PDF/HTML Page 1895 of 1906
single page version

સમાધાનઃ- .. વિચાર કરના, ભગવાનકી સ્થાપના કરે, ઔર સ્થાપિત કર સકતા હૈ, ઇસલિયે ઉસકી મહિમા હૈ. દૂસરી અપેક્ષા-સે જબ સાક્ષાત સમ્યગ્દર્શન હોતા હૈ તબ પ્રત્યક્ષ નિમિત્ત હોતા હૈ. દેવ-ગુરુકા પ્રત્યક્ષ નિમિત્ત હો તભી સમ્યકત્વકા નિમિત્ત બનતા હૈ. સ્થાપનાકી ઇતની મહિમા હૈ કિ ભગવાનકા વિરહ હો, જહાઁ ભગવાન વિરાજતે ન હો, વહાઁ ઉસે ભગવાનકે મન્દિર આદિ હી ઉસે લાભરૂપ હોતા હૈ. ઇસલિયે ભગવાનકે મન્દિરમેં તો જબ ભી જાના હો તબ જા સકતા હૈ.

કેવલજ્ઞાની ભગવાન વિચરતે હૈં, તીર્થંકર ભગવાન વિચરતે હોં, જહાઁ ભગવાન વિચરતે હોં વહાઁ ભી મન્દિર ઔર પ્રતિમાએઁ હોતી હૈં. ક્યોંકિ નિમિત્ત ઔર ઉપાદાન... સ્વયં લાભકે લિયે ઉસકી સ્થાપના કરતા હૈ. ઇસલિયે ઉસકી મહિમા ઉસ અપેક્ષા-સે જ્યાદા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- જો શાશ્વત હૈ, વહ સબ ભી..

સમાધાનઃ- શાશ્વત મન્દિર હૈ વહ તો કુદરત મહિમા બતા રહી હૈ. જગતમેં સર્વોત્કૃષ્ટ ભગવાન હૈ, ઉનકી ઐસી મહિમા હૈ. જગતમેં સર્વોત્કૃષ્ટ હો તો ભગવાન હી હૈ ઐસા કુદરત બતાતી હૈ. કુદરતકે પરમાણુ ભી ભગવાનરૂપ પરિણમતે હૈં. ઇસલિયે જગતમેં યદિ કોઈ સર્વોત્કૃષ્ટ વસ્તુ હો તો ભગવાન હૈ. ચૈતન્યમૂર્તિ ભગવાન હૈ, વહ સર્વોત્કૃષ્ટ હૈ. કિ પરમાણુ ભી ઉસ રૂપ, પરમાણુ ભી પ્રતિમાજીરૂપ પરિણમ જાતે હૈં, ભગવાનરૂપ પરિણમ જાતે હૈં. ઇસલિયે ભગવાનકી મહિમા કુદરત બતા રહી હૈ. પ્રતિમાએઁ સાક્ષાત ચૈતન્યમૂર્તિ ભગવાનકી મહિમા બતા રહી હૈ ઔર સ્થાપના નિક્ષેપ ભી મહિમાવંત હી હૈ. કુદરતમેં ઉસ સ્થાપના નિક્ષેપકી મહિમા, કુદરતી પ્રતિમા...

મુમુક્ષુઃ- અનાદિઅનન્ત હૈ ઇસલિયે?

સમાધાનઃ- અનાદિઅનન્ત હૈ.

સમાધાનઃ- ... યહ જ્ઞાનસ્વભાવ હૈ, ઉસકા નિર્ણય કરકે, પ્રતીત કરકે ફિર મતિ ઔર શ્રુતકા ઉપયોગ જો બાહર જાતા હૈ, ઉસે મર્યાદામેં લાકર સ્વરૂપ સન્મુખ કરતા હૈ. પરન્તુ પહલે પ્રતીત હુયી હૈ. જ્ઞાનસ્વભાવકી પ્રતીતિ કરકે, ઉસકા જ્ઞાનસ્વભાવકા આશ્રય કરકે ફિર મતિ-શ્રુતકા જો ઉપયોગ બાહર જા રહા હૈ, ઉસે મર્યાદામેં પલટાતા હૈ. પહલે જ્ઞાનસ્વભાવકી પ્રતીતિ કી કિ યહ જ્ઞાન .. મતિ-શ્રુતકા ઉપયોગ મર્યાદામેં આતા હૈ.

