PDF/HTML Page 1704 of 1906
single page version
mumukṣuḥ- namaskār maṁtra bolate haiṁ yā jab dhyān karate haiṁ, us vakta vāstavameṁ to aisā vicār karanā cāhiye ki bhagavānakā svarūp kaisā hai, unako maiṁ namaskār karatā hūn̐? nav namaskār maṁtra bolate samay athavā ... bolate samay, ek-do bār aisā khyāl ātā hai, bākī sab to aise calā jātā hai.
samādhānaḥ- śabda bol letā hai. śubhabhāv-se bhagavān... ṇamo arahaṁtāṇaṁ, bhagavānako namaskār karatā hūn̐, siddha bhagavānako namaskār karatā hū̃n. parantu bhagavān kaun aur..
mumukṣuḥ- vah sab har vakta ānā cāhiye?
samādhānaḥ- har samay ānā cāhiye aisā nahīṁ parantu vicār-se samajhanā cāhiye ki bhagavān kise kahate haiṁ? siddha bhagavān, ācārya bhagavān, upādhyāy bhagavān, sādhu bhagavāna. jo sādhanā kare so sādhu. ācārya chaṭhaveṁ-sātaveṁ guṇasthānameṁ jhulate haiṁ, siddha bhagavānane pūrṇa svarūp prāpta kiyā, bhagavānane kevalajñān prāpta kiyā. usakā svarūp to samajhanā cāhiye.
har bār vicār āye aisā nahīṁ, parantuu usakā svarūp samajhameṁ to lenā cāhiye na. to use sahajapane khyāl āve, ṇamo arahaṁtāṇaṁ, ṇamo siddhāṇaṁ yānī bhagavān kaise hai, vah sahaj use khyālameṁ āye ki bhagavān aise hote haiaiṁ. aisā vicār-se samajhā ho to.
oghe oghe nahīṁ samajhakar, vicārapūrvak samajhe ki bhagavān kise kahate haiṁ. har bār bolate samay vicār karatā rahe aisā nahīṁ, parantu unakā svarūp to svayaṁko samajh lenā cāhiye. har bār ekadam bole, parantu svarūp to khyālameṁ lenā cāhiye. har bār vicār kare aisā nahīṁ.
andar pūrṇa svarūpameṁ jam gaye haiṁ. sahaj svarūpameṁ lokālokako jānane nahīṁ jāte, sahaj jñāt ho jātā hai. aisī koī jñānakī apūrva śakti, ātmākī apūrva śakti pragaṭ huyī hai. bhagavānakā svarūp vicār karake jāne. ananta ānanda, ananta jñān, ananta darśan, cāritra ananta bhagavānako pragaṭ huā.
(ātmākā svarūp) aisā bhagavānakā, bhagavānakā svarūp aisā ātmākā svarūp
PDF/HTML Page 1705 of 1906
single page version
hai. siddha bhagavān to pūrṇa ho gaye. ācārya bhagavān to sādhanā (karate hue) chaṭhaveṁ- sātaveṁ guṇasthānameṁ jhulate haiṁ, ve sab munirāj (haiṁ).
... aisā kuch nahīṁ hai. ek jātakī andar bhāvanā hai, us jātakī pariṇati, ek jātakā abhyās hokar andar bhāvanā rahatī hai svayaṁko ki ...
mumukṣuḥ- .. aur puruṣārthako koī sambandha hai?
samādhānaḥ- vyavahār-se sambandha kahanemeṁ āye. aisā kahanemeṁ āye ki pūrvake saṁskārīko puruṣārtha jaldī uṭhatā hai. aise vyavahār sambandha kahanemeṁ ātā hai. bākī to vartamān puruṣārtha kare tab hotā hai. bahutoṁko saṁskār ho to bhī puruṣārtha to vartamānameṁ hī karanā paḍatā hai. puruṣārtha kare tab saṁskārako kāraṇ kahanemeṁ ātā hai.
pūrvameṁ jo koī saṁskār ḍāle ho, usakī yogyatā paḍī ho. phir vartamānameṁ svayaṁ puruṣārtha kare to use kāraṇ hotā hai. puruṣārtha na kare to kāraṇ nahīṁ hotā. vartamān puruṣārtha to nayā hī karanā paḍatā hai.
