PDF/HTML Page 51 of 1906
single page version
samādhānaḥ- .. ashuddhatā nahīn huī hai, mātra paryāyamen huī hai aur paryāy palaṭatī hai. paryāyamen jo rāg hotā hai, vah svayaṅke puruṣhārthase hotā hai. aur ātmā vastu svabhāvase shuddha hai. us par dr̥uṣhṭi karake paryāyako shuddha kaise karanā, puruṣhārthakī ḍor kaise pragaṭ karanī, yah sab usamen ātā hai. dravya, guṇ aur paryāyamen pūrā vastukā svarūp ā jātā hai. dravyake sāth anant guṇ rahe hain aur paryāy shuddha ho sakatī hai, usamen yah sab ā jātā hai. pūrā vastukā svarūp ā jātā hai.
sphaṭik svabhāvase nirmal hai. nimitta ho to nimittake kāraṇ hotī hai, parantu hotī hai svayanse, apanī yogyatāke kāraṇ hotā hai. nimitta use kachhu nahīn karatā, parantu svayaṅkī aisī yogyatā hai, isaliye hotā hai. lekin sphaṭik svabhāvase nirmal hai.
vaise ātmā dravyase shuddha hai, paryāyamen malinatā hai, yah sab usamen ā jātā hai. dravya par dr̥uṣhṭi karanese gnāyakakī dhārā pragaṭ ho aur usamen līnatā karanese paryāy bhī shuddha hokar shuddha paryāy pragaṭ hotī hai. sab ā jātā hai. aur usī panth par svānubhūti, usī panth par munidashā, usī panth par kevalagnān, sab usamen ā jātā hai. nau tattva, dravya-guṇ-paryāy sab usamen ā jātā hai. bāharase nahīn hotā hai, bāhya kriyāonse nahīn hotā, antar dr̥uṣhṭi karanese hotā hai. bīchamen shubhabhāv ātā hai, isaliye bīchamen vah sab kriyā ātī hai, lekin usase koī muktimārga nahīn hai. pūrā svarūp ā jātā hai. ek ātmāko pahachāne aur svānubhūti pragaṭ kare usamen sab ā jātā hai.
koī matamen dravya ekāntase shuddha hai, paryāy nahīn hai, koī kahatā hai, kṣhaṇik hai, koī kahatā hai, nitya hai. vah sab pahalū svānubhūtimen ā jāte haĩn. anekāntakā pūrā svarūp ā jātā hai. dravyadr̥uṣhṭi mukhya hai, lekin yah sab sāthamen hotā hai. gnāyakako pahachānā, usake sāth virakti, mahimā sab sāthamen hotā hai. pratyek pahalū ā jāte haĩn. usake bhāvamen sab ā jātā hai. phir bāharamen vah kitanā kah sake vah alag bāt hai, usake bhāvamen sab ā jātā hai.
mumukṣhuḥ- anubhūti honepar bhī shāstrakā rahasya vāṇīmen ānā chāhiye, aisī vāṇī nahīn bhī ho.
PDF/HTML Page 52 of 1906
single page version
uttaraḥ- koī bahut vistār nahīn kar sake aisā banatā hai. andar svayaṅko svānubhūtikī dashā pragaṭ huī ho, ānanda dashā pragaṭ huī ho. bāharamen mūl prayojanabhūt kah sake, parantu usake sab nyāy aur yukti dvārā koī vādavivād kare to usamen vah pahun̐ch nahīn pāye, aisā bhī ban sakatā hai. usakī vāṇī sab kām kare, sab kah sake aisā nahīn bhī ho. usakī vāṇī dvārā sab vichār karake sabako yukti, nyāyamen pahun̐ch sake aisā usakā bāharakā uday ho, aisā nahīn ban sakatā. use gnānamen jāne jarūra.
mumukṣhuḥ- shāstramen ātā hai ki, use shāstra paḍhanekī aṭak nahīn hai.
