PDF/HTML Page 609 of 1906
single page version
mumukṣhuḥ- vardhamānasvāmikā nirvāṇ mahotsav hai, to is sandarbhamen prashna utpanna hotā hai ki mahāvīr svāmī dasaven bhavamen sinh avasthāmen the, tab mānsāhār karate hain, isaliye bhūmikā to ashubh thī. us vakta munionne nīche ūtarakar upadesh diyā ki yah terā samyakatvakā samay hai to pragaṭ kara. to usamen koī kālalabdhikā kāraṇ hai yā puruṣhārthakā kāraṇ hai? yā us vaktakī aisī hī yogyatā thī?
samādhānaḥ- samyagdarshanakā kāl hai isaliye puruṣhārthake sāth kālalabdhi hai. puruṣhārthake binā vah hotā nahī̃n. puruṣhārtha karatā hai isīliye kālalabdhikā sambandha hotā hai. peṭamen kuchh bhī paḍā ho, usake sāth sambandha nahīn hai. bādamen to usake pariṇām palaṭ gaye the. pahale use hinsak pariṇām the, vah pariṇām to palaṭ gaye haĩn. isaliye peṭake sāth koī sambandha nahīn hai.
bākī usakī kālalabdhi yānī kālalabdhikā puruṣhārthake sāth sambandha hai. vah svayam puruṣhārtha karatā hai. jo puruṣhārtha karatā hai use to aisā hī hotā hai ki main kaise mere ātmāmen jāūn̐? are..! yah kyā ho rahā hai? are..! main to ātmā hū̃n. main to jānanevālā gnāyak hū̃n. aur munionne kahā ki āp to tīrthaṅkar honevāle ho. to ekadam asar ho gayī. are..! ye main kyā kar rahā hūn̐? usake svayaṅke pariṇām palaṭ jāte hain aur svayam to puruṣhārtha karatā hai. kālalabdhike sāth puruṣhārthakā sambandha hai, lekin puruṣhārtha karanevāleko to aisā hī hai ki main puruṣhārtha karũn. yah kyā kiyā? ab main mere ātmāmen jāūn̐. yah mujhe yogya nahīn hai. are..! yah to hinsak pariṇām hai, yah to krūr hai. main to ātmā hū̃n. yah sharīr bhinna, ātmā bhinna. muni upadesh dete hain to usake bhāv ekadam palaṭ jāte haĩn. vah to puruṣhārthase hotā hai.
kālalabdhi use nahīn kar detī. svayam puruṣhārtha karatā hai. main jānanevālā gnāyak hūn̐, yah sharīr bhinna, main bhinna. yah sab krūr pariṇām āte hain, vah merā svarūp nahīn hai, main usase bhinna hū̃n. yah main chaitanyatattva andar ātmā hū̃n. yah sab kyā? aise svayam palaṭatā hai. andarase bhedagnān hotā hai. yah sab bhinna hai, main to ātmā hū̃n. aisā karake ātmākī or muḍatā hai aur palaṭ jātā hai. pūrī pariṇati palaṭ jātī hai. ān̐khamense ān̐sū āte
PDF/HTML Page 610 of 1906
single page version
hain, are..! ye kyā? aisā karake svayam palaṭ jātā hai andar, usī kṣhaṇ palaṭ jātā hai. ekadam puruṣhārtha shurū hotā hai.
mumukṣhuḥ- upadeshake vakta usakī bhūmikā shuddha ho jātī hai?
samādhānaḥ- usakī bhūmikā shuddha.. upadeshakā nimitta aur svayaṅkī taiyārī, donoṅkā mel ho jātā hai. bhūmikā shuddha hotī hai, use antaramense puruṣhārtha shurū hotā hai, bhedagnān hotā hai. munirāj upadesh dete hain to palaṭ jātā hai, sab palaṭ jātā hai. ek antarmuhūrtamen jīv palaṭ jātā hai. upadesh use nimitta banatā hai. svayaṅkā puruṣhārtha andarase shurū hotā hai. puruṣhārtha karanemen aisā hotā hai ki main yah gnāyak hū̃n. is prakār svayam hī puruṣhārthase, puruṣhārthake balase svayam hī palaṭatā hai. kālalabdhike jorase palaṭatā nahīn, svayam puruṣhārthase palaṭatā hai.
mumukṣhuḥ- pūrva sanskār bhī koī...?
