ્ત્ર, હાર રત્નકે, રત્નકે વસ્ત્ર થે.

ગુરુદેવને કહા કિ ઐસા કુછ નહીં રખના, બહિન! મૈં તો યહીં હૂઁ. મૈં યહી હૂઁ, ઐસા દો-તીન બાર કહા. આપ યહાઁ હો ઐસે આપકી આજ્ઞા-સે માન લેં, પરન્તુ યે સબ દુઃખી હો રહે હૈં. ઉસકા ક્યા? ગુરુદેવ તો મૌન રહે. સ્વપ્ન તો ઇતના હી થા. પરન્તુ ઉસ વક્ત સબકો ઇતના ઉલ્લાસ થા કિ માનોં ગુરુદેવ વિરાજતે હોં ઔર ઉત્સવ હોતા હો, ઐસા થા. ગુરુદેવ દેવકે રૂપમેં પધારે. ઐસા સ્વપ્ન થા. પહચાને જાતે થે, ગુરુદેવ દેવકે રૂપમેં ભી ગુુરુદેવ હી હૈ, ઐસા પહચાના જાતા થા.

મુમુક્ષુઃ- મુખ ગુરુદેવકા?

સમાધાનઃ- મુખ દેવકા થા. પરન્તુ પહચાન હો જાય કિ ગુરુદેવ દેવ હુએ હૈં ઔર દેવકે રૂપમેં પધારે હૈં. ઐસા કુછ નહીં રખના, બહિન! મૈં તો યહીં હૂઁ, યહીં હૂઁ, યહીં હૂઁ. ઐસા તીન બાર કહા. દેવમેં તો ઐસી શક્તિ હોતી હૈ કિ જહાઁ જાના હો વહાઁ

PDF/HTML Page 1840 of 1906
single page version

જા સકતે હૈં. પરન્તુ યહ પંચમકાલ હૈ ઇસલિયે કુછ દિખતા નહીં હૈ. મનુષ્ય કહીં જા નહીં સકતે હૈં, પરન્તુ દેવ તો જા સકતે હૈં.

દેવ તો ભગવાનકા દર્શન કરને, વાણી સુનને, ભગવાનકા કલ્યાણક જહાઁ હોતે હોં વહાઁ દેવ જાતે હૈં. જહાઁ પ્રતિમાએઁ, મન્દિર હોં વહાઁ દર્શન કરને (જાતે હૈં). શાશ્વત પ્રતિમા હૈ, વહાઁ દર્શન કરને જાતે હૈં.

મુમુક્ષુઃ- માતાજી! સાક્ષાત પધારે હો તો ભી આપકો સ્વપ્ન લગે ઔર સાક્ષાત પધારે હો, ઐસા ભી હો સકતા હૈ ન.

સમાધાનઃ- અપનેકો તો સ્વપ્ન લગે. ગુરુદેવ તો...

મુમુક્ષુઃ- સાક્ષાત પધારે.

સમાધાનઃ- દેવકે રત્નમય વસ્ત્ર થા, ઐસે થે.

મુમુક્ષુઃ- વાતાવરણ તો ઐસા હો ગયા થા કિ માનોં ગુરુદેવ સાક્ષાત પધારે હો.

સમાધાનઃ- વાતાવરણ તો ઐસા હો ગયા થા. ઉસ દિન દૂજ થી, પરન્તુ સબકા ઉલ્લાસ ઐસા થા.

મુમુક્ષુઃ- ખાસ તો આપકો વિરહકા વેદન હુઆ ઔર ઉસી રાત ગુરુદેવ સાક્ષાત પધારે.

સમાધાનઃ- ગુરુદેવ તો મૌજૂદ હી હૈ, ક્ષેત્ર-સે દૂર હૈ. શરીર બદલ ગયા, બાકી ગુરુદેવ તો ગુરુદેવ ઔર ઉનકા આત્મા તો મૌજૂદ હી હૈ. દેવમેં હૈ.