samādhānaḥ- mūl prayojanabhūt jān liyā, svānubhūti, ānanda dashā pragaṭ huyī, phir adhik shāstra paḍhe ho to hī vah āge baḍhatā hai, aisā nahīn hai. abhī līnatā kam hai, chāritradashā nahīn huī hai to usamen bīchamen shubhabhāv āye to vah shāstramen rukatā hai, shāstrakā abhyās kare, shāstrakā vichār kare, shrutakā vichār kare, dravya-guṇ-paryāyakā vichār kare, parantu itanā gnān honā hī chāhiye, itane shāstroṅkā abhyās kiyā ho to hī vah āge baḍhe, to hī usakī shuddhi ho aur usakī bhūmikā baḍhatī jāye, aisā shāstrake sāth sambandha nahīn hai.
antaramen vah bhinna hotā jāye aur līnatā baḍhatī jāye, virakti baḍhatī jāye to usakī dashā āge baḍhatī jāye. use gnānake sāth athavā shāstrake sāth koī sambandha nahīn hai. sab jāne.
mumukṣhuḥ- bhāvabhāsan sabakā..
samādhānaḥ- bhāvabhāsan pūrā hai. vāṇī yā bolanā athavā vistār karanā aisā nahīn hai, andar sabakā bhāvabhāsan hai. kitanoṅko nām nahīn āte parantu bhāv hai ki main yah ātmatattva hū̃n. yah vibhāv hai, ye duḥkharūp hai, usase main bhinna hū̃n. yah merā svarūp nahīn hai, duḥkharūp merā svabhāv nahīn hai. usase bhinna hokar andar shānti hetu nij svabhāv-gharamen jātā hai ki shānti to yahān̐ hai, isamen nahīn hai. isaprakār shānti hetu antaramen jātā hai. aur main to yah jānanevālā hū̃n. yah sharīr ādi sab mujhase bhinna hai. ye vibhāv, sab vikalpa āye vah sab ākūlatāmay haĩn. sab bhāv use āte haĩn.
(shivabhūti muniko yād) nahīn rahatā thā, aisā thā. gurune kahā to shabda yād nahīn rahe aur bhāv yād rah gayā ki mere gurune aisā kahā hai ki tū bhinna hai aur ye sab vibhāv ādi bhinna haĩn. ye sab chhilakā hai aur tū kas hai. vah aurat dāl dhotī thī. (use dekhakar smaraṇ huā ki), mere gurune aisā kahā thā, jaise chhilakā alag hai, vaise tū bhinna hai aur ye sab tujhase bhinna hai. aisā andarase āshay grahaṇ
PDF/HTML Page 53 of 1906
single page version
(kar liyā). mātuṣh, māruṣh shabda bhūl gaye aur bhāv yād rah gayā.
mumukṣhuḥ- tiryañchako aisā khyāl ātā hogā ki isamense hī merī pūrṇa shānti pragaṭ hogī, mujhe kevalagnān pragaṭ hogā?
samādhānaḥ- kevalagnān shabda nahīn ātā ho, parantu isamen rahanese hī mujhe shānti aur isamen rahanese hī mujhe ānanda hai. bāhar jānese shānti yā sukh nahīn hai. ye merā kuchh nahīn hai, ye merā sva-ghar hai. usamen shānti aur ānanda lage. isamen hī sthir ho jāūn̐, vikalpa chhūṭ jāye aur rāgādi kuchh nahīn, mātra vītarāg dashā ho aur pūrṇa tattvamen sthir ho jāūn̐. usamen merā pūrṇa gnāyak pragaṭ ho jāye. main lokālok jānūn̐ aisā ichchhā nahīn hotī. merī pūrṇa vītarāgatā ho jāo. arthāt merī pūrṇatā ho jāo. aisā khyāl hai. isamen hī sthir honese merī pūrṇatā ho jāo, aisā khyāl hai.
jānanevālā ātmā hai vah pūrṇa jānanevālā hī hai. usamen sab jānanā hotā hī hai, aisā bhāv usamen hai. ātmā pūrṇa jān sakatā hai, jānanevālā kise nahīn jāne? sab jānanevālā hai, usamen sthir ho jāūn̐. to usakā jānanā aur vītarāg dashā evan sab, isamen sthir ho jāūn̐ to paripūrṇa ho jāye, aisā bhāv use hotā hai. jānanevālā hai, vah sab jān sakatā hai. kuchh nahīn jāne aisā nahīn hai. lekin isamen sthir ho jāūn̐ to yah jānanevālā sab jāne, sahajarūpase jāne aisā hai. vītarāg ho jāūn̐ to yah sab chhūṭ jāye aisā hai.
mumukṣhuḥ- arthāt mujhe isamense merī shānti milatī hī rahe, aisī bhāvanā use hotī hai?
samādhānaḥ- bas, shānti milatī rahe. andar gnāyakakī dhārā aur shānti prāpta hotī rahe, main to jānane vālā hī hū̃n. ye sab duḥkharūp hai, vah merā svarūp hī nahīn hai. main tattva hī alag hūn̐, main bhinna hī hū̃n. yah tiryañchakā sharīr main nahīn hūn̐, main to andar koī bhinna ātmā hī hū̃n. aisā bhāvabhāsan hai. main to koī adabhut ātmā hū̃n.
