Benshreeni Amrut Vani Part 2 Transcripts-Hindi (iso15919 transliteration). Track: 261.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 258 of 286

 

PDF/HTML Page 1710 of 1906
single page version

ṭrek-261 (audio) (View topics)

mumukṣuḥ- pratyek paryāyakā pariṇaman svataṁtra hai. vah saṁskār āge-pīche...

samādhānaḥ- pariṇaman svataṁtra hai, parantu saṁskār, vastu apekṣā-se saṁskār nahīṁ hai, parantu paryāy apekṣā-se saṁskār hai. jo pratyabhijñān hotā hai yā pūrvakā jo yād ātā hai, vah sab pratyabhijñān hai, ataḥ vah saṁskār hī hai. isaliye saṁskār is prakār kām karate haiṁ. svayaṁ andar jñāyakakā bār-bār, bār-bār abhyās kare to vah saṁskār paryāy apekṣā-se use kām karate haiṁ. paryāy nahīṁ hai, sarvathā nahīṁ hai, aisā nahīṁ hai.

vastumeṁ vah saṁskār vastu apekṣā-se nahīṁ kah sakate, parantu paryāy apekṣā-se saṁskār hai. aur paryāy sarvathā hai hī nahīṁ aisā nahīṁ hai. isaliye saṁskār kām karate haiṁ. jñāyak svayaṁ śuddhātmā hai. jaise vibhāvake saṁskār paḍate haiṁ, jo anādike (haiṁ), jaise krodhakā saṁskār aur vibhāvakā saṁskārakā jaise calā ātā hai, aise svabhāv taraphake saṁskār ḍāle to vah saṁskār bhī jīvako kām āte haiṁ. jaise maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aise jo saṁskār andar gaharāī-se ḍale ho to vah saṁskār use pragaṭ honekā kāraṇ banatā hai.

gurudevane to apūrva upakār kiyā hai. bāraṁbār ātmākā svarūp samajhāyā hai. gurudev to is jagatameṁ ek prabhātasvarūp sūrya samān the. unhoṁne jñāyak svarūpakī pahacān karavāyī. aur bāraṁbār upadeśakī jamāvaṭ kī hai. vah to koī apūrva hai. vah saṁskār svayaṁ andar ḍāle, aṁtarameṁ-se jijñāsāpūrvak andar bāraṁbār usakā abhyās karake (ḍāle) to vah saṁskār sarva apekṣā-se kām nahīṁ karate haiṁ, aisā nahīṁ hai.

mumukṣuḥ- ... usameṁ dharmakī aśātanā bahut kī ho, aisā kāraṇ hotā hai? bahut bār to aisā hotī hai ki satpuruṣako prāpta karanekī arthāt milanekī bahut icchā ho aur saṁyog bhī aise hī ho ki ban nahīṁ pātā. to usameṁ puruṣārthakī kamī to nahīṁ hai, usakī icchā to hai kisī bhī prakār-se ānekī.

samādhānaḥ- satpuruṣako milanekī?

mumukṣuḥ- ... parantu satpuruṣ nahīṁ mil sakate usameṁ aise hī koī kāraṇ ban jāte haiṁ ki usameṁ puruṣārthakā ...

samādhānaḥ- usameṁ puruṣārthakā kāraṇ nahīṁ hai. satpuruṣ bāhar-se milanā vah puṇyakā


PDF/HTML Page 1711 of 1906
single page version

kāraṇ hai. vah bāhar-se nahīṁ milate. vah puruṣārtha-se nahīṁ milatā. apane caitanyameṁ puruṣārtha kām karatā hai. kyoṁki caitanya svayaṁ svataṁtra hai, usameṁ svabhāv pragaṭ karanā vah apane hāthakī bāt hai. satpuruṣ milanā vah puṇyakā prakār hai. vah vastu par hotī hai. isaliye us jātake puṇya ho to satpuruṣ milate haiṁ.

svayaṁ bhāvanā bhātā rahe, usameṁṁ aisā puṇya ban̐dh jāy to satpuruṣ milate haiṁ. vah puṇya-se milatā hai, puruṣārtha-se nahīṁ milatā hai. svayaṁ bhāvanā bhātā rahe ki mujhe satpuruṣ mile, mile, parantu aisā koī puṇyakā yog ho to milate haiṁ. puruṣārtha-se nahīṁ milate. puṇya hai vah alag vastu hai aur andar puruṣārtha-se ātmākī prāpti karanī vah alag hai aur satpuruṣ milanā vah puṇyakā kāraṇ hai.

