PDF/HTML Page 1735 of 1906
single page version
mumukṣhuḥ- gnānīko jo vāstavamen pahachānatā hai, vah gnānī hue binā nahīn rahatā.
samādhānaḥ- vāstavamen unakā antar pahichāne to vah svayam gnānī hue binā nahīn rahatā. antar pariṇatiko pahichāne to apanī pariṇati bhī vaisī hī ho jātī hai.
mumukṣhuḥ- antar pariṇati yahī na? abhī jo apanī bāt huyī, bāharamen is prakār rāg hone par bhī antar gnān to aisā hī kām karatā rahatā hai, do dravyakī bhinnatā hai isaliye rāgakā kuchh kārya bāharamen āve yā paradravya apanemen kuchh karavāye aisā nahīn banatā.
samādhānaḥ- paradravyakā koī kārya rāgake kāraṇ nahīn hotā hai. usase bhinna, sharīr- se bhinna pariṇaman vartatā hai aur vibhāv apanā svabhāv nahīn hai, usase bhī unakā pariṇaman bhinna vartatā hai. rāg ho, us rāgake kāraṇ bāhar hotā nahīn hai aur rāgake kāraṇ sharīrakā kuchh nahīn hotā hai. aur vah rāg apanā svabhāv nahīn hai, isaliye rāg-se bhī svayam bhinna pariṇamatā hai. rāgakā bhī unhen svāmītva nahīn hai. usase bhī bhinna pariṇamatā hai, usakā unhen svāmītva nahīn hai.
usakī gnāyakakī dhārā kṣhaṇ-kṣhaṇamen, kṣhaṇ-kṣhaṇamen bhinna pariṇamatī hai. use vah bhūlatā nahīn hai. vah unakā antar pariṇaman hai. rāg-se bāharakā to kuchh hotā nahīn, parantu rāg-se bhī svayam bhinna pariṇamatā hai. aisā karun̐, vaisā karun̐, aisā rāg āye, phir bhī vah rāg hotā hai, us samay bhī svayam bhinna pariṇamate haĩn. rāgarūp ve nahīn pariṇamate.
muumukṣhuḥ- us vakta usakā svāmītva nahīn hai. samādhānaḥ- us vakta us rāgakā svāmītva bhī use nahīn hai. aisī kṣhaṇ-kṣhaṇamen gnāyakakī bhinna dhārā, gnātādhārā (vartatī hai). kartābuddhi nahīn hai aur gnātādhārā vartatī hai. ānshik shānti dhārā, gnātā dhārā kṣhaṇ-kṣhaṇamen vartatī hī rahatī hai.
mumukṣhuḥ- ye to gnānīkā alaukik antar pariṇaman hai, ki jo agnānī jīvoṅko khyālamen nahīn ātā hai aur kartābuddhikā sevan karatā hai.
samādhānaḥ- bāhar-se aisā lage ki mānon karate hõn. mānon sab karate ho aisā lage. antar-se usakā bhinna gnāyakarūp pariṇaman hai. gnātā hai, bākī dikhe aisā, bole
PDF/HTML Page 1736 of 1906
single page version
aisā. parantu usakā pariṇaman andar bhinna hai.
mumukṣhuḥ- isīliye agnānīko bhram ho jātā hai.
samādhānaḥ- isīliye agnānīko bhram ho jātā hai.
mumukṣhuḥ- .. usakī kartābuddhi chhūṭ jāy, aisī yah bāt hai. anyathā aisī shaṅkā ho ki itanī sharīrakī kriyā (hotī hai), usī vakta samay-samayamen bhedagnān chalatā hogā?
samādhānaḥ- antar dr̥uṣhṭi-se dekh, aisā shrīmadamen ātā hai na? svayaṅko us jātakā khyāl nahīn hai, svayam ekatvabuddhimen pariṇamatā hai. isaliye dekhaneke liye dr̥uṣhṭi kahān̐-se lāye? isaliye use aisā hotā hai ki ekatvabuddhimen to yah main karun̐, yah main karũn. vaisā hī ve kahate haĩn. unake abhiprāyamen kyā pharka hai, unakī pariṇatimen vah kaise pakaḍanā? usako svayaṅko us jātakā anubhav hī nahīn hai ki bhinnatā kaise rahe? ye sab bolate hain, parantu andar pariṇati bhinna kaise rahatī hai? us jātakā use anubhav nahīn hai, isaliye use pakaḍanā mushkil paḍatā hai.
