Benshreeni Amrut Vani Part 2 Transcripts-Hindi (iso15919 transliteration). Track: 232.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 229 of 286

 

PDF/HTML Page 1517 of 1906
single page version

ṭrek-232 (audio) (View topics)

mumukṣuḥ- anekāntakā āśray kaise karanā?

samādhānaḥ- anekāntakā āśray to yathārtha svarūp samajhane-se hotā hai. pahale jñānameṁ yathārtha samajhanā cāhiye ki vastukā svarūp aisā hai. yathārtha vicār karake nirṇay karanā cāhiye. bhītarameṁ jo svabhāv hai usako lakṣyameṁ lenā cāhiye. maiṁ caitanya svarūp hūn̐, ye merā jñāyak svabhāv hai. ye vibhāv merā svabhāv nahīṁ hai. vibhāv to hai, paryāy apekṣā-se hai. dravya apekṣāse nahīṁ. aisā yathārtha vastu svarūpakā nirṇay karanā cāhiye. yukti, dalīl yathārtha rītase nakkī (karanā cāhiye). yukti, dalīlase aise nakkkī karanā ki jo vastu hai, vaise yathārtha nakkī karanā cāhiye.

jo gurudevane kahā, jo bhagavān kahate haiṁ, śāstrameṁṁ ātā hai usake sāth milān karake, apane vicār karake yuktike avalamban-se nakkī karanā cāhiye. pahale yuktike avalamban-se āgamake āśray-se, dev-guru-śāstrakī jo pratyakṣa vāṇī sune usake āśray- avalamban-se, yuktike avalamban-se phir usakā bhedajñān karake svānubhūti-se nakkī hotā hai. pahale yuktike ālamban-se nakkī hotā hai, vicār karane-se. dev-guru-śāstra aur yuktikā ālambana.

mumukṣuḥ- vacanāmr̥tameṁ ātā hai ki tujhe kahīṁ acchā na lage to ātmāmeṁ ruce.

samādhānaḥ- kahīṁ na ruce ātmāmeṁ... tereko yadi bāharameṁ acchā na lage to, koī kahatā hai ki mujhe acchā nahīṁ lagatā hai. to acchā ātmāmeṁ hai. to ātmāmeṁ dr̥ṣṭi kara. usameṁ ānanda paḍā hai. ātmāmeṁ acchā hai. ātmāmeṁ aisā ānanda aur ātmākā svabhāv, terā svabhāv tujhe acchā lagegā. bāhar to ākulatā hī ākulatā hai. jahān̐ dekho vahān̐ ākulatā hī hai. bāharameṁ kuch śānti to hai nahīṁ. isaliye tū ātmā taraph dr̥ṣṭi kar, ātmāko pahacān aur ātmāmeṁ līnatā kara. to isameṁ ānanda bharā hai. to usameṁ tujhe acchā lagegā. apanā svarūp hai isaliye tujhe anukūl aur tujhe ānanda svarūp lagegā, tū usameṁ ruci kara.

apanā svaghar hai, terā svabhāv hai, isaliye vah ānanda dāyak hai. usameṁ tū jā. usakī pratīt kar, jñān kar, usameṁ jā to tujhe acchā lagegā. śāstrameṁ ātā hai na?


PDF/HTML Page 1518 of 1906
single page version

isameṁ sadā prīti kar, ruci kar, tujhe uttam sukh prāpta hogā. tujhe āścaryakārī uttam sukh tere ātmāmeṁ-se pragaṭ hogā. ātmāmeṁ ruci kar, prīti kar aur ātmāmeṁ sukh pragaṭ hogā. ātmāmeṁ-se sukh pragaṭ hogā. jñānasvarūp ātmā, jñāyakasvarūp ātmāmeṁ prīti kara. ātmāmeṁ sab kuch bharā hai, bāharameṁ kuch nahīṁ hai. jñānasvarūp ātmāmeṁ sab bharā hai. vah saṁtuṣṭarūp hai. usameṁ tujhe saṁtoṣ hogā. usameṁ tujh tr̥pti hogī. bāhar jānekī icchā bhī nahīṁ hogī. isaliye tū tere ātmāmeṁ acchā lagā. usameṁ ānanda bharā hai.

mumukṣuḥ- anekānta vastuke svarūpako darśātā hai. usameṁ dravyakā āśray ā jātā hai?