mumukṣuḥ- saṁskār ḍālane-se use kyā lābh huā? ek jīv saṁskār botā hai aur ek jīv saṁskār botā hai, usameṁ use yadi puruṣārtha-se hī prāpta hotā ho to...?
samādhānaḥ- saṁskār use puruṣārtha utpanna honekā kāraṇ banatā hai. vah lābh hai. lekin use kāraṇ kab kaheṁ? ki kārya āve to. yathārtha rīt-se andar vah kārya ho to kārya āve aur puruṣārtha utpanna ho. parantu vah kāraṇ andar yathārtha honā cāhiye. yathārtha rīt-se ho to puruṣārtha utpanna hotā hai, aisā sambandha hai.
puruṣārtha utpanna ho vah puruṣārtha svataṁtra hai aur saṁskār bhī svataṁtra hai. puruṣārtha utpanna ho to use kāraṇ kahanemeṁ āye. use kāraṇ banatā hai, isaliye tū saṁskār ḍāl, (aisā kahate haiaiṁ). vah kahīṁ puruṣārtha utpanna nahīṁ karavā detā. svayaṁ puruṣārtha kare to use kāraṇ hotā hai.
mumukṣuḥ- aisā bhī ātā hai ki joradār saṁskār paḍe hoṁge to is bhavameṁ kārya nahīṁ hogā to dūsare bhavameṁ kārya hue binā nahīṁ rahegā.
samādhānaḥ- yathārtha kāraṇ ho to kārya ātā hī hai. aise. kāraṇ kaisā, vah svayaṁko samajhanā hai. kāraṇ yathārtha ho to kārya ātā hī hai. to puruṣārtha utpanna hogā hī. kāraṇ terā yathārtha hogā to bhaviṣyameṁ puruṣārtha utpanna hogā. parantu puruṣārtha utpanna karanevāleko aisī bhāvanā honī cāhiye ki maiṁ puruṣārtha utpanna karũn. mujhe saṁskār hoṁge to puruṣārtha utpanna hogā, aisī yadi bhāvanā rahatī ho to puruṣārtha utpanna nahīṁ hotā. puruṣārtha utpanna karanevāleko to aisā hī honā cāhiye ki maiṁ puruṣārtha karũn. to use vah kāraṇ banatā hai. puruṣārtha karanevāleko to aisī hī bhāvanā rahanī cāhiye ki maiṁ
PDF/HTML Page 1706 of 1906
single page version
puruṣārtha karũn. mujhe saṁskār hoṁge to apaneāp utpanna hogā, aisī bhāvanā nahīṁ honī cāhiye.
usake saṁskār yathārtha kāraṇarūp hoṁ to use puruṣārtha utpanna hotā hī hai. aisā ek sambandha hotā hai. parantu puruṣārtha karanevāleko aisā nahīṁ honā cāhiye ki mujhe saṁskār hoṁge to puruṣārtha utpanna hogā. yadi aisī bhāvanā ho to puruṣārtha utpanna hī nahīṁ hotā. bhāvanā aisī honī cāhiye ki maiṁ prayatna karũn. maiṁ aisā karun̐, aise svayaṁko bhāvanā rahe to kāraṇ-kāryakā sambandha hotā hai. svayaṁko aisī bhāvanā honī cāhiye.
mumukṣuḥ- (is bhavameṁ) ātmākā anubhav na ho to saṁskār lekar to jāyeṁge. tab aisā lagatā hai ki saṁskār aur puruṣārthakī ek jāt ho, aisā lagatā hai.
samādhānaḥ- ek jāt nahīṁ hai. prayatnameṁ use bahut ulajhan hotī ho, prayatna calatā nahīṁ ho.. pahale to aisā hotā hai ki tū ākhir tak pahun̐c jā. aisā terā prayatna calatā ho to tū prayatna kara. parantu nahīṁ hotā to tū saṁskār to ḍāla. parantu saṁskār yānī puruṣārthakā sab kārya saṁskārameṁ ā nahīṁ jātā.
yadi tū pratikramaṇ kar sakatā hai to dhyānamay karanā. na kar sake to śraddhā karanā. aise. tujh-se ban sake to ākhir tak dhyān karake kevalajñān paryaṁt, munidaśā aur kevalajñān pragaṭ karanā. parantu yadi nahīṁ hotā hai to tū śraddhā kar, samyagdarśan prāpta kara. parantu samyagdarśan paryaṁt pahun̐c na sake to usakī ruci, bhāvanā aur saṁskār karanā. parantu karanekā dhyey to, apanā prayatna utpanna ho to pūrā karanā.