સમાધાનઃ- બહુત સુના હૈ વહ કરના હૈ. આત્માકી પહચાન કૈસે હો? યે શરીર.. આત્મતત્ત્વ એક અંતરમેં ભિન્ન હૈ. જો જ્ઞાનસે ભરા હૈ, જિસમેં આનન્દ ભરા હૈ, અનન્ત ુ ગુણ ભરે હૈં, ઐસા આત્મા હૈ. ઉસકી મહિમા, ઉસકી લગન લગાને જૈસા હૈ. ઉસકે લિયે ઉસકા વાંચન, વિચાર સબ વહી કરના હૈ. ઉસકી અપૂર્વતા લાકર. બાકી રૂઢિગતરૂપ- સે જીવને બહુત બાર સબ કિયા, પરન્તુ કુછ અપૂર્વતા નહીં લગી. કુછ અપૂર્વ કરના હૈ. ઇસ પ્રકાર ઉસકી લગન લગાકર, ઉસકા વાંચન, વિચાર, અભ્યાસ કરને જૈસા હૈ.

બાકી આત્મા, એક આત્માકો લક્ષ્યમેં રખકર, આત્મા પર દૃષ્ટિ કરકે, ઉસે પહચાનકર સબ આત્મામેં-સે પ્રગટ હોતા હૈ. આત્મા હી અનન્ત નિધિ-સે ભરા હૈ. જો ભી પ્રગટ હોતા હૈ વહ આત્માકે આશ્રય-સે પ્રગટ હોતા હૈ. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રસબ આત્માકે આશ્રય- સે પ્રગટ હોતા હૈ. ઉસે બાહર-સે નિમિત્ત દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર હોતે હૈં. ભગવાન માર્ગ બતાયે. ગુરુદેવને ઇસ પંચમકાલમેં માર્ગ બતાયા. નિમિત્તમેં માર્ગ બતાનેવાલે હોતે હૈં, કરના સ્વયંકો હૈ. શાસ્ત્રમેં વહ સબ હૈ, પરન્તુ શાસ્ત્રકા રહસ્ય ભી ગુરુદેવને ખોલા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- કહીં ન કહાં માતાજી! અટક જાતે હૈં. આપકી તરહ ધારાવાહી .. નહીં હોતા, ..

PDF/HTML Page 1841 of 1906
single page version

સમાધાનઃ- ઉતની સ્વયંકી મન્દતા હૈ. જીવકો કહીં-કહીં સંતોષ હો જાતા હૈ. ઇસલયે આગે નહીં બઢ સકતા.

મુમુક્ષુઃ- આગે કૈસે બઢના?

સમાધાનઃ- જબતક આગે નહીં બઢતા, તબતક ઉસીમેં ઉસીકા અભ્યાસ કરના. ઉસકા અભ્યાસ કરતે-કરતે તીવ્રતા હોતી હૈ તબ વહ આગે જાતા હૈ.

સમાધાનઃ- ગુરુદેવને તો બહુત સ્પષ્ટ કર-કરકે માર્ગ સૂક્ષ્મ-સૂક્ષ્મ રીત-સે સમઝાયા હૈ. કોઈ અપૂર્વ બાત સમઝાયી હૈ. સબ બાહર-સે ધર્મ હોતા હૈ, ઐસા માનતે થે. શુભભાવ- સે, બાહ્ય ક્રિયા કરને-સે ધર્મ હોતા હૈ, ઐસા માનતે થે.