samādhānaḥ- anekānta svarūpameṁ? hān̐, dravyakā āśray ā jātā hai. anekānta svarūp, jisako yathārtha anekānta svarūp pragaṭ hotā hai, anekāntakā nirṇay hotā hai to usako dravya par dr̥ṣṭi hotī hai. dravyase śuddha hūn̐, aise dravya par dr̥ṣṭi kare. jñānameṁ sab anekānta svarūp ā jātā hai. to aisī dr̥ṣṭi samyak hotī hai. anekānta usako khyālameṁ nahīṁ rahatā to dr̥ṣṭi samyak nahīṁ hotī hai. jñān aur dr̥ṣṭi donoṁko sambandha hai. dr̥ṣṭi ek dravya par karane-se ki maiṁ śuddha hūn̐, to jñānameṁ khyāl rahatā hai ki maiṁ aśuddha kis apekṣāse hūn̐, śuddha kis apekṣāse hai, aisā anekānta svarūp usake jñānameṁ rahatā hī hai. usako samyakajñān kahate haiṁ. dr̥ṣṭi bhī samyak hotī hai.

dr̥ṣṭimeṁ bhale maiṁ śuddhātmā hūn̐, dr̥ṣṭimeṁ aisā āve, parantu jñānameṁ sab anekānta svarūp ātā hai. dr̥ṣṭike sāth anekānta svarūp pragaṭ ho jātā hai. dr̥ṣṭike sāth anekāntakā jñān pragaṭ ho jātā hai. anekānta svarūp to hai. usakā jñān ā jātā hai, dr̥ṣṭike sātha. dr̥ṣṭi samyak hotī hai to jñān samyak ho jātā hai. sab apekṣā jñānameṁ ā jātī hai. ek dravya aur paryāy, ye do apekṣāmeṁ sab apekṣā ā jātī hai. anekānta sab isameṁ ā jātā hai. dravya-paryāyakā jñān karanese. dravya-guṇ-paryāy, usameṁ sab apekṣā ā jātī hai.

mumukṣuḥ- samyak ekānta yānī dravyakā āśray sahajapane ā jātā hai? ye thoḍā vistārase āp samajhāīye. anekāntake nirṇayameṁ dr̥ṣṭaṣṭi samyak ho jātī hai, isakā spaṣṭīkaraṇ thoḍā vistārase (samajhānekī kr̥pā kareṁ).

samādhānaḥ- anekāntakā nirṇay kare to dr̥ṣṭi samyak ho jātī hai. dr̥ṣṭi, jahān̐ use anekānta khyālameṁ āyā ki maiṁ śuddhātmā, dravya apekṣāse śuddha hūn̐ aur paryāy apekṣāse aśuddhatā hai. to usameṁ use dr̥ṣṭi dravya par (hotī hai ki) maiṁ caitanyakā āśray grahaṇ karun̐, is prakār caitanyakā āśray lene-se use dr̥ṣṭi samyak ho jātī hai. aur khyāl rahatā hai ki paryāyameṁ aśuddhatā hai. paryāyameṁ aśuddhatā hai isaliye use puruṣārthakā khyāl ādi sab sāth rahatā hai. nahīṁ to akelā jñān (kare ki) maiṁ dravya apekṣāse śuddha


PDF/HTML Page 1519 of 1906
single page version

hūn̐, paryāy apekṣāse aśuddha, mātra aisā karatā rahe to vah to mātra use vicārakā anekānta huā. vicārameṁ anekāntakā aisā vicār karatā rahe ki dravya apekṣāse śuddha hūn̐, paryāy apekṣāse aśuddha hū̃n. aisā vicār karatā rahe to vicār mātra anekānta rahatā hai.

parantu vah samyak anekānta kab hotā hai? ki dr̥ṣṭi samyak ho to hī samyak anekānta (hotā hai). pariṇatirūp anekānta tab hotā hai ki dr̥ṣṭi samyak ho to pariṇatirūp anekānta hotā hai. nahīṁ to vicār vicārarūp, anekāntakā vicār karatā rahe ki dravyase aisā, paryāyase aisā, vah vicārameṁ āyā, nirṇay kiyā lekin dr̥ṣṭi dravya par sthāpit nahīṁ hotī hai to usakā anekānta vicāramātra hai.

mumukṣuḥ- anekāntakā nirṇay bhī saccā nirṇay nahīṁ hai.

samādhānaḥ- hān̐, mātra vicār karatā hai. pariṇatirūp nahīṁ hai. dr̥ṣṭi dravya par aur paryāyakā khyāl rahatā hai, aisī jahān̐ pariṇati hotī hai, to usake sāth dr̥ṣṭi aur pramāṇ donoṁ sāthameṁ pariṇame to usakā anekānta jñān (barābar hai), anekāntake sāth dr̥ṣṭi samyak ekānta (hotī hai), vah donoṁ sāthameṁ ā jāte haiṁ. ekānta (aur) anekānta. anekāntakā mātra vicār karatā rahe vah to mātra vicār hai. nirṇay karanerūp hai, abhyāsarūp hai.