mumukṣuḥ- satpuruṣ nahīṁ milanā vah pāpakā kāraṇ hai?

samādhānaḥ- hān̐, vah pāpakā kāraṇ hai. nahīṁ milate haiṁ vah apanā us jātikā puṇyakā yog nahīṁ hai athavā us jātikā pāpakā uday hai. paṁcamakālameṁ janma ho aur jinendra dev, guru, śāstrakī durlabhatā ho, sacce guru milane, jinendra dev sākṣāt milane, sacce śāstra hāthameṁ kvacit hī mile, aisā sab ho usameṁ apanī kṣati hai. duṣamakālameṁ janma huā vah bhī apane puṇyakī kṣati hai. us jātakā pāpakā uday hai ki is kālameṁ janma hotā hai. vah puṇya-pāpakā saṁyog hai, apane hāthakī bāt nahīṁ hai. parantu apanī bhāvanā ho to us jātakā puṇya ban̐dh jātā hai ki us puṇya-se satpuruṣ milate haiṁ.

mumuukṣuḥ- puruṣārtha sirpha cetanameṁ-apanemeṁ kare. samādhānaḥ- apanemeṁ puruṣārtha kām karatā hai. bāhya vastuen̐ prāpta honī vah sab puṇyakā kāraṇ hai. vah svayaṁ nahīṁ kar sakatā.

is kālameṁ-paṁcamakālameṁ gurudev padhāre vah mahāpuṇyakā yog thā. isaliye sabako us jātakā gurudevakā yog prāpta huā, satpuruṣakā yog prāpta huā. unakī vāṇī milanī, darśan milanā, sānnidhya milanā, satasamāgam milanā vah sab puṇyakā prakār hai. lekin vah aisī śubhabhāvanā bhāye to vaisā puṇya ban̐dhatā hai.

bāhya saṁyog milanā, śarīrameṁ pheraphār honā, bāhyakā kuch milanā, nahīṁ milanā vah sab puṇyake kāraṇ hai. śātā vedanīy (honī) vah puṇyakā prakār hai. aṁtarameṁ puruṣārtha karanā aur ātmāko pahicānanā vah sab puruṣārthakā kārya hai. parantu ananta kāl- se jīvako saccā milā nahīṁ hai athavā yathārtha gurukā yog nahīṁ milā hai, usakā kāraṇ apanī us jātakī bhāvanā, jijñāsā, aisā puṇya nahīṁ thā. upādān taiyār ho to use nimitta mile binā rahatā hī nahīṁ. aisī yadi apanī jijñāsā taiyār ho to bāharakā aisā puṇya ho jātā hai ki jisase aisā yog prāpta ho jātā hai.


PDF/HTML Page 1712 of 1906
single page version

aur anādi kālase samyagdarśan prāpta nahīṁ huā hai. pratham samyagdarśan prāpta kare usameṁ koī gurukā vacan yā devakā vacan, vāṇī use prāpta hotī hai aur aṁtarameṁ ātmā jāgr̥t ho jātā hai. apane upādānakī taiyārī ho to vah nimitta banate haiṁ. aisā nimitta- naimittik sambandha hai. jinendra dev anek bār mile haiṁ, parantu svayaṁne pahacānā nahīṁ.

bhagavānakī vāṇī milī, guru mile aur apanā upādān taiyār ho to upādān- nimittakā aisā sambandha hai ki svayaṁko aṁtarameṁ aisī deśanālabdhi hotī hai. anādi- se samajhā nahīṁ, aisemeṁ use aise guru yā dev mile tab usakī taiyārī ho. aisā upādān- nimittakā sambandha hai. puruṣārtha apane-se karatā hai. parantu aisā nimitta use milatā hai. aisā nimitta-naimittik sambandha hai. puruṣārtha kare apane-se, parantu use aisā puṇya ban̐dhatā hai ki aise jinendra dev athavā guru, guru-satpuruṣ mile vah andar jāgr̥t ho jātā hai, aisā nimitta-naimittik sambandha hai. pratyek dravya svataṁtra hone par bhī aisā nimitta- naimittik sambandha hai. usakī vaisī śubhabhāvanā-se aise gurukā yog ho jātā hai aur apane puruṣārtha-se jāgr̥t hotā hai.