ગુરુદેવને અંતર દૃષ્ટિ બતાયી. ધર્મ અંતરમેં રહા હૈ. અંતરમેં આત્માકો પહચાને. આત્મા કિસ સ્વભાવરૂપ હૈ? આત્માકા સ્વરૂપ ક્યા? આત્માકે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય ક્યા હૈ? યે વિભાવ ક્યા? યે પરદ્રવ્ય ક્યા હૈ? પુદગલકે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય, આત્માકે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય, ઉસે યથાર્થ પહિચાને. ઔર શરીર-સે ભિન્ન, વિભાવસ્વભાવ અપના નહીં હૈ, ઉસસે સ્વયંકો ભિન્ન કરે. ભિન્ન કરકે અંતર આત્મા એક અપૂર્વ અનુપમ વસ્તુ હૈ, ઉસે પહિચાનનેકા પ્રયત્ન કરે. તો ઉસમેં-સે હી ધર્મ રહા હૈ.

ધર્મ અન્દર આત્મામેં હૈ. બાહર-સે દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમા, શુભભાવ આયે ઉસસે પુણ્ય બઁધતા હૈ. પરન્તુ અન્દર શુદ્ધાત્મામેં ધર્મ રહા હૈ. ઔર ઉસ શુદ્ધાત્માકે ધ્યેયપૂર્વક શુભભાવમેં જિનેન્દ્ર દેવ, ગુરુ, શાસ્ત્ર ઉનકી મહિમા આયે, ચિંતવન કરે, શાસ્ત્ર અભ્યાસ કરે. ઐસા સબ કરે. પરન્તુ એક આત્માકા ધ્યેય હોના ચાહિયે કિ મુઝે શુદ્ધાત્માકી પહચાન કૈસે હો? આત્મા કૈસે ભિન્ન પડે? અનાદિકા ભિન્ન હૈ, પરન્તુ વહ પરિણતિ-સે કૈસે ન્યારા હો? વહ કૈસે હો? ઉસકી લગન, ઉસકી મહિમા લગની ચાહિયે. બાકી સંસાર તો ઐસે હી અનાદિકા ચલતા હૈ.

ગૃહસ્થાશ્રમમેં રહકર ભી આત્માકી રુચિ હો, આત્મા કોઈ અપૂર્વ હૈ, ઉસકી અનુપમતા લગે તો વહી કરના હૈ. ગુરુદેવને કોઈ અપૂર્વ માર્ગ બતાયા હૈ. ઉનકી વાણી કોઈ અપૂર્વ થી, ઉનકા આત્મા અપૂર્વ થા. ઉન્હોંને અલગ પ્રકાર-સે સબકો દૃષ્ટિ દી હૈ ઔર માર્ગ બતાયા હૈ. કરનેકા વહી હૈ.

મુમુક્ષુઃ- હમેં યે શુભભાવ યાત્રાકે ભાવ આયે, આપકા દર્શનકા ભાવ આયે, ગુરુદેવ પ્રત્યે અનન્ય ભક્તિ આવે. વહ તો આતે હી હૈં.

સમાધાનઃ- શુભભાવ તો આયેંગે. શુભભાવ તો આયે, પરન્તુ ધ્યેય શુદ્ધાત્માકા હોના ચાહિયે. શુભભાવ તો જિજ્ઞાસાકી ભૂમિકામેં આવે. સમ્યગ્દૃષ્ટિકો શુભભાવ આતે હૈં, મુનિઓંકો શુભભાવ આતે હૈં. પરન્તુ સમ્યગ્દૃષ્ટિકો અન્દર ભેદજ્ઞાન હોતા હૈ કિ શુભભાવ ઔર આત્મા ભિન્ન હૈ. ઉસકી જ્ઞાયકકી પરિણતિ ભિન્ન રહતી હૈ. મુનિઓંકો શુભભાવ આતે હૈં. વે

PDF/HTML Page 1842 of 1906
single page version

તો શાસ્ત્ર રચતે હૈં, ભગવાનકે દર્શન કરતે હૈં. મુનિઓંકો ભી શુભભાવ આતે હૈં. પરન્તુ વે તો છઠવેં-સાતવેં ગુણસ્થાનમેં ઝુલતે હુએ આત્માકી સ્વાનુભૂતિ પ્રતિક્ષણ કરતે હૈં. ઔર સમ્યગ્દૃષ્ટિકો શુભભાવ આવે તો (ઉસે) ભેદજ્ઞાનકી ધારા વર્તતી હૈ ઔર સ્વાનુભૂતિ ઉસે ભી હોતી હૈ.