mumukṣhuḥ- jabatak anubhav nahīn hotā, tabatak dhāraṇāgnānamen spaṣhṭarūp-se aisā vichār kiyā hotā hai. phir bhī shaṅkā paḍe ki gnānīko aisā nirantar rahatā hogā?
samādhānaḥ- hān̐, nirantar rahatā hogā? aisā hotā hai. jaise use ekatvabuddhi nirantar rahatī hai, agnān dashāmen ek kṣhaṇ bhī khaṇḍa nahīn paḍatā. ekatvabuddhi, kṣhaṇ-kṣhaṇamen jo- jo rāgakī dhārā, vibhāvakī dhārā, vikalpakī dhārāmen ekatvabuddhi use nirantar rahatī hai. usamen-se vah bhinna nahīn paḍatā hai, sharīr-se ekatvabuddhi-se. koī bhī vikalpamen ekamek ekatvabuddhi jaise usakī rahatī hai, vaise hī bhedagnānakī pariṇati (gnānīkī) rahatī hai. usamen use khaṇḍa nahīn paḍatā. usamen use vibhāvake sāth ekatvabuddhi nahīn hotī. jaise (agnān dashāmen) ekatva rahatā hai, vaise hī vah bhinna rahatā hai. bhinna rahane-se jo rāgakī pariṇati hotī hai, usase bhinna rahatā hai.
rāgamen jo bhāv āye, usamen vah tanmay nahīn ho jātā. parantu amuk prakārake bhāv use āte hain, isaliye vah bolatā hai, isakā aisā karanā, usakā vairā karanā. aisā bole. jo gr̥uhasthāshramamen ho vah us sambandhit bole aur jo dev-guru-shāstrake prasaṅg ho, usamen aisā bole, bhagavānakā aisā karo, gurukā aisā karo, aisā shāstrakā karo. aisā bole. isaliye use aisā lagatā hai ki ekatvapane (bolate hain). parantu unakī ekatvabuddhi nahīn hai. jaisī use rāgakī ekatvabuddhi chalatī hai, vaise unakī bhedagnānakī pariṇati bhinna hai. parantu bīchamen jo rāg ātā hai, us rāgamen vaise bhāv āte haĩn. us bhāvake kāraṇ us prakārakā bolanā hotā hai. parantu usī kṣhaṇ vah bhinna rahatā hai.
mumukṣhuḥ- antar dr̥uṣhṭi-se, āpane kahā ki, shrīmadajīne kahā hai ki antar dr̥uṣhṭi-
PDF/HTML Page 1737 of 1906
single page version
se dekha. antar dr̥uṣhṭi-se dekhanā to kis prakār-se dekhanekā prayatna karanā?
samādhānaḥ- amuk jātakī yukti, dalīl-se nakkī kar sake. bākī to kar nahīn sakatā. bākī unake parichay-se, unakī bāt-se aise nakkī kare. yukti, dalīl, nyāy- se, siddhānta-se nakkī kare. bākī use us jātakā khyāl nahīn hai isaliye use nakkī karanā mushkil paḍatā hai.
parantu vichār kare to use khyāl āye ki bhedagnānakī pariṇati ho sakatī hai. bhedagnānamen pratikṣhaṇ apanā astitva grahaṇ kare to bhedagnānakī pariṇati pragaṭ ho sake aisā hai. yadi na ho to vah bhinna hī nahīn paḍ sakatā. vah bhinna paḍatā hai, svānubhūti hotī hai. jo siddha hote hain, ve bhedavignān-se hī hote haĩn. ataḥ bhedavignān antaramen ho sakatā hai. usakī bhāvanā aisī hotī hai ki dūsareko shaṅkā paḍe ki ye sab bhāvanā aisī dikhe ki mānon kartābuddhi jaisī dikhatī hai.
mumukṣhuḥ- isīliye āj vichār āyā ki āpako hī pūchh lū̃n.