mumukṣuḥ- ananta kāl huā, ananta bār bhagavānake samavasaraṇameṁ gayā. jaise gurudev kahate the, aisā huā phir aisā hī korā rah gayā?

samādhānaḥ- hān̐, bhagavānako pahacānā nahīṁ. bhagavān bahut acche haiṁ. unakī vāṇīkā rahasya kyā hai use pahacānā nahīṁ. bhagavān samavasaraṇameṁ baiṭhe haiṁ, indra āte haiṁ, sab bāhar- se dekhā.

mumukṣuḥ- andar-se nahīṁ.

samādhānaḥ- andar-se nahīṁ. ye bhagavān kuch alag kahate haiṁ. unakā ātmā kuch alag hai aur kuch alag svarūp batāte haiṁ, kuch apūrva batāte haiṁ, aise pahicānā nahīṁ. bhagavān aṁtar caitanyameṁṁ kyā karate haiṁ? aise aṁtar-se bhagavānako pahacānā nahīṁ. bāhar-se bhagavān samavasaraṇameṁ baiṭhe haiṁ, vāṇī barasāte haiṁ, indra āte haiṁ, aise bāhar- se dekhā.

bhagavān kuch vītarāgī mārga kahate haiṁ, ātmākī koī apūrva bāt kahate haiṁ, bhagavān ātmāmeṁ sthir ho gaye haiṁ, vītarāg daśā prāpta kī hai, jagat-se bhinna haiṁ, aisā kuch pahacānā nahīṁ. merā ātmā.. andar kuch alag karaneko kahate haiṁ, aisā kuch gaharī dr̥ṣṭi-se dekhā nahīṁ. isaliye aise hī vāpas ā gayā.

mumukṣuḥ- avyaktameṁ bahut sūkṣma bāt karī. citasāmānyameṁ citavyaktiyān̐ aṁtaranimagna hai. bhūt, bhāvi paryāy andar nimagna hai.

samādhānaḥ- nimagna hai. citasāmānyake andar, vah citasvarūp sāmānya hone par


PDF/HTML Page 1713 of 1906
single page version

bhī usakī bhūtakī, bhaviṣyakī sab yogyatā hai. vah paryāyarūp pariṇamatī nahīṁ, parantu usakī śaktioṁmeṁ vah sab hai. sāmānya svarūp-se hai.

mumukṣuḥ- paryāy dravyameṁ-se ātī hai aisā kahanemeṁ ātā hai, vah barābar hai?

samādhānaḥ- hān̐, paryāy dravyameṁ-se ātī hai. dravyameṁ-se arthāt dravya pariṇamakar hī paryāy hotī hai. paryāy kahīṁ ūpar-se nahīṁ ātī hai. paryāy usameṁ pariṇamanarūp nahīṁ hai, sāmānyarūp hai, parantu dravya pariṇamakar hī paryāy hotī hai. dravya svayaṁ pariṇamit hokar paryāy hotī hai. paryāy nirādhār nahīṁ hotī, dravyake āśray-se paryāy hotī hai.

mumukṣuḥ- pūjya gurudev is bār suprabhātake din bahut sundar bāt lete the aur andarameṁ ananta jñān, ananta darśan, ananta sukh, ananta vīrya kaise pragaṭ ho, usakā sundar kalaś lete the. parantu āj dekhā, pīchale kalaśameṁ jise jñānanay au kriyānayakī paraspar maitrī ho, usako hī aisā pariṇaman hotā hai, aisī bāt lī. to jñānanay aur kriyānayakā maitrīkā sambandha kyā hogā?