(kisīko) aisā gnān hotā hai ki vādavivādamen pahun̐ch jāye. akalaṅk āchārya ādi sabako vaisā shāstrakā gnān thā. pahun̐ch jāye, koī muni vādavivādamen pahun̐ch jāye, aisī yuktise (vādavivād kare). aisā nahīn kar sake to aise prasaṅgamen paḍate hī nahī̃n. jisamen (svayam) pahun̐ch nahīn pāye vaise prasaṅgamen nahīn paḍate. svayaṅko svayaṅkā prayojan sādhanā hai. svayaṅko nijātmākā karanā hai.
prashnaḥ- ... kalpanāse lage, pashuko aise chaitanyagolā bhinna lage.
samādhānaḥ- pashu bhī ātmā hai na. jānanevālā ātmā hai. kahanemen pashu hai, lekin andar jānanevālā hai. use sabhī prakārakā andar vedan hai. jānanevālā hai. use sharīr
PDF/HTML Page 54 of 1906
single page version
taryañchakā milā, vah ātmā koī alag nahīn ho gayā hai. tiryañchakā sharīr hai, parantu andar vah ātmā hai. bhagavānake samavasaraṇamen tiryañch ādi āte haĩn. sinh, bāgh ādi ātmā hai. gāy, bhains, bakare ādi sab āte haĩn. ātmā hai, jānate hain ki ye bhagān hain, aisā sab andar jānate haĩn. koī-koī shabdoṅkā kuchh gnān to hotā hai. kuchh bhāvakā (bhāsan), thoḍā shabdakā gnān (hai). ye bhagavān hain, kuchh alag kahate haĩn. vāṇī sunakar andar samyagdarshan hotā hai. ātmā hai.
mahāvīr bhagavānakā sinhakā bhav thā. muni ākar kahate hain, are..! shārdūl! ye kyā karatā hai? ātmā hai na, andar samajh gaye. mainne bhagavānake pās sunā thā, tū tīrthaṅkar honevālā hai. munine aise kahā to andar samajh gayā. ān̐khamen ān̐su āye, samyagdarshan prāpta huā. pūrā kā pūrā, sampūrṇa ātmā, pratyekakā ātmā aisī hī shaktivālā aur aisī hī r̥uddhivālā ātmā pratyekamen hai. tiryañchamen bhī hai. aisā lage ki ye tiryañch kyā samajhate hoṅge? parantu tiryañch bhī ātmā hai. vartamānamen sabakī shakti kṣhīṇ ho gaī. vartamān tiryañchamen kuchh dikhāī nahīn de, lekin vah sab ātmā hai. chaturtha kālamen aur achchhe kālamen to sab tiryañch aisī buddhivāle aur aisī shaktivāle (hote hain).
tiryañch ho to bhī vah ātmā hai na. manuṣhyommen durlabh ho gayā hai, tiryañchakī kyā bāt (kare)? usamen to chaturtha kāl ho, bhagavān virājate ho, lākhon muni, shrāvak aur shrāvikā, hajāro muni, lākho shrāvak evan shrāvikā.. itanā dhokh muktikā mārga hotā hai. usamen tiryañch bhī prāpta karate haĩn. tiryañchako pañcham guṇasthān hotā hai. rāmachandrajīkā hāthī pañcham guṇasthān (men) khātā nahīn, pītā nahī̃n. andar samajhatā hai. vrat dhāraṇ kiyā hai. samyagdarshan hai.
