PDF/HTML Page 46 of 1906
single page version
mumukṣhuḥ- dev-guru-shāstrake viṣhayamen jo nirṇay hotā hai aur anubhūtike bād dev- guru-shāstrakā nirṇay, usamen to pharka nahīn paḍatā.
samādhānaḥ- .. nirṇay hotā hai, parantu anubhūtike bād jo usakī lāīn hai vah alag hai.
mumukṣhuḥ- dev-guru-shāstrake viṣhayamen bhī..
samādhānaḥ- sab alag hai. bhinna paḍ jāye aur bādamen usakī jo pratīt hotī hai, dev-guru-shāstra par jo bhāv āye, vah bhinna rahakar kaise ātī hai, vah to shraddhā joradār hotī hai. vah sab bhinna pariṇatimen ātā hai, vah alag kahanemen ātā hai. pahale ātā to hai.
jo dravyaliṅgī muni hotā hai, use dev-guru-shāstrakī aisī shraddhā hotī hai ki chalāyamān karane āye to bhī chalit nahīn ho. ūparase indra āye, chāhe jitane upasarga, pariṣhah āye, aisī usakī shraddhā hotī hai. yadyapi use āge jānemen to usamen usane mān liyā hai, parantu aisī shraddhā hotī hai. dev-guru-shāstramen aisā aḍig hotā hai. aur ye jignāsu hai vah bhī aḍig hotā hai.
bhedagnānapūrvakakī dhārāse jo ātā hai, usakī lāīn alag hai. use jo shubhabhāv ātā hai, usakī ras-sthiti hotī hai vah alag hotī hai. usakī sthiti kam hotī hai aur ras adhik hotā hai. bhedagnānapūrvak aisā hotā hai. (jignāsuko) bhedagnān huā nahīn hai, bhale hī bhāvanā hai. lekin usamen abhī ye sab pheraphār nahīn hote haĩn. usakī pariṇati nyārī ho gayī hai to ras, sthiti sabamen pheraphār ho jātā hai. aur shubhabhāv aise uchcha hote hain to bhī sthiti lambī nahīn paḍatī. ras adhik hotā hai.
antarase sarvasvatā nahīn hotī, parantu bhakti ādi sab bahut ātī hai, aisā dikhāyī de. pratham bhūmikāmen use bhakti āye. dev-guru-shāstrake liye upasarga, pariṣhah sahan karaneke liye taiyār ho, aisā hotā hai. use aisā hotā hai.
samādhānaḥ- itane shāstra kaṇṭhastha kiye, tattvārtha sūtra yā (anya), vah gnān ho gayā, aisā sab mānate the. andar ātmāmen sab bharā hai, ātmāke dravya-guṇ-paryāy aur
PDF/HTML Page 47 of 1906
single page version
ātmāmen koī apūrva ānanda aur anupan svānubhūti andar hotī hai, vah kisane batāyā? vah gurudevane hī batāyā hai. samayasārake rahasya kisane khole hain? gurudevane hī khole haĩn.
mumukṣhuḥ- log bhaḍake to shurūātamen gurudev ek-do din nahīn le.
samādhānaḥ- .. svayam birājate the. unakī vāṇī... aur jo abhī ho rahā hai vah gurudevake prabhāvamen hī ho rahā hai, aisā hī mānanā chāhiye. vahī ātmārthītākī shobhā hai aur vahī ātmākā prayojan hai. dūsarā sab kuchh svayam kare vah kuchh nahī̃n. jo karatā hai vah svayaṅke liye karatā hai. sachchī shraddhā ho, gnātākī dhārā ho, usake sāth virakti ho, gnāyakatā pragaṭ ho aur āsrav nahīn chhūṭe aisā nahīn banatā. gnāyakatā pragaṭ huyī use kahen ki use vignānaghan vastu ... gnāyakatā ho usake sāth abhī asthiratā shubhabhāv hotā hai. usakī bhūmikāke yogya, bhūmikā anusār sachche dev-guru-shāstrakī bhakti, kāryo, us anusār use amuk prakārake shubhabhāv sāthamen hote hī haĩn.