PDF/HTML Page 1896 of 1906
single page version

મુમુક્ષુઃ- તો હી મર્યાદામેં આયે.

સમાધાનઃ- તો હી મર્યાદામેં આયે.

મુમુક્ષુઃ- માતાજી! અભી જો ક્ષયોપશમ ઐસા ભી હો સકતા હૈ કિ ક્ષાયિક લેકર હી બીચમેં છૂટે નહીં, ઐસા હો સકતા હૈ?

સમાધાનઃ- હાઁ, ક્ષયોપશમ સમ્યગ્દર્શન ઐસા ભી હોતા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- આજકે મહામંગલકારી દિન, મંગલકારી સમ્યકત્વકે કારણરૂપ ભેદજ્ઞાનકા સ્વરૂપ ..

સમાધાનઃ- ગુરુદેવને પરમ ઉપકાર કિયા હૈ. ગુરુદેવને તો ભેદજ્ઞાનકા સ્વરૂપ, સ્વાનુભૂતિકા સ્વરૂપ ભરતક્ષેત્રમેં થા નહીં. ગુરુદેવને પરમ ઉપકાર કિયા હૈ. ગુરુદેવને સ્પષ્ટ ઇતના કિયા હૈ કિ કોઈ પ્રશ્ન ઉત્પન્ન હો ઔર પુરુષાર્થ કરના સ્વયંકો બાકી રહતા હૈ. સૂક્ષ્મ-સૂક્ષ્મ કરકે, ગહરા-ગહરા અનેક રીત-સે ગુરુદેવને ચારોં ઓર-સે સમઝાયા હૈ.

સ્વાનુભૂતિકા માર્ગ, ભેદજ્ઞાનકા માર્ગ ગુરુદેવને સ્પષ્ટ કરકે બતાયા હૈ. મુમુક્ષુકી અન્દર- સે ગહરી ભાવના હો કિ મુઝે આત્માકી હી કરના હૈ. આત્મામેં સર્વસ્વ હૈ, બાકી કહીં નહીં હૈ. આત્મા હી મહિમાવંત હૈ. જગતમેં સર્વશ્રેષ્ઠ હો તો આત્મા હૈ. બાહરકી વસ્તુ કોઈ વિશેષ નહીં હૈ. એક આત્મા સર્વોત્કૃષ્ટ હૈ, ઐસી જિસે ભાવના, મહિમા, લગની લગે તો ભેદજ્ઞાન કરનેકા પ્રયત્ન કરે.

અન્દર સ્વયં ગુરુકે ઉપદેશ-સે ઔર વિચાર કરકે નક્કી કરે. ગુરુને બહુત સમઝાયા હૈ. તૂ ભિન્ન ઔર યે શરીર ભિન્ન, વિભાવસ્વભાવ ભી તેરા નહીં હૈ. ઉસસે ભેદજ્ઞાન કર. ગુરુદેવ બારંબાર સમઝા રહે હૈં. પરન્તુ સ્વયં પુરુષાર્થ કરકે અન્દર-સે નક્કી કરે કિ જો ચૈતન્યતત્ત્વ શાશ્વત અનાદિઅનન્ત હૈ, જિસમેં અનન્ત કાલ ગયા, અનન્ત જન્મ-મરણ કિયે તો ભી વહ દ્રવ્ય જ્યોંકા ત્યોં શાશ્વત હૈ. ઉસ શાશ્વત દ્રવ્યકો ગ્રહણ કરનેકે લિયે પ્રયત્ન કરના. ઉસમેં કોઈ ગુણકે ભેદ-સે ભેદવાલા, વાસ્તવિક રૂપ-સે ભેદવાલા (નહીં હૈ). ચૈતન્ય તત્ત્વ તો અખણ્ડ હી હૈ.

