PDF/HTML Page 268 of 1906
single page version
samādhānaḥ- .. kahate hain ki bhedagnān karanā. parantu bhedagnān kaise karanā? tīkṣhṇatāse svayam ātmāko aur vibhāvako bhinna (kare). yah merā svabhāv nahīn hai, merā svabhāv bhinna hai, aise svayam antaramense barābar pahachān le. aur usase svayaṅko vibhāvakā ras chhūṭakar aur svabhāvakā ras lage to use antaramen sūjhe. vibhāvase bhinna hokar svabhāvako grahaṇ karanā, use grahaṇ karanemen usakī chābī hāthamen ātī hai. lekin use svayaṅko andar utanī jignāsā ho to hotā hai. yah merā svabhāv hai, yah merā svabhāv nahīn hai. is prakār gnāyakako grahaṇ karake antaramen ūtar jāya. jise jignāsā hotī hai use chābī hāth lag jātī hai.
mumukṣhuḥ- chābīkā artha bārambār bhedagnān?
samādhānaḥ- bārambār bhedagnān karanā. ātmākā-gnāyakakā gnānalakṣhaṇ hai, use pahachān lenā. use barābar pahachānakar ātmāko grahaṇ karanā. usamen koī kriyāen̐ yā dūsarā kuchh karanā paḍe aisā nahīn hai. andar chābī mil jāy, jignāsā ho use chābī mil jātī hai. aisā hai. jise jignāsā ho use.
mumukṣhuḥ- jignāsāke sāth bahut sambandha hai.
samādhānaḥ- jignāsāke sāth sambandha hai. jise ātmāke binā chain nahīn paḍatā, jise ātmā hī chāhiye use chābī mile binā nahīn rahatī. svayaṅko bhinna honā hai, gnāyakako grahaṇ karanā hī hai to use chābī mil jātī hai. isaliye usake liye koī haṭhayog karanā paḍe, aisā nahīn hai. parantu svayaṅkī bhāvanā hī, svayaṅko ātmāke binā chain nahīn paḍe, svayaṅkī bhāvanā hī kārya karatī hai. bhāvanāke sāth puruṣhārtha juḍā rahatā hai.
.. sāthamen hotā hai. jise jignāsā hai, usake sāth use vairāgya hotā hai. vibhāvako pīṭh dī hai, ātmā hī chāhiye. usake sāth vairāgya hotā hai. svayaṅko grahaṇ karaneke liye usakā prayojanabhūt gnān kām kare, us jātikā vairāgya ho, us prakārakī ātmākī mahimā hotī hai. bhakti yānī ātmākī or mahimā hotī hai. ātmā hī sarvasva hai. yah sab tuchchha hai, sārabhūt ho to ātmā hī hai. ātmā hī jagatamen sarvotkr̥uṣhṭa mahimāvant
PDF/HTML Page 269 of 1906
single page version
padārtha hai. gnāyakakī mahimā ānī chāhiye. gnāyak māne mātra jānanā, jānanā aise nahīn, use gnāyakakī mahimā ānī chāhiye. use shubhabhāvamen jinendradev, guru jinhonne prāpta kiyā hai, un par mahimā hai aur antaramen gnāyakadevakī mahimā. mujhe shuddhātmā kaise pahachānanemen āye?
mumukṣhuḥ- gnāyakakī mahimāpūrvak ṭahel lagāye to?
samādhānaḥ- mahimāpūrvak ṭahel lagāye, bārambāra. to use chābī mile binā rahatī nahī̃n.
mumukṣhuḥ- svavash yogīmen aur sarvagna vītarāgamen kabhī bhī koī bhī bhed nahīn hai. ham jaḍabuddhi hain ki usamen bhed ginate haĩn. svavash yogīmen aur sarvagna vītarāgamen kabhī bhī koī bhī bhed nahīn hai.