samādhānaḥ- hān̐, dikhe vaisā. pūjāmen aisā dikhe, dev-guru-shāstrake prasaṅgamen aisā dikhe to bhī pratikṣhaṇ vah kṣhaṇ-kṣhaṇamen nyārā hī hotā hai. jaise makkhan bhinna paḍ jātā hai, phir-se vah pahalekī bhān̐ti ekamek nahīn ho jātā. chhāchhake sāth rahe to bhī vah makkhan bhinna hī tairatā hai.
mumukṣhuḥ- ek bār bhinna paḍaneke bād ekamek nahīn hotā.
samādhānaḥ- ekamek nahīn hotā. .. gnān jo hai, us gnānako-gnāyakako bhinna kiyā. anādi-se gnān taraph dekhatā nahīn hai aur vibhāv taraph dekhatā rahatā hai. gnān- gnāyak taraph dr̥uṣhṭi aur pariṇati hai. isaliye vah usī taraph dekhatā hai. vibhāv taraph usakā alpa ho gayā hai. usakī pariṇati gnāyak taraph, pūrā chakra gnāyak taraph ho gayā hai. alpa vibhāv taraph thoḍā rahā hai.
mumukṣhuḥ- agnānīko sthūl gnān hai isaliye use rāg hī dikhatā hai, gnān dikhāī nahīn detā.
samādhānaḥ- rāg dikhatā hai, gnān nahīn dikhāī detā.
mumukṣhuḥ- hamen duḥkh ho aisī bāt hai. parantu gurudevakā itanā sunā hai ki usīse samādhān karate haĩn. phir bhī āpake shabda sunane haĩn.
samādhānaḥ- achānak ho jāy aur chhoṭī umra ho isaliye aisā lage. gurudevane kahā hai, shānti rakhane alāvā upāy nahīn hai. sansārakā svarūp (aisā hī hai). jahān̐ koī upāy nahīn hai, vahān̐ shānti rakhanī hī shreyarūp hai.
ananta janma-maraṇ, janma-maraṇ karate-karate bhavakā abhāv ho aisā mārga gurudevane
PDF/HTML Page 1738 of 1906
single page version
batāyā. kitanoṅke sāth sambandha karake svayam āyā, svayaṅko chhoḍakar kitane hī chale gaye aur svayam kisīko chhoḍakar āyā hai. aise janma-maraṇ (kiye hain). kabhī lambā āyuṣhya, kabhī chhoṭā āyuṣhya, aise anek jātake janma jīvane dhāraṇ kiye haĩn. usamen yah manuṣhyabhav milā. is manuṣhyabhavake andar ek ātmākī pahichān ho vah navīn hai. bākī janma-maraṇ, janma-maraṇ jagatamen chalate rahate haĩn.
rāg ho utanā duḥkh ho, to bhī badalakar andaramen samādhān karanā vahī shreyarūp hai. usakā dūsarā koī upāy nahīn hai. sansār aisā hai, sansārakā svarūp aisā hai. jīvane itane janma-maraṇ kiye hain ki jitane jagatake paramāṇu hai, use svayanne grahaṇ karake chhoḍe haĩn. itane jagatake paramāṇuko (grahā hai).
pratyek ākāsh pradeshamen ek-ek ākāsh pradesh par ananta bār janma-maraṇ kiye. jitane vibhāvake adhyavasāy hain, sab ho gaye. utsarpiṇī, avasarpiṇī kālake jitane samay hain, utanī bār svayam ananta bār janma-maraṇ kar chūkā. ananta bār nigodamen gayā, ananta bār devalokake devake bhav kiye. narkamen ananta bhav kiye, tiryaṅke ananta bhav, manuṣhyake ananta bhav kiye. itane bhav jīvane kiye haĩn. usamen kitanoṅke sāth sambandha joḍā hai aur chhoḍā hai. jīvako aise ananta janma-maraṇ hue haĩn.
usamen is pañcham kālamen yah manuṣhyabhav milā, usamen gurudevakī vāṇī milī aur gurudevane jo yah mārga batāyā, us mārgako grahaṇ karanā vahī upāy hai. vahī shānti aur sukhakā upāy hai. is jīvanamen kuchh apūrvatā pragaṭ ho aur bhavakā abhāv ho, aise sanskār ḍale to vah shreyarūp hai. bākī jīvane anek janma-maraṇ kiye haĩn. naṭubhāīko bahut ruchi thī. antaramen vah ruchi lekar gaye haĩn. āp sabako ruchi hai. gurudevane kahā hai vahī grahaṇ karanā hai.