છઃ દ્રવ્યમેં એક જીવતત્ત્વકો ગ્રહણ કરના. નૌ તત્ત્વમેં ભી એક જીવતત્ત્વકો ગ્રહણ કરના. ભાવોંમેં ભી એક પારિણામિકભાવસ્વરૂપ આત્માકો ગ્રહણ કરના. આત્મા જો અખણ્ડ અભેદ તત્ત્વ અનાદિઅનન્ત સહજ તત્ત્વ હૈ, ઉસે ગ્રહણ કરના. ઉસે ગ્રહણ કરકે ઉસકા ભેદજ્ઞાન કરકે, યે શરીર, વિભાવ આદિ સબ સ્વભાવ મેરા નહીં હૈ. મૈં ઉસસે ભિન્ન હૂઁ. ઐસે ચૈતન્યતત્ત્વકો ગ્રહણ કરકે બારંબાર ઉસકા પુરુષાર્થ કરે.

મૈં એક શુદ્ધ સ્વરૂપ આત્મા હૂઁ. મૈં શુદ્ધાત્મા જ્ઞાન-દર્શનસે ભરા હુઆ, જ્ઞાન-દર્શનસે

PDF/HTML Page 1897 of 1906
single page version

વિશેષ, સબ પરપદાથા-સે ભિન્ન, છઃ દ્રવ્ય-સે ભિન્ન મૈં એક ચૈતન્યતત્ત્વ જ્ઞાન-દર્શન-સે પૂર્ણ હૂઁ. ઐસે આત્મતત્ત્વકો અંતરમેં ગ્રહણ કરે. મૈં સર્વસે ભિન્ન ઐસા પ્રતાપવંત હૂઁ. મેરી પ્રતાપ સંપદા સબસે ભિન્ન હૈ. ઐસે ચૈતન્યતત્ત્વકો સ્વાનુભૂતિમેં ગ્રહણ કરે.

પહલે ઉસે દ્રવ્યદૃષ્ટિમેં ગ્રહણ કરે, ફિર ઉસકા ભેદજ્ઞાનકા બારંબાર પ્રયત્ન કરે. બારંબાર, મૈં યહ ચૈતન્ય હી હૂઁ, અન્ય કુછ નહીં હૂઁ. ઔર જ્ઞાનમેં ગુણોંકે ભેદ, પર્યાયકે ભેદ જ્ઞાનમેં ગ્રહણ કરે. દૃષ્ટિ એક દ્રવ્ય પર હી રખે. બાકી સબ જ્ઞાનમેં ગ્રહણ કરકે પુરુષાર્થ કરે. મૈં દ્રવ્યદૃષ્ટિ-સે પૂર્ણ હૂઁ, પરન્તુ પર્યાયમેં જો અધૂરાપન હૈ ઉસકી સાધના કરે. ઉસકી સાધના કરકે જ્ઞાતાધારાકી બારંબાર ઉગ્રતા કરે. ભેદજ્ઞાન કરકે ઉસકી ઉગ્રતા કરે તો વહ ચૈતન્યતત્ત્વ પ્રગટ હુએ બિના નહીં રહતા. ક્યોંકિ સ્વયં હી હૈ, કોઈ અન્ય નહીં હૈ કિ પ્રગટ ન હો. સ્વયં હી હૈ. પરન્તુ સ્વયં ઐસી જ્ઞાતાધારાકી ઉગ્રતા કરે તો પ્રગટ હો.

આચાર્યદેવ કહતે હૈં કિ જિતના જ્ઞાન હૈ ઉતના હી તૂ હૈ. વહી સત્યાર્થ કલ્યાણરૂપ હૈ. વહી પરમાર્થ હૈ ઔર વહી અનુભવ કરનેયોગ્ય હૈ. ઉસીમેં તુઝે તૃપ્તિ હોગી ઔર સંતોષ હોગા. સબ ઉસીમેં ભરા હૈ. ઇસલિયે ઉસ જ્ઞાનમેં અનન્ત-અનન્ત ભરા હૈ. અનન્ત શક્તિઓંકા ભરા હુઆ અનન્ત મહિમાવંત આત્માકો ગ્રહણ કરે તો વહ પ્રગટ હુએ બિના નહીં રહતા.