samādhānaḥ- gurudev to kuch alag (the), unakī bāt to alag hai. jñānanay aur kriyānay, jo usakī maitrī kare ki maiṁ jñāyak hūn̐, aise aṁtarameṁ-se jisane grahaṇ kiyā, apanā astitva jisane grahaṇ kiyā, vah andar-se rāg-se nivr̥tta ho aur svayaṁ apanemeṁ līnatā kare ki maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyakarūp pariṇaman kare to vah jñānanay aur kriyānayakī maitrī hai. jñāyakakī jñāyakarūp pariṇati na kare aur mātra maiṁ jñāyak hūn̐, sab udayādhīn hai, sab vibhāv hai, aise mātra vah bolatā rahe aur aṁtarameṁ-se yadi bhedajñān na ho aur jñāyak hūn̐ (aisī) jñāyakarūp pariṇati na ho, jñāyakarūp pariṇati na ho to mātra vah jñān bolanerūp hotā hai. aur kriyāmeṁ śubh pariṇām karake usameṁ saṁtuṣṭa ho jāy to bhī vah kriyāmeṁ ruk jātā hai. parantu apanā astitva grahaṇ karake maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aisā jānakar rāgase bhinna paḍakar jñāyakakā jñāyakarūp pariṇaman kare to vah jñānanay aur kriyānayakī maitrī hai. to anekāntapane usane yathārtha ātmāko grahaṇ kiyā hai.

maiṁ caitanyadravya akhaṇḍa śāśvat hū̃n. jaisā jñāyak hai us rūp pariṇati karanekā paryāyameṁ bhī vaisā abhyās karatā hai. rāg-se nivartatā hai aur apanemeṁ svarūpakī pariṇati pragaṭ karatā hai. to use vāstavameṁ bhedajñān aur jñāyakakī pariṇati pragaṭ huyī hai. mātra akelī kriyāmeṁ saṁtuṣṭa ho jāy aur bolanemeṁ maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aisā karatā rahe aur sab udayādhīn hai aur aṁtarameṁ rāg-se nivartatā nahīṁ aur bhedajñānakī pariṇati karatā nahīṁ hai to use jñānanay aur kriyānayakī maitrī nahīṁ hai.

dravyadr̥ṣṭi use kahate haiṁ ki svayaṁ caitanyakā astitva grahaṇ karake jñāyakakī pariṇati


PDF/HTML Page 1714 of 1906
single page version

pragaṭ kare to usane dravyadr̥ṣṭi yathārtha pragaṭ kī hai. aisī jñāyakakī pariṇati aṁtarameṁ-se pragaṭ kare to vah jñānanay aur kriyānayakī maitrī hai. to usameṁ-se use ātmākā svarūp jo ānanda svarūp hai, ānanda jisakā rūp hai, aisā jo caitanya jo ananta jñān, ananta darśanasvarūp hai aisā jo ātmā, usameṁ use vah pragaṭ hotā hai. aisī bhedajñānakī jise pragaṭ ho, bāraṁbār maiṁ jñāyak hūn̐, jñāyak hūn̐, aisā abhyās aṁtar-se pariṇati pragaṭ karake vikalpa ṭūṭakar aṁtarameṁ jñāyak hūn̐ us rūp līnatā kare, to ānanda jisakā rūp hai, ānandasvarūp jisakā ek rūp hai, aisā jñānasvabhāv use khīl uṭhatā hai. vah svayaṁ nirvikalpa svarūpameṁ līn ho to usameṁ-se khīl uṭhatā hai.

gurudev vahī kahate the ki usameṁ jñāyak prakāśit ho uṭhe, us prakār-se usakī jñānanay, kriyānayakī maitrī-se caitanyako us tarah vah grahaṇ karatā hai aur us prakār vah abhyās karatā hai to vah pragaṭ hotā hai. aisā ananta jñān jisakā svarūp hai, acal jisakī jyot hai, ki jisakī jyot, jisakā vīrya ananta hai, jo andarameṁ susthitapane saṁyamarūp varte aisā ātmā pragaṭ hotā hai.

pahale aṁś pragaṭ ho, svānubhūti ho, usakā prabhāt ho aur phir svayaṁ akhaṇḍa ananta śaktiyon̐-se bharapūr pūrṇa svarūp hai. parantu usakā prabhāt hone-se pūrṇa kevalajñān pragaṭ hotā hī hai. isaliye pūrṇa kevalajñān usameṁ-se pragaṭ hotā hai. ananta jñān, ananta darśan, ananta bal, aur ānanda jisakā rūp hai, jisakā rūp ānanda hai aisā ātmā pragaṭ hotā hai. svānubhūtimeṁ bhī jisakā ānanda rūp hai aisā ātmā pragaṭ hotā hai. aur pūrṇa daśāmeṁ jisakā ānanda rūp hai, vaisā ātmā pragaṭ hotā hai. ananta jñān- se bharā ātmā hai ki jisakā koī pār nahīṁ hai aisā ananta jñān hai, aisā ananta darśan hai, aisā ananta bal hai, aisā ananta vīrya hai. aisā ananta-ananta use pragaṭ hotā hai.