mumukṣuḥ- vah nahīṁ.

samādhānaḥ- vah nahīṁ. pariṇati ho jānī cāhiye. dravya par dr̥ṣṭi jāy aur paryāyakā khyāl rahe, andar svayaṁkī puruṣārthakī ḍor cālū ho jāy to anekāntane anekāntarūp kārya kiyā hai. usameṁ to anādikī ekatvabuddhi hai, usameṁ-se svayaṁ bhedajñān karake svabhāv- or jāy aur paryāyakā khyāl rakhe to use anekāntakī pariṇati pragaṭ huyī hai.

samādhānaḥ- ... janma-maraṇ, janma-maraṇ saṁsārameṁ calate rahate haiṁ. ātmā śāśvat hai. gurudevane bahut sunāyā hai. grahaṇ karane jaisā vah ek hī hai. śāśvat ātmākā śaraṇ, vahī saccā śaraṇ hai. janma-maraṇameṁ ananta kālameṁ svayaṁne bahutoṁko choḍā aur svayaṁko choḍakar bahut cale jāte haiṁ. ek śāśvat ātmā hī sarvotkr̥ṣṭa hai aur vahī sukharūp hai. usīkā śaraṇ grahaṇ karane jaisā hai. bākī to saṁsārameṁ aisā sab calatā hī rahatā hai.

ananta kālameṁ jīvako sab prāpta ho cūkā hai. gurudevane jo mārga batāyā-samyagdarśan- svānubhūtikā mārga-jo hai vah prāpta nahīṁ huā hai. bākī kuch jīvako apūrva nahīṁ hai, bākī sab prāpta ho cūkā hai. ācāryadev kahate haiṁ na, ek samyagdarśan aur jinavar svāmī nahīṁ mile haiṁ. bākī sab jīvako milā hai. jinavar svāmī mile to svayaṁne pahacānā nahīṁ hai. isaliye samyagdarśan kaise prāpta ho aur bhavakā abhāv kaise ho, vah karane jaisā hai.

bhavakā abhāv karane (hetu) aṁtarameṁ ātmā kyā hai? jñāyak ātmā bhinna kaise


PDF/HTML Page 1520 of 1906
single page version

ho? usakī pariṇati kaise pragaṭ ho, vahī puruṣārtha karane jaisā hai. bākī śānti rakhanī. saṁsār to aisā hī hai, saṁsārakā svarūp (aisā hī hai). jīvane bahut janma-maraṇ kiye haiṁ. kitane? ananta-ananta kiye haiṁ. ananta (bhav) devake, ananta narkake, tiryaṁcake, manuṣyake (kiye). isameṁ is bhavameṁ-manuṣya bhavameṁ gurudev mile, vah mahābhāgyakī bāt hai ki gurudevane yah mārga batāyā. vah grahaṇ karane jaisā hai, vahī śāntirūp hai. jīvoṁ kahān̐ paḍe the bāhya dr̥ṣṭimeṁ, kriyāoṁmeṁ, usameṁ-se gurudevane aṁtar dr̥ṣṭi karaneko kahā. jñāyak ātmāko pahacānaneko kahā.

bhedajñān (kare). yah śarīr bhinna, ātmā bhinna. aṁtarameṁ bhedajñān karake vibhāv ātmākā svabhāv nahīṁ hai, usase bhinna-nyārā ātmāko pahacānanā, vah puruṣārtha kaise ho, vah karane jaisā hai. vahī sukhakā upāy aur śāntikā upāy hai. śubh bhāvanāmeṁ dev-guru- śāstra (aur) aṁtarameṁ śuddhātmākī pahacān kaise ho? saccā vahī hai.

mumukṣuḥ- manda kaṣāyarūp samādhān to rahe, parantu yathārtha is lakṣyapūrvakakā samādhān ho to usīko samādhān kaheṁ. ūpar-ūpar-se to sab karate haiṁ ki aisā honevālā hogā kramabaddhameṁ us anusār ho rahā hai. parantu lakṣyapūrvakakā yathārtha samādhān kaise karanā?

samādhānaḥ- usakā abhyās karanā, lakṣyapūrvakake samādhān (ke liye). jñāyak ātmāmeṁ-se kaise śānti pragaṭ ho? merā ātmā bhinna, in sab vikalpoṁ-se bhī bhinna ātmā svayaṁ akelā hī hai. use koī parapadārthake sāth sambandha nahīṁ hai. is śarīrake dravya-guṇ-paryāyase ātmā bhinna hai. kisīke sāth sambandha nahīṁ hai. aṁtarameṁ-se is prakār bhinnatā karake aṁtarameṁ-se śānti āve, usakā abhyās karanā.