samādhānaḥ- jo yogī svavash arthāt ātmāmen jise dravya par dr̥uṣhṭi par gayī, ātmā vītarāg svarūp hai aur vītarāgī ātmāko jisane grahaṇ kiyā aur us rūp usakī pariṇati huyī, aise yogī svayam svavash hai. unamen aur vītarāgamen koī pharka nahīn hai. kabhī bhī koī bhed nahīn hai. vibhāvako gauṇ kar diyā. ātmāmen vibhāv kadāpi huā hī nahī̃n. aisī jise dravyadr̥uṣhṭi pragaṭ huyī aur phir munioṅkī bāt karate haiain, svavash yogīko to sāthamen līnatā bhī kitanī hai. mātra thoḍā sañjvalan hai, vah ekadam gauṇ hai. bārambār ekadam līnatā bhī utanī hai aur dravyadr̥uṣhṭise dekho to vītarāgasvarūp ātmā hai. usane use grahaṇ kiyā yānī vītarāgasvarūp ātmāko grahaṇ kiyā. unamen aur vītarāgamen koī antar nahīn hai.
bārambār līnatā karate haĩn. vītarāgīpad jinhonne (pragaṭ kiyā hai). jinendradevako pahachānane ho to munikī mudrā. munīkī mudrā aur vītarāgakī mudrāmen (koī antar nahīn hai). munike dvārā vītarāg pahachānanemen āte haĩn. jin sarikhā kahanemen ātā hai. jinendra munioṅko jinendra sarikhā kahanemen ātā hai. usamen koī bhed nahīn hai. vītarāgasvarūp ātmā hai aur vītarāgī padako sādhanevāle, ugrarūpase sādhanevāle munivar haĩn. unamen aur vītarāgamen koī bhed kadāpi nahīn dikhatā. dravyadr̥uṣhṭise koī bhed nahīn hai aur līnatā apekṣhāse bhī bhed nahīn hai. vītarāgasvarūp ātmāko jisane grahaṇ kiyā, samyagdarshanamen ānshik vītarāgadashā hotī hai. munioṅko usase visheṣh vītarāgadashā hotī hai. kevalagnānī sampūrṇa haĩn. lekin usamen koī antar nahīn hai. jo muni svavash hain, jinako koī vibhāv asar hī nahīn karate. dravyadr̥uṣhṭi pragaṭ huyī usamen asar nahīn hai. līnatā apekṣhāse visheṣh asar nahīn karate. usamen kabhī bhī koī bhed dikhāī nahīn detā.
mumukṣhuḥ- .. usamen bhed ginate haĩn.
PDF/HTML Page 270 of 1906
single page version
samādhānaḥ- munikī antar dashāko pahachānate nahīn, ham jaḍ jaise hain ki jo vītarāgamen aur munimen bhed dekhate haĩn. ham jaḍ jaise hain ki ham unakī antar dashāko pahichān nahīn sakate, munioṅkī antar dashāko nirakh nahīn sakate ki ham unamen bhed mānate haĩn. kevalagnānī aur muniommen bhed nahīn hai. munioṅkī antar dashā māne kyā! use ham nahīn dekh sakate hain, ham jaḍ jaise haĩn.
munioṅkī antar dashā māne vītarāgakī taleṭīmen ā gaye haĩn. unakī antar dashāko ham pahachān nahīn sakate, ham jaḍ jaise haĩn. athavā dravya svarūp ātmā hai, jisane dravyadr̥uṣhṭi pragaṭ kī vītarāg svarūp ātmāko pahachānā use ham nahīn pahachān sakate. ātmā kaisā hai, use bhī ham nahīn pahachān sakate. jisane ātmāko grahaṇ kiyā, ātmāko grahaṇ kiyā aise muni kyā kām karate hain, ham nahīn pahachān sakate. ham jaḍ jaise hain ki unakī antar dashāko pahachān nahīn sakate. mātra bāhyadr̥uṣhṭise sab dekhate haĩn. munion āhār karate hain, munion vihār karate hain, munioṅko vikalpa ātā hai, bāharake prabhāvanāke vikalpa (āte hain), ham jaḍ jaise hain ki sab bāharakā dekhate hain, unakī antar dashāko pahachān nahīn sakate. unakā antar kahān̐ kām karatā hai aur kahān̐ vicharate hain, bāhar dikhāī dete hain, lekin ve antaramen hī vicharate haĩn. ātmāmen hī ve to virājate haĩn. ātmāke sivā kahīn (nahīn hai). use ham dekh nahīn sakate, jaḍ jaise hain hama. unakī līnatāko ham pahachān nahīn sakate. unakā ātmā kahān̐ vicharatā hai, use ham dekh nahīn sakate. antar dr̥uṣhṭi hamen nahīn hai, ham jaḍ jaise hain ki kuchh dekh nahīn sakate.