ācārya kahate haiṁ ki, tujh-se ban sake to pūrṇa karanā. na ban sake aur tujhe ulajhan hotī ho to tū itanā to karanā. aṁtataḥ tū rucikā bīj to aisā bonā ki jo ruci tujhe kāraṇarūp ho. aisī ruci to karanā, na ban sake to. usameṁ rucimeṁ sab ā nahīṁ jātā. terī andar aisī gaharī bhāvanā hogī to bhaviṣyameṁ tujhe aisī bhāvanā andar-se utpanna hogī aur tujhe puruṣārtha bananekā (kāraṇ hogā).
parantu vahān̐ bhī tujhe aisā hī honā cāhiye ki maiṁ puruṣārtha karũn. vahān̐ bhī aisā hī hotā hai ki bhāvanā utpanna ho to puruṣārtha karun̐, andar jāūn̐. abhī na hotā ho to abhyās karanā. usakī dr̥ḍhatā karanā. bāraṁbār usakā gholan karanā. maiṁ jñāyak hū̃n. maiṁ yah nahīṁ hū̃n. ye vibhāv merā svabhāv nahīṁ hai. merā svabhāv bhinna hai. bāraṁbār use tū dr̥ḍh karanā. terī dr̥ḍhatā hogī to tujhe bhaviṣyameṁ, andar vah dr̥ḍhatā hogī to tujhe sphūrit ho jāyagī, to tujhe puruṣārtha honekā kāraṇ banegī. usameṁ sab ā nahīṁ jātā.
mumuukṣuḥ- .. nimitta rūp-se saṁskārako lenā? samādhānaḥ- nimitta rūp-se.
PDF/HTML Page 1707 of 1906
single page version
mumukṣuḥ- saṁskārako nirarthak karanevālā hai,..
samādhānaḥ- vah apekṣā alag hai. dravya-se nirarthak karanevālā hai. saṁskār sārthak kare, dravya apekṣā-se saṁskār nirarthak hai. vastumeṁ vah nahīṁ hai. mūl svabhāv... paryāyakī bāt hai. paryāy palaṭ jātī hai, parantu vyavahār yānī kuch nahīṁ hai, aisā nahīṁ hai.
mumukṣuḥ- tū puruṣārtha-se kām kare to saṁskārako nimitta kaheṁ. ...
samādhānaḥ- nigodameṁ-se nikalakar turanta vah hote haiṁ aur phir manuṣya banakar turanta... usameṁ saṁskār kahān̐ the? terā svabhāv jñāyak hai, vahī terā saṁskār hai. terā svabhāv hai vaha. terā svabhāv hī jñāyakarūp rahanekā hai. to jñānasvabhāvī hai, vah terā jñānasvabhāv hī tujhe terī pariṇati hī ... tujhe yadi aṁtarameṁ-se aisā hogā to terā svabhāv hai vah svabhāv hī saṁskārarūp hai.
tū cetanatā-se bharā hai, kahīṁ jaḍ terā svabhāv nahīṁ hai. cetan taraph terī pariṇati, cetanadravya hai vah terī pariṇati, use terī or khīn̐cegī. terā svabhāv hai. dravya hī paryāyako pragaṭ honekā kāraṇ banatā hai. dravya par dr̥ṣṭi gayī. terī paryāy yathārtha samyakarūp pariṇamit ho jāyegī. terā svabhāv hī samyakarūp hai. yathārtha jñānasvabhāv hai. vah svabhāv hī usakā kāraṇ hai. sīdhī tarah-se dravya hī usakā kāraṇ banatā hai.