sab cīj anubhavameṁ, paricayameṁ ā gayī hai. ek ātmākā svabhāv paricayameṁ nahīṁ āyā hai, anubhavameṁ nahīṁ āyā hai. vah kaise ho? vah karane jaisā hai. itanā samādhān bhī gurudevake pratāp-se sab log karanā sīkhe haiṁ. jñāyakake lakṣyase ho, jñāyakakī pariṇati pragaṭ hokar ho, vah alag bāt hai, parantu is prakārase samādhān (honā bhī) gurudevake pratāp-se sīkhe haiṁ.

mumukṣuḥ- bāpū bahut kahate the ki gurudevake pratāp-se aisā satya dharma bāhar āyā hai. itanā satya dharma bāhar āyā hai ki gurudevake alāvā kisīne abhī tak bāharameṁ pragaṭarūpase kisīne sunā nahīṁ hai.

samādhānaḥ- .. usakī yadi ruci lage, use grahaṇ kare to bhinna paḍ jāte haiṁ. svayaṁ hī ekatvabuddhi karake use grahaṇ karake khaḍā hai. phir kahatā hai, vah bhinna nahīṁ paḍate haiṁ. svayaṁne hī grahaṇ kiyā hai. svayaṁ hī choḍe to chūṭe. usakā bhedajñān karake caitanyako grahaṇ kare to vah bhinna paḍate haiṁ. usane svayaṁne grahaṇ kiyā hai. tū use choḍakar


PDF/HTML Page 1521 of 1906
single page version

caitanyako grahaṇ kara. caitanyakā astitva (grahaṇ kar) to vah bhinna paḍ jāyeṁge.

mumukṣuḥ- dr̥ṣṭikā jor āne-se vah bhinna paḍ jātā hai ki use bhinna karanekī prakriyā karanī paḍe?

samādhānaḥ- caitanyakā astitva grahaṇ ho isaliye vah bhinna paḍ jāte haiṁ. ekakā grahaṇ ho isaliye vah bhinna paḍ jāte haiṁ. use choḍanekī kriyā nahīṁ karanī paḍatī. caitanyako grahaṇ karanekā puruṣārtha kare. caitanya grahaṇ ho-caitanya dravya, isaliye vah bhinna paḍate haiṁ. usakā bhedajñān hotā hai.

mumukṣuḥ- jñāniyoṁko to ananta karuṇā hotī hai to ham jaise pāmar jīvoṁko bhī... itane prayatnameṁ kahīṁ kacās lagatī hai.

samādhānaḥ- apane puruṣārthakī kṣati hai. koī kisīko kar nahīṁ detā. gurudev kahate the, kisīkā koī kar nahīṁ sakatā. tīrthaṁkar bhagavān yā gurudev, koī kar nahīṁ sakatā. mārga batāte haiṁ, karanekā svayaṁko hai. gurudev karuṇā kar-karake, cāroṁ or-se spaṣṭa kar- karake mārga batāyā hai. karanā svayaṁko hai.

mumukṣuḥ- jñānīkī niśrāmeṁ rahe jīvoṁko jñānī, mumukṣuke doṣ bhī batāye. hamārā kyā doṣ ho sakatā hai? aṁtim prajñāchainī andarameṁ paṭak nahīṁ sakate haiṁ.

samādhānaḥ- apanī kṣati (hai). svayaṁ dūsaremeṁ rukakar puruṣārtha nahīṁ karatā hai. kahīṁ- kahīṁ ruk hī jātā hai. bāharameṁ pramādake kāraṇ athavā bāhya rucike kāraṇ, pramādake kāraṇ, anek kāraṇoṁse bāhar rukā rahatā hai. bāhya pravr̥ttioṁmeṁ, bāharameṁ use ruci aur ras lagatā hai. caitanya, akelā caitanya, usakī aṁtarameṁ-se use jitanī ruci aur lagan laganī cāhiye utanī nahīṁ lagatī hai. isaliye kahīṁ bhī rukā rahatā hai.

mumukṣuḥ- āpako dekhate haiṁ tab bahut ānanda-ānanda hotā hai. lekin hamārā ānanda pragaṭ nahīṁ hogā to yah ānanda to kahān̐ calā jāyagā.