જિજ્ઞાસાકી ભૂમિકામેં ભી શુભભાવ આતે હૈં. જિનેન્દ્ર દેવકી ભક્તિ, ગુરુકી ભક્તિ, શાસ્ત્ર સ્વાધ્યાય આદિ તો હોતા હૈ. પરન્તુ ધ્યેય એક આત્માકા હોના ચાહિયે. યે સબ હોતા હૈ, પરન્તુ પુણ્યબન્ધ હૈ. ઉસસે આત્માકા સ્વરૂપ ભિન્ન હૈ. યહ ધ્યેય હોના ચાહિયે. પરન્તુ વહ નહીં હો તબતક સાથમેં તો હોતા હી હૈ. શુભભાવ તો શુદ્ધાત્મામેં પૂર્ણરૂપ- સે સ્થિર ન હો જાય, તબતક શુભભાવ હોતે હૈં. પરન્તુ ઉસે શ્રદ્ધા ઐસી યથાર્થ હોની ચાહિયે કિ મેરા આત્મા ઇન સબ ભાવોં-સે ભિન્ન હૈ. યે સબ ભાવ આકુલતારૂપ હૈં, મૈં શુદ્ધાત્મા ભિન્ન હૂઁ. ઐસી શ્રદ્ધા હોની ચાહિયે.

મુનિઓં ઔર આચાયાકો ભી ભગવાનકી ભક્તિ આતી હૈ. સ્તોત્રકી રચના કરતે હૈં, શાસ્ત્રકી રચના કરતે હૈં. વહ સબ હોતા હૈ. ગૃહસ્થાશ્રમમેં હો વહાઁ અશુભભાવ-સે બચનેકો શુભભાવ તો આતે હૈં. પરન્તુ ધ્યેય એક આત્માકા હોના ચાહિયે-શુદ્ધાત્માકા.

ગુરુદેવને જો સાધના કી, ભગવાનને જો પૂર્ણ સ્વરૂપ પ્રાપ્તિ કિયા, શાસ્ત્રમેં જો વસ્તુકા સ્વરૂપ કોઈ અપૂર્વ રીત-સે આતા હૈ, ઉસકા વિચાર, વાંચન સબ હોના ચાહિયે.

મુમુક્ષુઃ- હમારા ધ્યેય તો આત્મા હૈ. પરન્તુ પ્રાપ્ત કરનેકે લિયે કોઈ સરલ વિધિ? કોઈ વિશેષ?

સમાધાનઃ- ઉસકી સરલ વિધિ તો ઉસકા ધ્યેય હોના ચાહિયે. અંતરમેં ઉસકી લગની, મહિમા, પુરુષાર્થ, બારંબાર ઉસકા અભ્યાસ હોના ચાહિયે. વહ ન હો તબતક દેવ- ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમા, વહ સબ હોતા હૈ. પરન્તુ ઉસે બારંબાર પુરુષાર્થ, અભ્યાસ હોના ચાહિયે. આત્મા કૈસે પ્રાપ્ત હો? ઉસકી લગની, મહિમા, ખટક (લગે). બાહરમેં કહીં ઉસે રુચિ યા રસ અંતરમેં તન્મયપને આતા નહીં. અન્દરમેં આત્મા જિસે મહિમારૂપ લગે, બાહરમેં કહીં મહિમા ન લગે. બાહર ઉસે મહિમા નહીં આતી. અંતર આત્મામેં હી કોઈ અપૂર્વતા હૈ, ઐસી ઉસે શ્રદ્ધા હોની ચાહિયે.