બારંબાર ઉસકે વિકલ્પકે નયપક્ષેમેં અટકે કિ મૈં શુદ્ધ હૂઁ યા અશુદ્ધ હૂઁ, વહ સબ વિકલ્પાત્મક (નયપક્ષ હૈ). પહલે વિચારસે નિર્ણય કરે કિ જ્ઞાનસ્વભાવ મૈં હૂઁ. કિસ અપેક્ષા-સે શુદ્ધતા, કિસ અપેક્ષા-સે અશુદ્ધતા? સબ નક્કી કરકે ફિર ઉસકા જો ઉપયોગ બાહર જાતા હૈ, ઉસ ઉપયોગકો અપની ઓર મોડે. ઔર નિર્વિકલ્પ તત્ત્વ હૈ, ઉસે બારંબાર ઉસકી સાધના કરકે જ્ઞાતાધારાકી ઉગ્રતા કરે. વિકલ્પ-સે ઉસે થકાન લગે ઔર ચૈતન્યતત્ત્વમેં સર્વસ્વ લગે તો વિકલ્પ છૂટકર નિર્વિકલ્પ તત્ત્વ પ્રગટ હુએ બિના નહીં રહતા.

વહ સહજ તત્ત્વ હૈ. સહજ તત્ત્વ પારિણામિકભાવરૂપ પરિણમતા હુઆ અપને આનન્દ સ્વભાવરૂપ, જ્ઞાનસ્વભાવરૂપ અનન્ત સ્વભાવરૂપ પરિણમતા હુઆ વહ તત્ત્વ ઉસે પ્રગટ હોતા હૈ. શક્તિમેં તો અનન્તતા તો ભરી હૈ, પરન્તુ ઉસે પ્રગટ પરિણમતા હુઆ પ્રગટ હોતા હૈ. વિકલ્પ તરફ-સે ઉપયોગ છૂટકર, ઉસકા ભેદજ્ઞાન કરકે, અપના અસ્તિત્વ યદિ વહ ગ્રહણ કરે તો વહ પ્રગટ હુએ બિના રહતા હી નહીં. ઐસી સ્વભાવકી મહિમા ગુરુદેવને બતાયી હૈ. ઔર વહ કરને જૈસા હૈ. વહ ન હો તબતક ઉસકી ભાવના, બારંબાર પ્રયાસ કરના. શુભભાવમેં દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકા આશ્રય રખે. અંતરમેં શુદ્ધાત્માકા આશ્રય કરે.

શુદ્ધાત્માકા આશ્રય પ્રગટ કરનેકે લિયે દેવ-ગુુરુ-શાસ્ત્ર ક્યા કહતે હૈં, ઉસકે આશ્રય- સે ચૈતન્યતત્ત્વકા આશ્રય ગ્રહણ કરે. ઉપાદાન અપના તૈયાર કરે તો નિમિત્ત નિમિત્તરૂપ હુએ બિના નહીં રહતા. ઐસા ગુરુદેવને બારંબાર બતાયા હૈ. ઔર કરને જૈસા વહી હૈ.