saṁskār ek pariṇati hai. pariṇati usakā kāraṇ ho, vah vyavahār huā. dravya hī usakā mūl kāraṇ, dravya hī kāraṇ hai. niścay-se terā mūl svabhāv jñāyak hī hai, vah svabhāv hī usakā kāraṇ banatā hai. nigodameṁ-se nikalatā hai, vah usakā svabhav hai. vah svabhāv nahīṁ hai, maiṁ to yah caitanya hūn̐, yah maiṁ nahīṁ hū̃n. svabhāv par dr̥ṣṭi gayī, vahān̐ pariṇati palaṭ jātī hai. vahān̐ pahale saṁskārako dr̥ḍh karanā paḍā yā maiṁ jñāyak hūn̐, aisā abhyās karanā paḍā, aisā kuch nahīṁ hai. sab abhyās ekasāth hī ho gayā. maiṁ jñāyak hī hūn̐, aisā ekadam jaldī dr̥ḍhatā ho gayī to aṁtarmuhūrtameṁ ho gayā. aur saṁskār arthāt bār-bār, bār-bār der lage, manda puruṣārthake kāraṇ der lage, maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aisī pariṇati sahajarūp-se dr̥ḍh nahīṁ huyī, isaliye bār-bār, bār-bār adhik kāl abhyās kiyā, isaliye use saṁskār kahā. usameṁ to abhyās karanā kuch rahā hī nahīṁ, turanta ekadam puruṣārtha kiyā to ekadam ho gayā. usameṁ saṁskār bīcameṁ lānekī jarūrat nahīṁ paḍatī. mūl svabhāv, jñāyak svabhāv, apanā svabhāv hī kāraṇarūp banatā hai. phir pariṇatike saṁskār karanekā bīcameṁ koī avakāś hī nahīṁ hai. jisakā tīvra puruṣārtha utpanna ho, use kahīṁ bīcameṁ saṁskārakī jarūrat hī nahīṁ hotī, dravya hī usakā kāraṇ banatā hai.
mumukṣuḥ- us apekṣā-se svabhāvako saṁskār nirrathak karanevālā kahā.
PDF/HTML Page 1708 of 1906
single page version
samādhānaḥ- nirarthakar karanevālā, dravya saṁskārako nirarthak karanevālā hai.
mumukṣuḥ- ..
samādhānaḥ- saṁskār ḍāle. usameṁ dravya kāraṇ banatā hai aur ekadam aṁtarameṁ jāte haiṁ. nigomeṁ-se nikalakar manuṣya hokar, turanta maiṁ jñāyak svabhāv hī hūn̐, aise aṁtarmuhūrtameṁ prāpta kar lete haiṁ. bīcameṁ saṁskārakī koī jarūrat hī nahīṁ paḍatī.
mumukṣuḥ- vaise jaldī kām ho, usakā koī rāstā batāo to kām āye.
samādhānaḥ- svayaṁ jaldī puruṣārtha kare to jaldī ho jāya. dhīre-dhīre abhyās karatā rahe ki maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, usake bajāy maiṁ jñāyak hūn̐, aise ekadam dr̥ḍhatā- se ... svayaṁ ekadam vibhāv-se chūṭakar jāy to jaldī ho. puruṣārtha dhīre-dhīre kare isaliye usameṁ saṁskār bīcameṁ āte haiṁ. jaldī kare to bīcameṁ saṁskār āte hī nahīṁ. abhyās kare isaliye saṁskār hue. usameṁ jaldī kiyā. ekadam dravya par dr̥ṣṭi gayī aur ho gayā. kamar kasakar taiyār hue haiṁ. pravacanasārameṁ (ātā hai). aise svayaṁ taiyār hokar aṁtarameṁ jāye to ekadam ho jātā hai.
mumukṣuḥ- pravacanasārameṁ (ātā hai), hamane kamar kasī hai.
samādhānaḥ- hān̐, kamar kasī hai.
mumukṣuḥ- ek bār kahā thā, maiṁ jñāyak hūn̐, aisā viśvās lā to laṁbā kāl nahīṁ lagatā.