.. ātmākī bahut bāt āye, shāstramen-samayasār ādimẽn. yah manuṣhyajīvan mushkilase mile, usamen ye sab yog milanā mahāmushkil hai. gurudevane jo mārga batāyā vah mārga kaise grahaṇ ho? vah karanā hai. yah sharīr padārtha bhinna hai, usake dravya-guṇ-paryāy bhinna hai, ātmāke dravya-guṇ-paryāy bhinna hai aur andar vibhāv hotā hai vah svayaṅkā svabhāv nahīn hai. vah bhinna ātmā kaise jānanemen āye vahī nishchayase karanā hai. samayasār paḍh le, svādhyāy kar le, lekin karanā to antaramen hai. nishchayase jab antaramen ūtare aur svayaṅkī pariṇati kaise palaṭe to bhavakā abhāv hotā hai. sīkhe vah ṭhīk hai ki svayaṅko jānakārī prāpta hotī hai ki muktikā mārga kyā hai, parantu antaramen utāre to usamen bhavakā abhāv hotā hai. andar ātmākī prāpti hotī hai. manuṣhyajīvanamen vahī karanā hai.
ātmākī ruchi kaise pragaṭ ho? nishchayase to vah karanā hai. bākī sab bāharakā hai. antaramen hove vah nishchay hai. anantakālamen kiyā hai, sab kiyā, svayam anant bār muni huā, sab huā lekin ātmāko pahachānā nahī̃n. ātmā kaise pahachānamen āye? satya to vah hai. dev-guru-shāstra (ke prati) shubhabhāvamen unakī bhakti (ātī hai), lekin antaramen ātmā kaise pahachānamen āye? ātmā bhinna paḍe to bhavakā abhāv hotā hai. ātmā jānanevālā gnāyakasvabhāv hai. andarase pahachāne. mātra buddhise vichār kare vah alag hai aur antaramen pahachānamen āye, to antarase bhavakā abhāv hotā hai. bāharase nahīn hotā. antar pariṇati palaṭe to hotā hai.
jagatamen sarvotkr̥uṣhṭa (hai). jinapratimā jin sārakhī. jinendra bhagavānake darshan ho aur andar ātmāke vichārase sarva duḥkh khatma ho jāte haĩn. jinendra dev sarvotkr̥uṣhṭa haĩn. shubhabhāvamen ek jinendra dev aur guru, jinendra devake āshrayase aur andar ātmākā āshray lenese
PDF/HTML Page 48 of 1906
single page version
sab duḥkh (ṭal jāte hain). anādikālakā vibhāv ṭal jātā hai to sab duḥkh ṭal jāte haĩn. isaliye ātmākā āshray lenā aur bāharase jinendra dev, guru aur shāstrakā āshray, vah satya āshray hai. jinendra dev jagatamen sarvotkr̥uṣhṭa hain, guru jo sādhanā kare, gurudev is jagatamen pañchamakālamen sarvotkr̥uṣhṭa the. tattvakī bāt āye, vah sab sarvotkr̥uṣhṭa hai, usakā āshray lenā aur andar ātmākā āshray lenā.
yah vichār karanā, ātmā gnāyak hai. usamen koī paravastu to usakī hai hī nahīn, ye sharīr bhī usakā nahīn hai, to koī vastu kahān̐ svayaṅkī honevālī hai? aur huī bhī nahīn hai. usase atyant bhinna hai. usake dravya-guṇ-paryāy bhinna, svayaṅke dravya-guṇ- paryāy bhinna. sharīrake sāth bhī jīvako sambandha nahīn hai to anya kisīke sāth kahān̐- se sambandha hogā? andar vibhāv svabhāv bhī svayaṅkā nahīn hai. vah svayaṅkā svabhāv nahīn hai. svayam akelā gnāyak hai, lekin gnāyak mahimāse chaitanyadev hai, usamen use andar ruchi lage aur ānanda ho aisā ātmā hai. vahī nishchayase karanā hai. andar upayog nahīn āye to bāharamen jinendra dev-guru aur shāstrakā āshray, vah jīvako kalyāṇakārī aur maṅgalakārī hai aur vahī sukhakā kāraṇ hai.