jagatamen kuchh apūrva nahīn hai, koī padavī apūrva nahīn hai. ek samyagdarshanakī padavī (prāpta nahīn kī). jinavarasvāmī jīvako mile hain, parantu usane pahachānā nahīn hai. isaliye mile hain vah nahīn milane barābar hai. ek samyagdarshan prāpta nahīn huā hai. ek vah apūrva hai. isaliye use prāpta karaneke liye jīvako bhedagnān kaise ho, ātmākī pahichān kaise ho (usakā prayatna karanā chāhiye).
is jagatamen shāshvat ātmā hai. yah sharīr bhinna aur ātmā bhinna, donon bhinna- bhinna vastu hai. ātmā to shāshvat hai. ek deh chhoḍakar dūsarā deh dhāraṇ karatā hai. ātmākā to kahīn maraṇ hotā nahī̃n. janma-maraṇ ātmāke nahīn hai. naṭubhāīkā ātmā to shāshvat hai. ātmākā maraṇ nahīn hotā, ātmā to shāshvat hai. ātmā bhinna shāshvat hai, use grahaṇ kar lenā. vahī sachchā hai.
PDF/HTML Page 1739 of 1906
single page version
jīvanamen bhedagnān kaise ho? ki yah sharīr bhinna, ātmā bhinna, ye vibhāv apanā svabhāv nahīn hai. usase bhinna ātmāko pahichān lenā. ek gnāyak ātmāko pahichānanā vahī shreyarūp hai. usīmen ānanda hai, usīmen sukh hai. ātmā shāshvat hai. use grahaṇ karane- se vah shāshvat svayam hī hai. ātmākā sambandha hī sachchā sambandha hai. jagatake anedar dūsare sambandhamen pheraphār hote rahate haĩn.
baḍe munishvar aur rājeshvaroṅke āyuṣhya pūrṇa hotā hai. chakravartī rājā bhī antamen munipad dhāraṇ karake is mārgako grahaṇ karate haĩn. unakī padavīmen r̥uddhikā pār nahīn thā, phir bhī chhoḍakar chale jāte haĩn. sansārakā svarūp aisā hai. isaliye ek ātmāko grahaṇ karanā vahī shreyarūp hai. aur gurudevane koī apūrva mārga batāyā hai. koī kriyāmen paḍe the, koī kahān̐ paḍe the. usamen-se ātmākā sukh kaise prāpta ho aur ātmā kaise pragaṭ ho, vah gurudevane batāyā hai.
shāstramen ātā hai, main ek, shuddha, sadā arūpī, gnānadr̥ug hūn̐ yathārthase, kuchh anya vo merā tanik paramāṇu mātra nahīn are! 38. koī paramāṇumātra apanā nahīn hai. svayam shuddha svarūp arūpī ātmā hai. sharīr apanā nahīn hai. ek shuddha sadā gnān-darshanase bharā huā ātmā hai, koī paramāṇu mātra apanā nahīn hai. kisīke sāth koī sambandha nahīn hai. jitanā rāg ho, vah svayaṅko yād ātā hai. rāg āye to use badalakar shānti rakhaneke alāvā koī upāy nahīn hai. aisā prasaṅg bane isaliye ekadam sadamā lage to bhī shānti rakhaneke alāvā koī upāy nahīn hai.
mumukṣhuḥ- itanī sārī r̥uddhi aur aisā milatā ho to bhī unhen aisā kaun- sā bandhan ā gayā ki unhen rāstemen aisā ho gayā. na dharmakā kuchh sun sake, nā aur kuchh kar sake.
samādhānaḥ- aisā hai ki āyuṣhya kaise pūrṇa ho vah to pūrvakā hotā hai. vartamān jo ruchi ho vah to is bhavamen pragaṭ kī. aur āyuṣhyakā bandha huā vah to pūrvakā hai. isaliye pūrvakā āyuṣhya bandhakā uday aisā hī thā ki isī tarah-se āyuṣhya pūrṇa ho. ataḥ usamen to kuchh (ho nahīn sakatā). āyuṣhyakā bandha kaisā paḍā ho, usamen jīv pheraphār nahīn kar sakatā. apane bhāvako badal sakatā hai. bhāvamen andar rāg- dveṣhakī ekatvabuddhi toḍ sakatā hai. bākī bāharake sanyog badal nahīn sakatā. bāharakā, sharīrakā, rogakā yā āyuṣhya kaise pūrṇa ho, koī jīv usako nahīn badal sakatā. pūrvakā jo uday ho vah uday āte hī rahate haĩn. bāharakā koī kārya badal nahīn sakatā, vah to uday anusār hotā hai.