.. munion kahān̐ vicharate haĩn. bāharase tū mat dekha. vah to alpa vibhāvakī pariṇati hai. munikī mahimā ātī hai, usamense bolate haĩn. svayam hī kahate haĩn. ..dekhanā nahīn hai, antar dr̥uṣhṭiko dekh, is tarah svayam hī svayaṅkī bhāvanāko dr̥uḍh karate haĩn. (ham jaḍ jaise hain ki) aisā dekhate haĩn. antar pariṇatiko dekhanā hai. aisā kahakar apane puruṣhārthakī vr̥uddhi karate haĩn. unakā antaraṅg dekhakar svayam apanī pariṇatiko andar dr̥uḍh karate haĩn.
mumukṣhuḥ- antarmuhūrta yānī kitanā kāl?
samādhānaḥ- antarmuhūrta bahut hote haĩn. munioṅkā antarmuhūrta to kṣhaṇ-kṣhaṇamen antarmuhūrta ātā hai.
mumukṣhuḥ- kṣhaṇamen chhaṭhṭhā aur kṣhaṇamen sātavān̐, aisā nirantar chalatā hai?
samādhānaḥ- munikī nirantar vah dashā hai. kṣhaṇ-kṣhaṇamen palaṭatī hai. sādhakadashā hai isaliye anek prakārakī bhāvanāse bolate haĩn. unakī svayaṅkī sādhakadashā hai. dravyadr̥uṣhṭise dekho, līnatāse dekho, anek prakārakī svayaṅkī sādhakadashā hai, isaliye anek prakārase
PDF/HTML Page 271 of 1906
single page version
kahate haĩn.
mumukṣhuḥ- dr̥uṣhṭi apekṣhāse gurudev aur vītarāgamen bhī koī antar nahīn hai.
samādhānaḥ- dr̥uṣhṭi apekṣhāse bhed nahīn hai. antar pariṇati pragaṭ huyī. gurudevamen aur vītarāg dashāmen koī antar nahīn hai.
mumukṣhuḥ- antar dekhe vah jaḍ hai.
samādhānaḥ- sab apekṣhāen̐ samajhanī hai. jaḍ mati hūn̐? mujhe munioṅkī mahimā kyon nahīn ātī? aisā kahate haĩn. munioṅkī vibhāv pariṇati dekhane par kyon dr̥uṣhṭi jātī hai? munioṅkī mahimā, svayaṅko visheṣh mahimā baḍhāneko (kahate hain). mahimā to hai, parantu svayam apanī visheṣh vr̥uddhi karanā chāhate haĩn. munikī mahimā karake svayam apanī sādhanā vardhamān karanā chāhate haĩn. shubhabhāv sāthamen hai. pariṇati andar dūsarā kām karatī hai, lekin shubhabhāv sāthamen ātā hai. amr̥utachandrāchārya kahate hain, merī pariṇati mailī hai, isaliye main yah ṭīkā karatā hū̃n. is ṭīkāse merī pariṇati shuddha hoo. pariṇati antarase karanī hai aur yah to shubhabhāv hai, phir bhī aisā kahate haĩn. is ṭīkāse merī pariṇati shuddha, visheṣh shuddha nirmal hoo. aisā kahate haĩn. bhāvanā anek prakārase (bhāte hain). main to chinmātra mūrti hūn̐, parantu merī pariṇati mailī ho rahī hai. yah ṭīkā-kathanī jo karatā hūn̐, usase merī pariṇati nirmal hoo, aisā kahate haĩn. bāharase ṭīkā karanemen andar shubhabhāv bhinna hai, andar pariṇati bhinna hai. shuddha pariṇati pragaṭ huyī aur shubhabhāv sāthamen ho to bhī usake sāth hotā hai utanā hī, pariṇati to svayanse karanī hai andar, phir bhī aisā kahate hain ki isase merī pariṇati shuddha hoo.
mumukṣhuḥ- anek prakārake vivakṣhāke kathan āye.