(ananta kāl) gayā usamen janma-maraṇ karate-karate yah manuṣhyabhav milatā hai, usamen aise gurudev mile to vah ek āshray lene jaisā hai. vah dharmakā āshray vah satya āshray hai. āpane to bahut samajhā hai, āpako bahut ruchi hai, gurudevakā bahut sunā hai to phir vahī karane jaisā hai. vah bhūlanā hī hogā. (duḥkh) lage to palaṭ denā, chittako (badal denā). andar ātmā pahachānamen nahīn āye aur usamen nahīn muḍe to bāharase jinendra dev, guru aur shāstramen chitta lagāye.
ātmā sabase bhinna gnāyak shuddhātmā (hai). shuddhātmā mahimākā bhaṇḍār hai, anant guṇonse bharapūr hai, usakā smaraṇ karanā, usakā svabhāv shāstramen (kahe) tattvakā vichār karanā, vah karanā hai.
sabako (laganī) lagāyī ki ātmā alag hai. gurudevase koī apūrvatā sabako lagī. ab to gurudevane jo kahā vahī kahanā hai. bākī sabamen gurudev jo apūrvatā le āye hain, pūrā parivartan, koī alag hī parivartan (ho gayā). sthānakavāsī, derāvāsī, digambaron sabamen koī alag hī prakārakā parivartan le āye. bahut kiyā hai. unhen kisīke sāth kī jarūrat nahīn paḍatī, ve to mahāpuruṣh the.
mumukṣhuḥ- prabhāvanā baḍhatī jātī hai.
samādhānaḥ- gurudevakā prabhāv hai. pūrā parivartan karake gaye haĩn. andar jinhonne grahaṇ kiyā hai usakī prabhāvanā hotī hai. pūrā parivartan gurudev le āye. sab koī kriyāmen
PDF/HTML Page 49 of 1906
single page version
paḍe the, koī kahīn the, koī bāharase dharma mānate the, bāharase shuddhi-ashuddhi paḍī thī, koī shāstra paḍhe, sīkh le, paḍh le to dharma ho jāye athavā upavās yā dūsarā kuchh kar le athavā (bāhya) shuddhi-ashuddhi ādi anek prakāramen paḍe the. gurudevane pūrā parivartan kar diyā. bhāvanāpradhāna. kriyāse kuchh nahīn hai, gurudevane antar dr̥uṣhṭi karavāyī.
mumukṣhuḥ- pratham hī pravachan sune aur dūsare dinase digambara.
samādhānaḥ- sab log vichār karane lage ki ye kuchh alag kahate haĩn. dravyadr̥uṣhṭikī pradhānatāpūrvak andar sāthamen sab ātā thā, chāron pahalūse kahate the. .. pūrvak andar vairāgya, mahimā, bhakti ādi sab unakī vāṇīmen ātā thā.
... dravyadr̥uṣhṭikī mukhyatāpūrvak sab use khyāl hotā hai, asthiratā ādi sabakā khyāl ho to sādhanā hotī hai. ... mukhya rakhakar bhedagnānakī dhārā, usamen alpa asthiratākā use khyāl hai, to use sādhan (hotī hai). kachhu hai hī nahīn, aisā mān le to dravyadr̥uṣhṭi hī samyak nahīn hotī.
mumukṣhuḥ- shuṣhkatā ā jāye. uttaraḥ- shuṣhkatā ā jāye. dravyadr̥uṣhṭikī pradhānatāpūrvak gnānamen sabakā khyāl hotā hai.
mumukṣhuḥ- dravyadr̥uṣhṭikī pradhānatāpūrvak gnānamen sab khyāl hai.
samādhānaḥ- sabakā khyāl hai.
mumukṣhuḥ- asthiratākā bhī khyāl hai.
samādhānaḥ- khyāl hai. kamī hai, adhūrāpan hai, sab khyāl hai. abhī karanekā bākī hai, abhī līnatā bākī hai, sabakā khyāl hai. dravyadr̥uṣhṭise bhale dravya shuddha hai, aise dravyadr̥uṣhṭikī pradhānatā honeke bāvajūd paryāyamen ashuddhatā hai usakā khyāl hai. gurudevakī vāṇīmen sab ātā thā, chāron pahalū.