samādhānaḥ- laṁbā kāl nahīṁ lagatā. ekadam dr̥ḍhatāke sātha. yadi viśvāsarūp- se pariṇati ekadam dr̥ḍh ho jāy ki maiṁ jñāyak hī hū̃n. viśvās hai aisī hī pariṇati, maiṁ jñāyak hūn̐, usakī dr̥ḍhatā huyī. mohagranthikā maiṁne ghāt kar diyā hai. aṁtarameṁ turanta ho jātā hai. mohagranthikā ghāt karake samyagdarśan prāpta karake caturtha kālameṁ kitane hī aṁtarameṁ līnatā kar dī, to ekadam samyagdarśanakā kārya līnatārūp ekadam ho jātā hai, jo jaldī karatā hai use.
vibhāvake saṁskār bhī cale āte haiṁ. ātā hai, krodhādi tāratamyatā sarpādik māṁhī. vibhāvakā saṁskār hote haiṁ, vaise yah svabhāv taraphakī rucike saṁskār vah bhī use pūrva bhavameṁ āte haiṁ. parantu vah puruṣārtha kare tab use kāraṇarūp kahanemeṁ ātā hai.
mumukṣuḥ- puruṣārtha kare use upayogī kahanemeṁ āye, na kare use..
samādhānaḥ- puruṣārtha tīvra huā aur dravya par dr̥ṣṭi gayī to saṁskārakā vahān̐ prayojan nahīṁ rahā. abhyās karatā rahe to bīcameṁ saṁskār āte haiṁ. kitane hī jīv aisā abhyās karate-karate (āg jāte haiṁ). ekadam aṁtarmuhūrtameṁ ho jāy aisā koī viral hotā hai. bākī abhyās karate-karate (āge jāte haiṁ). caturtha kālameṁ jaldī ho jāy aise bahut
PDF/HTML Page 1709 of 1906
single page version
hote haiṁ. to bhī aṁtarmuhūrtameṁ ho jāy aise to koī viral hote haiṁ. abhyās karate- karate (bahubhāg hotā hai).
nīṁv khodate-khodate nidhān prāpta ho jāy, aisā to kisīko hī hotā hai. bākī to mahenat karate-karate hotā hai. usameṁ bhī yah to paṁcamakāl hai.
mumukṣuḥ- pūrṇatā pragaṭ kara. vāstavameṁ to tujhe yah sikhāte haiṁ. vah nahīṁ ho to śraddhā pragaṭ kar, aur śraddhā bhī na kar sake to gahare saṁskār to ḍāla.
samādhānaḥ- saṁskār to ḍāla. upadeśakī aisī śailī (hai). koī sunāye to use munipanākā upadeś dete haiṁ. phir muni na ho sake to śrāvakakā upadeś dete haiṁ. pahale utanī śakti na ho to śrāvakakā upadeś (dete haiṁ). samyagdarśanapūrvak śrāvaka.
yah paṁcamakāl hai. samyagdarśan paryaṁt pariṇati pragaṭ karanekā utanā puruṣārtha na ho to rucike saṁskār ḍāl (aisā kahate haiṁ). yathārtha ruci (kar ki), ātmā jñāyak hai, ye sab bhinna hai. usameṁ to śubhabhāvameṁ, kriyāmeṁ, thoḍā śubhabhāv huā usameṁ dharma mān liyā, usakī to śraddhā bhī jūṭhī, usakā sab jūṭhā hai.
mumukṣuḥ- usake saṁskār bhī jūṭhe. samādhānaḥ- hān̐, sab jūṭhā hai. mumukṣuḥ- asatake saṁskāra. samādhānaḥ- dharma dūsare prakār-se mānā. koī kar degā aisā māne. aisī kuch- kuch bhramaṇāen̐ hotī haiṁ. ye gurudevake pratāp-se vah sab bhramaṇā dūr huyī hai, gurudevane sabako upadeś de-de kara. bhagavān kar deṁge, mandirameṁ jāyeṁge to hogā, aisā kareṁge to hogā, aisī sab bhramaṇā (calatī thī). gurudevane kahā, pratyek dravya svataṁtra hai. tū kar to hogā. śubhabhāv āye dev-guru-śāstra taraphake, bhakti āve vah alag bāt hai. parantu aṁtarameṁ karanā to tujhe hai.