samādhānaḥ- vartamān puruṣhārtha kare tab pūrva sanskār (kahā jātā hai). aise hī pūrva sanskār jor karake nahīn karatā. svayam puruṣhārtha karatā hai. pratyekako pūrva sanskār nahīn hote. kisīko hote hain aur kisīko nahīn hote haĩn. nigodamense nikalatā hai, vahān̐ pūrva sanskār kahān̐ hote hain? to bhī vah palaṭ jātā hai. nigodake jīvamense nikalakar usamen .. hote haĩn. usake bād bharat chakravartīke putra hote haĩn. ekadam palaṭ jāte haĩn. ekadam munidashā aṅgīkār karate haĩn.
mumukṣhuḥ- sabamen puruṣhārtha?
samādhānaḥ- sabamen puruṣhārtha. usamen kālalabdhi sāthamen hotī hai. puruṣhārtha karanevāleko aisā hī hotā hai ki main puruṣhārtha karũn. merī bhūlase main rakhaḍā hūn̐ aur mere puruṣhārthase main palaṭatā hū̃n. mainne bhūl kī. mujhe kisīne bhūl karavāyī yā mujhe karmane bhūl karavāyī aur ab kāl, yog achchhā āyā to ab mujhe karmane chhuḍāyā, aisā mānanevālā, aisī parādhīnatā mānanevālā kabhī puruṣhārtha nahīn kar sakatā. aur karmake kāraṇ main rakhaḍā. mujhe karmane yah bhūl karavāyī, ab merī kālalabdhi pakī isaliye ab main palaṭatā hū̃n. aisī bhāvanā rakhanevālā āge nahīn baḍh sakatā. vah to parādhīn ho gayā.
main svayam svatantra hū̃n. main merī or muḍanemen svatantra aur vibhāvakī or jānemen bhī main svatantra (hūn̐). pratyekamen main svatantra hū̃n. svatantra hai. use karma balāt nahīn karavāte. kālalabdhi pake to svayam puruṣhārtha kare, aisā nahīn hotā. usake sāth usakā sambandha hotā hai. kālalabdhi hotī hai aur puruṣhārthakā sambandha hotā hai. puruṣhārtha karatā hai, usakī kālalbadhi paripakva hī hotī hai. kṣhayopasham, kaṣhāyakī mandatā un sabakā sambandha hotā hai. puruṣhārtha, kālalabdhi....
PDF/HTML Page 611 of 1906
single page version
mumukṣhuḥ- abhī do dinase ek prashna chal rahā hai-bhedagnānake abhyāsakā. usamen ek prashna hotā hai ki tattvagnānakī dr̥uḍhatā honeke bād yah kāryakārī ho yā tattvagnānakī dr̥uḍhatā pahale ho, usake bād is prakārakā abhyās karanā hotā hai?
samādhānaḥ- tattvagnākī dr̥uḍhatā pahale hotī hai. binā dr̥uḍhatāke bhedagnānakā bal nahīn ātā. tattvagnānakī dr̥uḍhatā, chaitanya orakī mahimā, vibhāvase virakti sab sātamen ho to hī use bhedagnānakā bal āve. andar main chaitanya gnāyak bhinna hūn̐, usamen use sukh lage. apane andar dr̥uḍhatā ānī chāhiye. yahī merā svabhāv hai aur yah sab niḥsār hai, sārabhūt ātmā hai. yah sab ākulatāyukta hai. usase virakti. bhale usakī pātratā anusār ho. yathārtha pariṇatirūp bādamen hotā hai. parantu usakī shraddhā ho to hī bhedagnānakā abhyās kar sakatā hai. shraddhāke binā nahīn hotā.
bhedagnānake abhyāsamen use bal ātā hai ki main bhinna hī hū̃n. us abhyāsamen vah svarūpakī or sthir honekā prayatna karatā hai, isaliye usamen dhyān samāviṣhṭa ho jātā hai. samajhe binā dhyān kare to taraṅgarūp hotā hai. balāt vikalpako dabāne jāy, (to nahīn hotā). main bhinna, is prakār use svabhāv bhinna, vibhāvase main bhinna, aisā abhyās kare to svarūpamen sthir ho. svamen ekāgratā ho, svayammen sthir ho, vahī usakā dhyān hai.
mumukṣhuḥ- pāyā to tattvagnānakā hī chāhiye.
samādhānaḥ- tattvagnānakā, pāyā to vahī hotā hai. tattvagnānakī shraddhā, usake sāth- tattvagnānake sāth yah sab hai. yathārtha tattvārtha shraddhāna.
mumukṣhuḥ- nahīn to nishchay-vyavahārakī sandhi bhī ṭikanī chāhiye...