mumukṣhuḥ- ...
samādhānaḥ- abhī unako rāg hai, us prakārakā prashasta rāg hai, bhakti hai, āye binā nahīn rahatā. shubharāg hai dev-guru-shāstra(kā), jānate haĩn. bhedagnān hai ki yah merā svarūp nahīn hai, rāg hai. lekin bhūmikā hai isaliye ātā hai. jānate hain, parantu sādhanā abhī bākī hai, isaliye puruṣhārtha ḍor bhī sāthamen hai. maryādā chhoḍakar bāhar nahīn jātā. ekatva nahīn hotā, ekatva nahīn hotā, vaisī ākūlatā nahīn hai, phir bhī khyāl hai ki ātā hai. svayam bhinna rahatā hai. asthiratā hai usakā khyāl hai. khyāl hai aur puruṣhārthakī ḍor hāthamen hai. puruṣhārthakī ḍor chhoḍate nahīn hai. sahaj dashā hotī hai. gnāyakakī gnātādhārā sahaj dravyadr̥uṣhṭi chālū rahatī honepar bhī sāthamen puruṣhārthakī ḍor hāthamen hai. maryādāse
PDF/HTML Page 50 of 1906
single page version
adhik bāhar nahīn jātā. usakī samyagdarshanakī bhūmikā hai, us anusār (rāg ātā hai). pañcham guṇasthān vāle unakī bhūmikā anusār puruṣhārthakī ḍor (hotī hai), āge baḍhate jāte haĩn. chhaṭhṭhe-sātaven guṇasthān vāle antarmuhūrta-antarmuhūrtamen svarūpamen līn hote hain, to bhī bāhar āte hain tab unhe dev-guru-shāstrake shubh pariṇām āte hain, shāstra likhate haĩn. padmanandī āchāryako bhaktike pariṇām āye to bhaktike shlok likhe. anek prakārake shāstra likhate haĩn. antarmuhūrta-antarmuhūrtamen andar jāte haĩn.
mumukṣhuḥ- pariṇati paramen jāye to khed hotā hai.
samādhānaḥ- khed hotā hai. parantu jānate hain ki mere puruṣhārthakī mandatā hai. isamen juḍanā hotā hai, mujhe to pūrṇa honā hai, to bhī puruṣhārthakī ḍor hāthameen hai.
mumukṣhuḥ- gnātādhārā to aviratarūpase chālū rahatī hai. phir bhī jānate hain aur puruṣhārthakī ḍor bhī unake hāthamen hai.
samādhānaḥ- gnātādhārā chālū hai to bhī asthiratākā khyāl (hai), puruṣhārthakī ḍor hāthamen hai. maryādāse adhik bāhar nahīn jātā.
mumukṣhuḥ- gnānīkā hr̥uday āpane khol diyā.
mumukṣhuḥ- jānate hain, phir bhī maryādāmen..
samādhānaḥ- vah to use vikalpapūrvak hai to bhī usakī maryādā bāhar pariṇati nahīn hotī. gnān .. vah to bhedagnānakī dhārā hai, puruṣhārthakī ḍor (hāthamen hai). jise ātmākā prayojan sādhanā hai, usakī amuk prakārake maryādā bāhar nahīn jāte. use vibhāv pariṇati chāhiye hī nahī̃n. ātmārthīkā jo prayojan hai, ātmāko sādhanā hai, ātmākī laganī lagī hai, vibhāv pariṇatimen use ekatva chhūṭā nahīn hai, to bhī vah maryādā bāhar nahīn jātā. to hī ātmāko sādh sakatā hai, nahīn to kahān̐-se sādhe? to hī use ātmā mile, nahīn to kahān̐-se mile?
mumukṣhuḥ- ātmārthī mumukṣhu bhī apanī maryādāke bāhar nahīn jātā.
samādhānaḥ- tabhī usakī pātratā kahī jātī hai. nahīn to ātmākā prayojan hai to ātmā kahān̐-se mile? amuk pātratā to honī hī chāhiye.