samādhānaḥ- karanā svayaṁko hai. svayaṁko hī pragaṭ karanā hai. svayaṁ kare to hī chūṭakārā hai. ācāryadev kahate haiṁ, ugra abhyās kar to chaḥ mahinemeṁ tujhe pragaṭ hogā. lekin vah ugrapane karatā nahīṁ hai, manda-manda, manda-manda karatā hai isaliye use samay lagatā hai. puruṣārtha kar-karake thoḍā-thoḍā karake choḍ detā hai. aṁtarameṁ-se ugra nahīṁ karatā hai.

mumukṣuḥ- jñānakā phal virati hai. jo paḍhane-se, jo vicār karane-se, jo samajhane- se ātmā vibhāv-se, vibhāvake kāyā-se rahit nahīṁ huā vah paḍhanā-vicāranā mithyā hai. mumukṣukī bhūmikāmeṁ bhī thoḍā is prakār-se rahit honā to jarūrī hai na? us jātakā...

samādhānaḥ- yathārtha jñān jise ho, jñāyakakī dhārā pragaṭ ho usakā phal virati


PDF/HTML Page 1522 of 1906
single page version

hai. jise jñāyakakī dhārā pragaṭ ho, use virakti ā hī jātī hai. vah bhinna paḍ jātā hai. andar svarūp ramaṇatā āṁśik pragaṭ hotī hai. anantānubandhī kaṣāy chūṭakar svarūp ramaṇatā (pragaṭ hotī hai). us jñānakā phal virati hai. jñāyakakī dhārā pragaṭ ho usameṁ vibhāv amuk aṁśameṁ chūṭ hī jāte haiṁ. vah jñānakā phal virati hai.

mumukṣuko yah lenā ki use jijñāsā pragaṭ huyī to vahān̐ vicār, vāṁcan kare usameṁ use amuk vairāgya ādi to sāthameṁ hotā hī hai. yadi nahīṁ hai to utanī ruci hī nahīṁ hai. ātmākī or ruci jāy aur vibhāvakā ras na chūṭe to use tattvakī ruci hī nahīṁ hai. vibhāvakā ras to chūṭanā cāhiye. yathārtha virati to jñāyakakī dhārā pragaṭ ho, vah yathārtha virati hai. lekin use abhyāsameṁ bhī, jise ātmākī ruci jāgr̥t ho, use vibhāvakā ras chūṭanā hī cāhiye. tattva vicār kare, vāṁcan kare parantu andarase utanā vairāgya nahīṁ ātā hai to yathārtha ruci hī nahīṁ hai. rucike sāth thoḍī virakti to use aṁtar-se ras chūṭ jānā cāhiye.

mumukṣuḥ- saccī bāt hai, vah sāth-sāth pragaṭ honā hī cāhiye.

samādhānaḥ- sāth-sāth ho to hī usakī ruci hai.

mumukṣuḥ- anyathā śuṣka jñān ho jāya.

samādhānaḥ- anyathā to rukhā jñān hai.

mumukṣuḥ- śrīmadajīne to bahut likhā hai. ek jagah to likhā hai, he ārya! dravyānuyogakā phal sarva bhāv-se virām pāmanerūp saṁyam hai. yah kabhī mat bhūlanā. dravyānuyogakā phal..

samādhānaḥ- dravyānuyogakā phal saṁyam ātā hai. jahān̐ dravyānuyog yathārtha pariṇamit ho gayā, use saṁyam, kram-kramase saṁyam ā hī jātā hai. aur us vakta amuk aṁśameṁ to saṁyam ā hī jātā hai. dravyānuyog, jise aṁtarameṁ svānubhūti pragaṭ huyī, use āṁśik saṁyam to ā gayā hai. svarūp ramaṇatā pragaṭ ho gayī, svarūpācaraṇ cāritra ho gayā hai. mumukṣu daśāmeṁ bhī use amuk prakār-se ruci chūṭ jātī hai. bāhar-se vairāgya ā jātā hai.

mumukṣuḥ- .. karoḍoṁ kohinūr hīrāse vadhāye to bhī kam hai. sacamūc kahatā hū̃n. yah bāt koī gajab bāt hai, kahīṁ bhī samajhane mile aisā nahīṁ hai. yahān̐-se to karīb- karīb log ... paryāyameṁ jāyeṁge. kyoṁki yah kāl hī aisā vicitra hai. ātmākī lagan lagākar bhī prāpta na kareṁ to.... bahut gajab bāt hai.

samādhānaḥ- svayaṁko us or calanā hai. mumukṣuḥ- gurudevane bāt kahī ki hamārī or dekhane-se bhī rāg hogā.

praśamamūrti bhagavatī mātano jay ho!