જો જ્ઞાનસ્વભાવ દિખ રહા હૈ, કિ જો ક્ષયોપશમકે ભેદમેં ભી ભલે અખણ્ડકો ગ્રહણ

PDF/HTML Page 1898 of 1906
single page version

કરના. આચાર્યદેવ કહતે હૈં ન, પ્રકાશકા પુઁજ બાદલમેં હૈ. લેકિન વહ કિરણ કહાઁ- સે આયા હૈ, ઉસકે મૂલકો ગ્રહણ કરના. વૈસે યહ જ્ઞાનસ્વભાવ ભેદવાલા દિખે, પરન્તુ ઉસકા મૂલ કહાઁ હૈ? ઉસકી ડોર કહાઁ હૈ? ઉસકા મૂલ કહાઁ હૈ? ઉસ મૂલકો ગ્રહણ કરે. અર્થાત પર્યાયકો ગ્રહણ નહીં કરકે મૂલ તત્ત્વ ક્યા હૈ, ઉસ તત્ત્વકો ગ્રહણ કરકે, મૂલ ગ્રહણ કરકે મૂલકા આશ્રય કરે. ઔર બારંબાર ઉસકા ભેદજ્ઞાનકા પ્રયાસ કરે કિ યે વિકલ્પાદિ મૈં નહીં હૂઁ, ઉસસે મૈં ભિન્ન હૂઁ ઔર મૈં જ્ઞાયક હૂઁ. મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, જ્ઞાયક હૂઁ, ઐસા વિકલ્પરૂપ નહીં પરન્તુ ઐસી સહજ પરિણતિ. ઉસે સહજ પરિણતિ રૂપ જીવન ઐસા હો જાય, જ્ઞાયકરૂપ જીવન હો જાતા હૈ. તો ઉસે વિકલ્પ છૂટે બિના રહતે હી નહીં.

જ્ઞાયકરૂપ જીવન. યે શરીરરૂપ જીવન નહીં, વિકલ્પરૂપ, વિકલ્પકી જાલરૂપ એકત્વબુદ્ધિરૂપ જીવન નહીં, પરન્તુ બારંબાર જ્ઞાયકરૂપ ઉસકા જીવન હો તો જ્ઞાયક જ્ઞાયકરૂપ પરિણમન કિયે બિના નહીં રહતા. ઐસી સહજ વસ્તુકા સ્વભાવ હી ઐસા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- આપને કહા ઉસમેં તો બહુત-બહુત આ જાતા હૈ, ઐસે તો સબ આ જાતા હૈ, પરન્તુ અભી ભી સુનતે હી રહે ઐસા લગતા હૈ. અંતરમેં આત્માકો કૈસે પ્રત્યક્ષ કરના વહ જરા વિશેષ સમઝાઈયે.

સમાધાનઃ- ઉસકે જ્ઞાનલક્ષણ-સે પ્રત્યક્ષ હો ઐસા હૈ. ઉસે જો જ્ઞાનલક્ષણ જ્ઞાત હો રહા હૈ, વહ કોઈ તત્ત્વ હૈ. જ્ઞાન હૈ વહ નિરાધાર નહીં હૈ. કોઈ તત્ત્વ હૈ. વહ તત્ત્વ હી જ્ઞાનસ્વરૂપ હૈ. જૈસે યહ જડ તત્ત્વ દિખતા હૈ, વૈસે એક જ્ઞાનતત્ત્વ હૈ. જો સહજ હૈ.

જો આનન્દ સાગરસે ભરા હુઆ, જ્ઞાનસાગરસે ભરા હુઆ એક ચૈતન્યતત્ત્વ હૈ. ઉસે સ્વયં પ્રતીત-સે નક્કી કરે કિ યે જ્ઞાન સ્વભાવ હૈ વહી મૈં હૂઁ. ફિર ઉસકી પ્રગટ પ્રસિદ્ધિકે લિયે આચાર્યદેવ કહતે હૈં કિ તેરા ઉપયોગ જો બાહર જા રહા હૈ, મતિ-શ્રુતજ્ઞાન, વિકલ્પ જો તેરા ઉપયોગ બાહર જાતા હૈ, ઉસ ઉપયોગમેં સમા દે તો ઉસકી પ્રગટ પ્રસિદ્ધ હોતી હૈ.