bākī pragaṭ nahīṁ hotā hai, (kyoṁki) vah bāharameṁ ruk gayā hai. jñātā aur jñeyakī ekatābuddhi (kar rahā hai). jo jñey jñāt hotā hai aur maiṁ, use bhinna nahīṁ karatā hai. ekatāmeṁ ruk gayā hai. bāharameṁ kartābuddhimeṁ, bāhya kriyāom̐meṁ mānoṁ maiṁne bahut kiyā, usameṁ ruk gayā hai. aise sabameṁ ruk gayā hai. rāgakī kriyāoṁmeṁ rāg aur maiṁ donoṁ ek haiṁ, aise ruk gayā hai. usase bhinna paḍe ki maiṁ jñāyak hū̃n. jo jñey jñāt ho usase bhinna maiṁ jñāyak hū̃n. jo rāg hotā hai usase bhedajñān karatā hai. maiṁ parapadārthakā kuch kar nahīṁ sakatā, parantu maiṁ to jñāyak hū̃n. jñāyakameṁ merī pariṇati ho, jñāyakarūp maiṁ pariṇati karun̐ vahī merī kriyā hai. ye bāharakā karanā vah merī kriyā nahīṁ hai, vah to paradravyakī hai. usase bhinna paḍatā hai to usameṁ-se ananta jñān, ananta darśan, ānandarūp


PDF/HTML Page 1715 of 1906
single page version

hai vah pragaṭ hotā hai. vah mārga gurudevane batāyā hai. us bhedajñānake mārga par caitanya svarūp apūrva hai, jisake sāth kisīkā mel nahīṁ hai, aisā apūrva (ātmā hai).

mumukṣuḥ- jñāyakakī pariṇati pragaṭ kare use jñānanay aur kriyānayakī maitrī hotī hai.

samādhānaḥ- hān̐, jñāyakakī pariṇati pragaṭ kare to jñānanay aur kriyānayakī maitrī hai. jñāyakakī pariṇati pragaṭ nahīṁ huī hai to vah maitrī nahīṁ hai. vikalpa-se nakkī kare ki yah jñān, yah kriyā. andar pariṇati nahīṁ hai to jñānanay aur kriyānayakī maitrī nahīṁ hai. koī kriyāmeṁ ruk jātā hai, koī jñānameṁ ruk jātā hai. aur koī mumukṣu ātmārthī ho to aisā māne ki mujh-se hotā nahīṁ, parantu yah jñāyakakī pariṇati hī pragaṭ karane yogya hai. vastu svarūp aisā hai ki dravya vastu svabhāv-se bhinna hai. use bhinna karane-se śuddha paryāy pragaṭ hotī hai. aisā vikalpa-se jñān kare. ātmārthī ho vah aisā jñān kare parantu jñān-kriyākī maitrī to andar jñāyak daśā pragaṭ ho to hī jñānanay aur kriyānayakī maitrī hotī hai.

pahale vah samajhe ki karanā yah hai. bākī jo nahīṁ samajhatā hai vah ekāntameṁ calā jātā hai. mātra bolatā rahatā hai, ātmā jñāyak hai. aur koī thoḍā śubhabhāv kare to maiṁ bahut karatā hūn̐, aisā mānatā hai. yathārtha ātmārthī ho, jise ātmākā prayojan hai, vah barābar samajhatā hai ki yah dravya vastu svabhāv-se bhinna hai. parantu yah rāg usakā svabhāv nahīṁ hai. lekin us jñāyakarūp maiṁ kaise pariṇamūn̐, aisī usakī bhāvanā rahatī hai. aur vah aisā nirṇay karatā hai ki karanekā yahī hai.

praśamamūrti bhagavatī mātano jay ho! mātājīnī amr̥t vāṇīno jay ho!