samādhānaḥ- ... is lokamen jitane paramāṇu the, ... ek-ek ākāshake pradeshamen ananta janma-maraṇ kiye haĩn. is kāladravyake jitane samay hain, un samayamen ananta bār svayanne janma-maraṇ kiye. utanā kāla. avasarpiṇī aur utsarpiṇī, ananta bār janma (dhāraṇ kiye). utane hī prakārake vibhāvake adhyavasāy ananta kiye. aise parāvartan usane ananta bār kiye, parantu ab tak usake bhavakā abhāv nahīn huā.
bhavakā abhāv batalāne vāle gurudev mile. manuṣhyajīvanamen vahī karanā hai. bākī to sansār aisā hī hai. jīv svayam shāshvat mānatā hai, parantu shāshvat to kuchh nahīn hai. shāshvat to ek ātmā hī hai. āyuṣhya pūrā hotā hai tab chale jāte haĩn. jīv mānatā hai ki sab merā hai. kuchh bhī apanā nahīn hai. devalokakā sāgaropamakā āyuṣhya hotā hai. vah sāgaropam itanā baḍā kahalātā hai, aise sāgaropamakā āyuṣhya bhī, devoṅko amarāpurī kahate haĩn. ek sāgar jitanā āyuṣhya hotā hai. sāgaropamakā āyuṣhya bhī pūrā ho jātā
PDF/HTML Page 55 of 1906
single page version
hai. devoṅkā āyuṣhya pūrā ho jātā hai to manuṣhyakā āyuṣhya kis hisābamen hai? manuṣhyakā jīvan to sau-pachās sālakā āyuṣhya kā kyā hisāb hai? janma-maraṇ chalate hī rahate haĩn.
aisā sansār dekhakar baḍe-baḍe rājā aur tīrthaṅkar, sansār chhoḍakar muni ho jāte the. vah sansār to aisā hī hai. ek pānīke bindu samān, jaise osakā bindu subah dikhāī de aur turanta vilin ho jāte haĩn. bijalīke chamakāre jaisā manuṣhyajīvan hai. usamen ātmākā kar lene jaisā hai. bākī sansār to aisā hī hai. tīrthaṅkar bhī muni banakar nīkal jāte the. vartamānamen aisī dashā nahīn ho sake to svayam andar ātmā kaise prāpta ho? samyagdarshan kaise ho? svānubhūti kaise ho? vab karane (jaisā hai). sansār to aisā hī hai. vichārakar, sab palaṭakar shānti rakhane jaisī hai. rāg hotā hai utanā duḥkh hotā hai, parantu sab palaṭane jaisā hai. sansār to aisā hī hai.
.. sansāramen koī usakā sāthī nahīn hotā. svayaṅke kiye hue karma svayam akelā hī bhogatā hai. jo puṇya-pāp karma bāndhe vah akelā bhogatā hai, akelā mokṣha jātā hai aur sansāramen akelā rakhaḍatā hai, usakā koī sāthīdār nahīn hotā. isaliye svayam hī svayaṅkā kar lenā. aisā yah sansār hai. gurudevane yah mārga batāyā, vahī karane jaisā yah ek hī hai.
andar shuddhātmā kaise pahachānamen āye? vah karane jaisā hai. āyuṣhya pūrṇa hotā hai to ek kṣhaṇamẽn. chaturthakālamen bhī āyuṣhya pūre hote the. chakravartīoṅke, rājāoṅke, sabake āyuṣhya pūrṇa hote the.
chattārī maṅgalan, arihantā maṅgalan, sāhū maṅgalan, kevalipaṇatto dhammo maṅgalan. chattārī loguttamā, arihantā loguttamā, siddhā loguttamā, sāhū loguttamā, kevalipaṇatto dhammo loguttamā.
chattārī sharaṇan pavajjāmi, arihantā sharaṇan pavajjāmi, siddhā sharaṇan pavajjāmi, kevalī paṇatto dhammo sharaṇan pavajjāmi.
chār sharaṇ, chār maṅgal, chār uttam kare je, bhavasāgarathī tare te sakaḷ karmano āṇe anta. mokṣha taṇā sukh le anant, bhāv dharīne je guṇ gāye, te jīv tarīne muktie jāya. sansāramānhī sharaṇ chār, avar sharaṇ nahīn koī. je nar-nārī ādare tene akṣhay avichal pad hoya. aṅgūṭhe amr̥ut varase labdhi taṇā bhaṇḍāra. guru gautamane samarīe to sadāy manavāñchhit phal dātā.