પહલે ઉસે પ્રતીત-સે ઉસકા લક્ષણ પહિચાનકર નક્કી કર કિ યે જો જ્ઞાનસ્વભાવ હૈ વહ જ્ઞાનતત્ત્વ હૈ. જ્ઞાયકતત્ત્વ ચૈતન્યતત્ત્વ હૈ, જો આનન્દસાગર ઔર જ્ઞાનસાગર-સે ભરા હુઆ એક તત્ત્વ હૈ. ઉસ તત્ત્વકી તૂ પ્રતીત કરકે ફિર મતિ-શ્રુતકા ઉપયોગ જો બાહર જાતા હૈ, ઉસ ઉપયોગકો તૂ અંતરમેં સમા દે. ઉપયોગ અન્દર ચૈતન્યમેં લીન કર દે તો ઉસકી પ્રગટ પ્રસિદ્ધિ સ્વાનુભૂતિરૂપ હોતી હૈ. વહ જગતસે ભિન્ન વિશ્વ પર તૈરતા હુઆ ભિન્ન આત્મા ઉસે પ્રગટ હોતા હૈ. પરન્તુ ઉસકી પ્રતીતિ કરે તો ઉસકી પ્રગટ પ્રસિદ્ધિ હોતી હૈ.

PDF/HTML Page 1899 of 1906
single page version

વહ પ્રતીતિ, ઉસકી પ્રતીતિ ઐસી હોતી હૈ કિ પ્રત્યક્ષ જૈસી. ભલે પ્રત્યક્ષ પ્રગટ નહીં હુઆ હૈ, પરન્તુ વહ પ્રત્યક્ષ જૈસી પ્રતીતિ, ઐસા દૃઢ નિર્ણય કરકે ચૈતન્યતત્ત્વકા આશ્રયસે ઉસકે બલસે આગે જાતા હૈ કિ યહી હૈ, અન્ય કુછ નહીં હૈ. યહી માર્ગ હૈ ઔર ઇસી માર્ગ પર જાના હૈ. ઐસે જ્ઞાનસ્વભાવકો, જ્ઞાયકતત્ત્વકો ગ્રહણ કરકે ઉસકી ઓર મતિ- શ્રુતકા ઉપયોગ મોડતા હૈ ઔર બારંબાર ઉસકી દૃઢતા કરતા હૈ. તો ઉસકી પ્રગટ પ્રસિદ્ધિ હુએ બિના નહીં રહતી.

સમાધાનઃ- ... સ્વતંત્ર હૈ. દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર ઉસમેં નિમિત્ત હોતે હૈં. પરન્તુ અપના પદાર્થ .... નિમિત્ત તો પ્રબલ હોતા હૈ, ગુરુકા ઔર દેવકા, પરન્તુ અન્દર-સે... સ્વયં અપને અપરાધસે અનાદિ કાલ-સે પરિભ્રમણ કિયા, વિભાવ પરિણતિમેં રુકા, ઉસકે કારણ જન્મ-મરણ હુએ. વહ સ્વયં અપને-સે હી અટકા હૈ. ઉસમેં કર્મ તો માત્ર નિમિત્ત હૈ. કર્મ કોઈ જબરજસ્તી જબરન કરવાતા નહીં, સ્વયં સ્વતંત્ર હૈ. વૈસે પુરુષાર્થ કરનેમેં ભી સ્વયં સ્વતંત્ર હૈ. સ્વયં અપને પુરુષાર્થ-સે પલટે, ઉસે ગુરુન જો બતાયા હૈ, ઉસે ગ્રહણ કરકે યદિ સ્વયં પલટે તો હો સકે ઐસા હૈ.

શાસ્ત્રમેં આતા હૈ ન કિ પાની મલિન હો, ઉસે કતકફલ, કોઈ ઔષધિ-સે નિર્મલ કરનેમેં આતા હૈ, વહ અપને પુરુષાર્થ-સે (કરતા હૈ). વૈસે આત્મા ભી સ્વયં પુરુષાર્થ કરકે અંતરમેં, ઔષધિ અર્થાત સ્વયં અપને જ્ઞાન-સે, જ્ઞાનરૂપ ઔષધિકો અપને પુરુષાર્થ- સે જો નિર્મલ, આત્મા સ્વભાવ-સે તો નિર્મલ હી હૈ, પરન્તુ જ્ઞાનસે ઉસકી બરાબર પહિચાન કરકે યે જ્ઞાન ભિન્ન હૈ ઔર વિભાવ ભિન્ન હૈ, ઉસે અપને પુરુષાર્થ-સે ભિન્ન કરે તો ભિન્ન હો સકે ઐસા હૈ. સ્વભાવ-સે તો નિર્મલ હૈ, પરન્તુ પ્રગટ પર્યાયમેં નિર્મલ અપને પુરુષાર્થ-સે હોતા હૈ.