PDF/HTML Page 1740 of 1906
single page version
antaramen kaise sādhanā karanī, ātmāko pahachānanā, andar-se bhedagnān karanā, vah sab apane hāthakī bāt hai. bāharakā kuchh apane (hāthamen nahīn hai). unako jo ruchi thī vah unake sāth lekar gaye. bākī āyuṣhya kaise pūrṇa ho, vah to kisīke hāthakī bāt nahīn hai. āpake gharamen to sabako pahale-se sanskār hai aur unako bhī sanskār the. ve to sanskār lekar gaye. āyuṣhya usī prakār pūrā honevālā thā, vaise hī hotā hai.
mumukṣhuḥ- aisī koī āshātanā kī ho yā dūsarā kuchh huā ho, isaliye ākhiramen aisā hotā hai?
samādhānaḥ- nahīn, aisā kuchh nahīn hai. vah to pūrvamen āyuṣhyakā bandha vaise paḍā hotā hai. āyuṣhya amuk prakār-se, amuk jātakā ban̐dhā ho us prakār-se āyuṣhya pūrā hotā hai. koī aiese pariṇām-se āyuṣhyakā ban̐dh paḍā ho. chhoṭā āyuṣhya, lambā āyuṣhya vah sab āyuṣhyakā ban̐dh hai, pūrvakā hai. vartamānakā kuchh nahīn hotā.
aisā hai ki kitanoṅko samyagdarshan hotā hai. āyuṣhyakā bandha jugaliyākā āyuṣhyakā bandha paḍ gayā ho to jugaliyāmen jātā hai. isaliye āyuṣhyakā bandha hai usako badalā nahīn jātā. aisā kahate hain ki āyuṣhyakā bandha aisā paḍā? unako itanī ruchi thī to bhī is tarah deh chhūṭā? kahā, usamen koī vartamānakā kāraṇ nahīn hai. vah to pūrvamen āyuṣhyakā bandha us prakārakā paḍā hotā hai.
mumukṣhuḥ- ....rāstemen ho gayā. koī sanyog nahīn mile.
mumukṣhuḥ- koī sunāye to hī bhāv rahatā hai?
samādhānaḥ- koī sunāye to hī bhāv rah sake aisā nahīn hai, svayam khud rakh sakatā hai. andar yād ā jāya. jise ruchi ho use antaramen yād hī ā jātā hai, vedanā āye isaliye.
mumukṣhuḥ- itanā prem thā...
samādhānaḥ- sabako dekhā thā na, isaliye apaneko aisā lage ki ye chunibhāīke putra hai. aisā ho na. vahān̐ prāṇabhāīke ghar āte-jāte the, isaliye dekhā thā. vahān̐ jāmanagar jāte the tab in sabako chhoṭe the us vakta dekhā thā. sabako ruchi. chunibhāīko utanī ruchi thī, isaliye sab laḍakoṅko bhī (ruchi huyī).
mumukṣhuḥ- buddhivān the. barābar parakh kare.
samādhānaḥ- janma-se yah ruchi, kyoṅki chunibhāīko ruchi thī isaliye gharamen sabako vahī ruchi.
mumukṣhuḥ- ...
samādhānaḥ- pūrvakā ho us anusāra. pūrva udayakā kāraṇ hai. aise hī koī sanyog
PDF/HTML Page 1741 of 1906
single page version
ban̐dhe the. jīvane ananta janma-maraṇ kiye. usamen kitane jātake karmabandha paḍā hotā hai. kisīkā koī samayamen uday ātā hai. anek jātake uday āte haĩn. antar ātmākī ruchi rakhanī vah ek alag bāt hai aur bāharake uday ek alag bāt hai. donon vastu bhinna-bhinna haĩn. andar duḥkh lage, parantu samādhān kiye binā koī upāy nahīn hai.