(ગુરુદેવને સ્પષ્ટ કરકે) બતા દિયા હૈ, કહીં ભૂલ ન પડે ઐસા. તૈયારી સ્વયંકો કરની હૈ, પુરુષાર્થ સ્વયંકો કરના હૈ. બારંબાર ઉસીકા અભ્યાસ, ઉસીકા રટન, ઉસકા મનન કરના હૈ.

સમાધાનઃ- .. પહલે-સે સાતવેં-સે એકદમ જોર-સે ચઢતે હૈં, પરન્તુ ક્ષય કરતે હુએ નહીં ચઢતે હૈં. એકદમ વીતરાગ દશા હો જાતી હૈ. પરન્તુ ઢકા હો ઐસા. ફિર વહ સાતવેમેં આ જાતે હૈં. કોઈ ચૌથેમેં આ જાય. ઐસે આતે હૈં. પરન્તુ વે ચઢ જાતે હૈં.

PDF/HTML Page 1843 of 1906
single page version

ઉપશાંત.

જિસે સમ્યગ્દર્શન હૈ, જો છઠવેં-સાતવેં ગુણસ્થાનમેં ઝુલતે હૈં, વાસ્તવિક ભાવલિંગીકી દશા હૈ, ઉસ વક્ત ભલે ઉપશાંત શ્રેણિ હુયી, પરન્તુ વહ તો કેવલ લેનેવાલે હૈં, અવશ્ય. ભલે એક બાર ઉપશમ શ્રેણિ હો ગયી, બાદમેં ભી કોઈ બાર ક્ષપકશ્રેણિ ચઢકર કેવલજ્ઞાન અવશ્ય ઉસે હોનેવાલા હૈ. છઠવેં-સાતવેં ગુણસ્થાનમેં ભાવલિંગી મુનિદશા હૈ તો ક્ષપકશ્રેણી તો હોતી હૈ. ઉસ ભવમેં યા દૂસરે ભવમેં ક્ષપણ શ્રેણી તો હોતી હૈ. જિસકો ભાવલિંગીકી દશા હૈ, ભીતરમેં મુનિદશા હૈ, છઠવેં-સાતવેંમેં સ્વાનુભૂતિ અંતર્મુહૂર્ત-અંતર્મુહૂર્તમેં જાતે હૈં, અંતર્મુહૂર્તમેં બાહર આતે હૈં, ઐસી સ્વાનુભૂતિકી દશા પ્રગટ હો ગયી. ઉસકો અવશ્ય કેવલજ્ઞાન હોનેવાલા હૈ. જિસકો સમ્યગ્દર્શન હુઆ, ઉસકો ભી અવશ્ય કેવલજ્ઞાન હોનેવાલા હૈ. ઔર મુનિદશા યથાર્થ હુયી ઉસકો ભી અવશ્ય કેવલજ્ઞાન હોનેવાલા હૈ. વીતરાગ દશા હોનેવાલી હૈ. ઉસકા ઐસા પુરુષાર્થ અવશ્ય-અવશ્ય પ્રગટ હોતા હૈ. ઉસકી પરિણતિકી દશા સ્વરૂપ ઓર ચલી ગયી હૈ, જ્ઞાયકકી ધારા હૈ ઔર વહ તો મુનિદશા હૈ, સ્વરૂપમેં લીનતા બહુત બઢ ગયી હૈ. અવશ્ય વીતરાગ દશા હોતી હૈ, કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- મુખ્યપને તો ક્ષપકશ્રેણી હી હોતી હૈ ન? ઉપશમ શ્રેણી તો કોઈ-કોઈકો હોતી હૈ.

સમાધાનઃ- હાઁ, કોઈ-કોઈકો હોતી હૈ.

મુમુક્ષુઃ- .. જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા ખણ્ડ પડતા હૈ. કર્તા-હર્તા નહીં હૈ, મૈં તો સ્વયંસિદ્ધ અપને-સે હી હૂઁ.

સમાધાનઃ- મૈં જ્ઞાતા હૂઁ, દૃષ્ટા હૂઁ યે સબ ગુણોંકા ભેદ પડતા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- વિકલ્પ આ જાતા હૈ.