વહ સ્વયં હી ઉસસે ભિન્ન પડતા હૈ, ભેદજ્ઞાન કરતા હૈ, સ્વાનુભૂતિ કરતા હૈ, વહ સબ વહી કરતા હૈ. અપનેકો જરૂરત લગે તો પલટતા હૈ. મુઝે આત્મા હી ચાહિયે, આત્માકી સ્વાનુભૂતિ ઔર આત્માકા સ્વભાવ જો જ્ઞાન, આનન્દાદિ અનન્ત ગુણોં-સે ભરપૂર હૈ, વહી મુઝે ચાહિયે. ઐસી યદિ અપનેકો જરૂરત લગે તો વહ સ્વયં હી પલટ જાતા હૈ. તો વહ બાહરમેં અટક નહીં સકતા. ઉસકો ખુદકો જરૂરત લગે તો સ્વયં હી પલટતા હૈ ઔર વહ અપને પુરુષાર્થ-સે હી હો સકે ઐસા હૈ. કોઈ ઉસે જબરન કરવાતા નહીં. સ્વયં કરે તો હો સકે ઐસા હૈ.

મુમુક્ષુઃ- વહ કૈસા પુરુષાર્થ ચાહિયે? ઐસી જાગૃતિ ઉસે કૈસે આયે?

સમાધાનઃ- અન્દરમેં ઐસી જાગૃતિ હો કિ મૈં યહ ચૈતન્ય હૂઁ ઔર યહ નહીં હૂઁ. અપના ચૈતન્યતત્ત્વ હૈ ઉસે ગ્રહણ કરે, યે શરીરાદિ પર ઊપર અપની બુદ્ધિ હૈ, બાહરમેં મૈં-મૈં હો રહા હૈ, ઉસમેં-સે અહંપના છોડકર ચૈતન્ય સો મૈં હૂઁ, યહ મૈં નહીં હૂઁ, ઐસે

PDF/HTML Page 1900 of 1906
single page version

સ્વયં ચૈતન્ય તરફ ઐસી દૃષ્ટિ કરે, અપના સહજ અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરે, ઐસા પુરુષાર્થ કરે તો હો. ઉસે ગ્રહણ કરકે ભી ઉસે બારંબાર, ક્ષણ-ક્ષણમેં ભેદજ્ઞાનકી ધારા પુરુષાર્થ-સે પ્રગટ કરે તો હો. પ્રતીત-સે નિર્ણય કરે કિ યહ જ્ઞાનસ્વભાવ હૈ વહી મૈં હૂઁ. ફિર ઉસકા બારંબાર ભેદજ્ઞાન કરકે ઉગ્રતા કરકે ભિન્ન પડે તો અપને-સે હો ઐસા હૈ.

ગુરુદેવને તો બહુત બતાયા હૈ. કિસી ભી જગહ અટકે બિના, પૂર્ણરૂપ-સે, કહીં ભી રુચિ ન રહે, એક આત્મામેં હી રુચિ સર્વ પ્રકાર-સે રહે તો હોતા હૈ. હર જગહ-સે રુચિ છૂટ જાય. કહીં રસ ન રહે, હર જગહ-સે રુચિ છૂટ જાય. એક ચૈતન્ય તરફ હી રુચિ, ચૈતન્ય હી ગ્રહણ હો, ચૈતન્ય હી આદરણીય રખે, કહીં રુકે નહીં, કહીં ઉસે રુચિ લગે નહીં, સર્વાંગ સર્વ પ્રકાર-સે રુચિ છૂટ જાય ઔર ચૈતન્યકી હી રુચિ લગે તો હો. ફિર વિભાવમેં ખડા હો, પરન્તુ ઉસે સબ રુચિ છૂટ જાતી હૈ.