mumukṣhuḥ- unakī ruchi to bahut thī. kabhī-kabhī mere sāth bāt karate the. tab kahatī thī, achānak kuchh ho jāyagā to naṭavar kaise kareṅge? hamen kaun sunāyegā? to aisā kahate the, aisī ḍhīlī bāten kyon karate ho? jāgr̥uti to apanī hai na, aisī ḍhīlī bāten nahīn karanī.
samādhānaḥ- aisī bāt karate the?
mumukṣhuḥ- hān̐, aisī bāt karate the. main kabhī kahatī thī..
samādhānaḥ- svayaṅko andar yād ā gayā ho. andar dabāv baḍhatā hai na, isaliye yād ā jāya.
mumukṣhuḥ- tattva samajhe, pramodavāle the.
samādhānaḥ- kitane janma-maraṇ kiye. kitanoṅke sāth sambandha bān̐dhe, chhoḍe. manuṣhya jīvanamen ātmākā kar lenā. aise prasaṅg dekhakar vairāgya utpanna ho aisā hai. kaise prasaṅg banate haĩn. vairāgya āye aisī bāt hai. sunakar aisā huā, ye kyā achānak ho gayā?
mumukṣhuḥ- māmākā patra āyā..
samādhānaḥ- andar apanī ruchi aur sanskār ho. ātmākī pahachān kaise ho, aisī gaharī ruchi huyī ho, utanī antaramen gaharī bhāvanā ho, to use bhaviṣhyamen puruṣhārtha utpanna hue binā nahīn rahatā. yadi andaramen gaharī ruchi ho to. shāstramen ātā hai ki tatprati prīti chitten vārtāpi hī shrutāḥ. bhāvi nirvāṇ bhājanam, aisā ātā hai. prīti- se yadi is tattvakī bāt sunatā hai to bhaviṣhyamen nirvāṇakā bhājan hai. prīti-se bāt sunatā hai usakā matalab use andar apūrvatā lage. gurudev aisī bāt batāyī, use apūrva rīte-se sunakar jisane grahaṇ kī ho, use antaramen vartamānamen puruṣhārtha na kar sake to bhī bhaviṣhyamen usakā puruṣhārtha chālū hotā hai. jisane antaramen aise sanskār ḍāle hain ki mujhe ek ātmā hī chāhiye, dūsarā kuchh nahīn chāhiye. ek ātmā taraphakī hī jise ruchi hai. sachche dev-guru-shāstra aur andar ātmā, usakī jise ruchi hai, use bhaviṣhyamen puruṣhārtha utpanna hue binā nahīn rahatā. sabako ruchi hai. āyuṣhyake āge kisīkā kuchh nahīn chalatā. samādhān kiye binā koī upāy nahīn hai. dev-guru-shāstrako hr̥udayamen rakhakar ātmā gnāyakakī pahachān kaise ho, vah karane jaisā hai. chakravartī aur rājā bhī sansār chhoḍakar ātmākā sharaṇ grahaṇ karate haĩn. ātmākā sharaṇ hī sachchā hai.
PDF/HTML Page 1742 of 1906
single page version
chattārī maṅgalan, arihantā maṅgalan, sāhū maṅgalan, kevalipaṇatto dhammo maṅgalan. chattārī loguttamā, arihantā loguttamā, siddhā loguttamā, sāhū loguttamā, kevalipaṇatto dhammo loguttamā.
chattārī sharaṇan pavajjāmi, arihantā sharaṇan pavajjāmi, siddhā sharaṇan pavajjāmi, kevalī paṇatto dhammo sharaṇan pavajjāmi.
chār sharaṇ, chār maṅgal, chār uttam kare je, bhavasāgarathī tare te sakaḷ karmano āṇe anta. mokṣha taṇā sukh le anant, bhāv dharīne je guṇ gāye, te jīv tarīne muktie jāya. sansāramānhī sharaṇ chār, avar sharaṇ nahīn koī. je nar-nārī ādare tene akṣhay avichal pad hoya. aṅgūṭhe amr̥ut varase labdhi taṇā bhaṇḍāra. guru gautamane samarīe to sadāy manavāñchhit phal dātā.