samādhānaḥ- anek prakārakī apekṣhāen̐ ātī hai.
mumukṣhuḥ- pratyek apekṣhāmen ek hī kendra hai ki vītarāgatā kaise baḍhe.
samādhānaḥ- vītarāgatā kaise baḍhe, sādhanā kaise baḍhe. kahān̐ kevalagnān, alpa gnān kahā̃n. kahān̐ kevalagnānakā vītarāgapad aur kahān̐ hamārā yah pad, muni aisā kahe.
gurudev kyā kahate hain? ātmākā mārga kyā batāte hain? kyā mārga batāte hain, use pahachānanā. ātmā kaisā hai? ātmākā svarūp kaisā hai? ātmā gnāyak hai. gnāyakamen sab gnān, darshan, chāritra sab ātmāmen hai. bāhar kahīn nahīn hai. aisā jo gurudevane batāyā hai, use grahaṇ karanā. aur jagatamen sarvotkr̥uṣhṭa ho to jinendra dev, guru aur shāstra hai aur andar ātmā sarvashreṣhṭha hai. ātmāko darshānevāle pañch parameṣhṭhī hain, ve sarvotkr̥uṣhṭa haĩn.
bhagavānane vah svarūp pragaṭ kiyā hai aur usamense jo vāṇī nikalatī hai vah vāṇī dūsaroṅko tāraṇahār hotī hai. jo bhagavānako pahachāne vah svayaṅko pahachānatā hai, svayaṅko
PDF/HTML Page 272 of 1906
single page version
pahachānatā hai vah bhagavānako pahachānate haĩn. isaliye bhagavānakī vāṇīmen jo rahasya ātā hai use pahachāne. bhagavānako pahachāne aur svayaṅko pahachāne. to use gnān, shraddhā aur muktikā mārga pragaṭ hotā hai.
gurudevako pahachāne. sādhanā jo antaramen kar rahe hain, samyagdarshan-gnān-chāritrako. sādhanā kar rahe hain usakā svarūp pahachāne. un par mahimā āye, unakī bhakti āye. jagatamen sarvotkr̥uṣhṭa ho to dev-guru-shāstra hai. jo ātmākā svarūp sādh rahe hain aur jinhonne pūrṇa kiyā, unakī mahimā āye use ātmākī mahimā āye to gnān, shraddhā aur chāritrakā mārga pragaṭ hotā hai. aisā nimitta-upādānakā sambandha hai.
... bhagavān virājamān hain, vaise hī shāshvat bhagavān kudaratamen paramāṇu bhagavānarūp pariṇamit ho gaye haĩn. jagatake jo paramāṇu hain, vah ratnake ākārarūp bhagavānarūp shāshvat ratnake pān̐chasau dhanuṣhake, jaise samavasaraṇamen bhagavān virājate hain, vaise hī nandishvaramen bhagavān haĩn. aise bāvan jinālay hain, usamen shāshvat bhagavān 108, aise bhagavān pratyek mandiramen hote haĩn. aise ratnake hote haĩn. jaise samavasaraṇamen virājate hon vaise hī. mātra vāṇī nahīn hai. bākī bole yā boleṅge, aisī unakī mudrā hūbahū bhagavān jaisī, kisīne kiye binā, shāshvat bhagavān haĩn. unakī mudrā hūbahū māno sākṣhāt jivant mūrti hon, aise bhagavān virājate haĩn. aise meru parvatamen hain, aise nandishvaramen hai. aise shāshvat jinālay jagatamen haĩn. jinālay hain aur shāshvat jin pratimāen̐ haĩn.
bhagavān jagatamen sarvotkr̥uṣhṭa hain to unakī pratimāen̐ bhī jagatamen, kudarat bhī aisā kahatī hai ki jagatamen bhagavān hī sarvotkr̥uṣhṭa haĩn. isaliye paramāṇu bhī bhagavānarūp pariṇamit ho gaye haĩn. bhagavānarūp paramāṇu, pudagal bhī bhagavānarūp pariṇamit ho jāte haĩn. samavasaraṇ shāshvat, bhagavān shāshvat, sab jagatake andar shāshvat hai. apane to yahān̐ sthāpanā karake darshan karate hain, bākī shāshvat bhagavān jagatamen haĩn.