સમાધાનઃ- વિકલ્પ ગુણોંકા ભેદ હૈ. પરન્તુ દૃષ્ટિ તો જો જ્ઞાયક હૂઁ સો હૂઁ, મેરા અસ્તિત્વ, જ્ઞાયકકા અસ્તિત્વ ગ્રહણ કર લિયા હૈ, બસ. ફિર વહ તો જાનનેકે લિયે હૈ કિ મૈં જ્ઞાન હૂઁ, દર્શન હૂઁ, ચારિત્ર હૂઁ, યે સબ વિકલ્પ હૈ. વિકલ્પકી દશા જબતક નિર્વિકલ્પ દશા પૂર્ણ નહીં હૈ, તબતક વિકલ્પકી દશા તો હૈ, પરન્તુ દૃષ્ટિ ચૈતન્ય પર સ્થાપિત હૈ. ઉસકી દૃષ્ટિ અખણ્ડ રહતી હૈ. સમ્યગ્દૃષ્ટિકી દૃષ્ટિ ચૈતન્ય પર જમી હૈ.

મુમુક્ષુઃ- ...

સમાધાનઃ- ફિર લીનતા હોતી હૈ. સ્થિરતા બાદમેં હોતી હૈ. પહલે યથાર્થ દૃષ્ટિ હોવે, ભેદજ્ઞાનકી ધારા હોવે, મૈં જ્ઞાયક જ્ઞાયક હૂઁ. ઉસમેં સ્વાનુભૂતિ હોવે સમ્યગ્દર્શનમેં, વિશેષ લીનતા બાદમેં હોતી હૈ.

જિજ્ઞાસુકો તો પહલે દૃષ્ટિ યથાર્થ કરની ચાહિયે. મૈં ચૈતન્ય જ્ઞાયક હી હૂઁ. જો હૂઁ સો હૂઁ. વિકલ્પકા ભેદ વહ મૈં નહીં હૂઁ. નિર્વિકલ્પ તત્ત્વ મૈં હૂઁ. ઐસા ઉસકા નિર્ણય

PDF/HTML Page 1844 of 1906
single page version

કરકે દૃષ્ટિ ચૈતન્ય પર સ્થાપની ચાહિયે. વિકલ્પકા ભેદ તો જાનનેકે સબ આતા હૈ. પરન્તુ દૃષ્ટિ તો ચૈતન્ય પર હોની ચાહિયે.

... તો દૃષ્ટિ છૂટે. બાહરમેં જિસકો મહત્વ લગે, ઉસકી દૃષ્ટિ ભીતરમેં ચિપકતી નહીં. ભીતરમેં મહત્વ લગે તો દૃષ્ટિ વહાઁ ચિપકે.

મુમુક્ષુઃ- અભી કર લેને જૈસા હૈ. દેહ છૂટનેકે બાત તો કહાઁ...

સમાધાનઃ- બાહરમેં સબ ધર્મ માન બૈઠે થે.

મુમુક્ષુઃ- ગૃહીત મિથ્યાત્વમેં ધર્મ માનતે થે.

સમાધાનઃ- હાઁ, ઉસમેં માનતે થે. ઉસકા અર્થ ભીતરમેં-સે ખોલ-ખોલકર ગુરુદેવને બહુત બતાયા હૈ. સૂક્ષ્મ-સૂક્ષ્મ કરકે. કોઈ જાનતા હી નહીં થા. પંચાસ્તિકાયકા અર્થ કૌન કર સકતા થા?

મુમુક્ષુઃ- સમયસારકે લિયે તો બોલતે થે કિ વહ તો મુનિયોંકા ગ્રન્થ હૈ, ગૃહસ્થોંકા હૈ હી નહીં.

સમાધાનઃ- ગૃહસ્થોંકા હૈ હી નહીં ઐસા કહતે થે.