samādhānaḥ- yathārtha shraddhān honā chāhiye. samajhanapūrvak nishchay-vyavahārakī sandhi honī chāhiye. main dravya shakti apekṣhāse shuddha hūn̐, main shaktimen mukta svarūp hī hū̃n. merā svabhāv mukta hai. yah bandhā hūn̐, ādi sab karmake sanyogase hai. svabhāvase mukta hūn̐, lekin paryāyamen yah bandhan hai. nishchay-vyavahārakī sandhi hotī hai. sandhike binā, samajh binā main bhinna gnāyak hūn̐, kaise āye? ātmā gnāyak aur yah sab mujhase bhinna hai. parantu yah vibhāv jo hotā hai, vah mere puruṣhārthakī mandatāse hotā hai. vah sab use gnānamen hai. svabhāvase shuddha hūn̐, paryāyamen ashuddhatā hai. sabakā gnān use sāth hotā hai aur aisī shraddhā bhī sāthamen hotī hai. shraddhā evan gnān donon sāth hote haĩn.
shuddhātmapravr̥utti lakṣhaṇa. shuddhātma tattvamen pravr̥utti kare yathārthapane. svabhāvase main shuddhātmā hūn̐ aur paryāyamen ashuddhatā hai. paryāy bhī shuddhatāko prāpta hotī hai. svayam svabhāvako pahachāne aur shraddhā-gnān yathārtha karake usamen līnatā kare, usamen sthiratā kare to pragaṭ shuddhatā hotī hai. svabhāvase mukta lekin paryāyamen mukti nahīn hai. paryāyamen bhī mukta hotā hai.
PDF/HTML Page 612 of 1906
single page version
shramaṇo, jino, tīrthaṅkaron ādi shuddhātmatattva pravr̥utti.. shuddhātmāmen pravr̥utti. sab isī mārgase mokṣha padhāre. dūsarā koī mokṣhakā mārga nahīn hai, aisā ātā hai.
shuddhātmapravr̥utti lakṣhaṇ aisā āyā. aur bhedagnān kahān̐tak avichchhinna dhārāse bhānā? ki jabatak gnān gnānamen sthir na ho jāya. gnān jabatak sthir na ho tabatak bhedagnān bhānā. .. samyakatva ho to bhī, donon apekṣhā hai. samyagdarshan na ho tabatak bhānā aur samyagdarshan ho jāy to bhī avichchhinna dhārāse aise hī bhedagnān kevalagnān paryant bhānā. svarūpamen sthir ho jāy isaliye vikalpa chhūṭ jāneke bād bhedagnānakā kuchh nahīn rahatā, nirvikalpa dashāmẽn. ugra hote-hote kevalagnānako prāpta karatā hai.
mumukṣhuḥ- kal to bahut āsān bāt lagatī thī. kal to aisā lagatā thā ki ātmā khātā nahīn, chale to lage, ātmā chalatā nahī̃n.
samādhānaḥ- khātā nahīn hai, lekin vah svabhāvase. rāg ātā hai vah kisako ātā hai? yah to samajhanā chāhiye na. usake sāth samajhanā (chāhiye). sharīr bhinna, yah bhinna, sab bhinna, peṭ bhinna, sab bhinna. parantu andar jo rāg hotā hai, us rāgamen svayam juḍatā hai. rāg merā svarūp nahīn hai, aise bhinna paḍatā hai. parantu sāthamen khyāl hai ki mere puruṣhārthakī mandatāse (hotā hai). main vītarāg nahīn ho gayā hū̃n. aisā to samajhatā hai.
main usase bhinna hūn̐, jānanevālā hūn̐, parantu yah puruṣhārthakī mandatāse rāg kisako hotā hai? usakā barābar khyāl hai. isīliye bhedagnānakā abhyās karatā hai, nahīn to kare kyon? bhedagnānakā abhyās nahīn karanā thā, vah to bhinna hī hai. phir abhyās karanekā kāraṇ kyā? bhrāntimen paḍā hai, ekatvabuddhi hai, isaliye puruṣhārtha karatā hai. bhinna hī ho to puruṣhārtha, bhedagnān karanekā koī kāraṇ nahīn rahatā. bhinna paḍanekā kāraṇ yah hai ki ekatvabuddhi ho rahī hai.
mumukṣhuḥ- sabhī pahalūonse khyāl karanā chāhiye.
samādhānaḥ- andar shuddhātmāmen... jis svarūp hūn̐, us rūp ho jāun̐. rāg hai, us rāgase bhinna hū̃n. bhinna honepar bhī rāg hotā hai. usase svabhāvase bhinna hai. isaliye use khyālamen hai. usase bhinna paḍakar, ugratā karate-karate vītarāg dashākī or jātā hai. svabhāvase bhinna hū̃n. bhedagnānakā abhyās (karatā hai), lekin usamen asthiratā hai usakā use khyāl hai.
puruṣhārtha kyon chalatā hai? ekatvabuddhiko toḍaneke liye hai. nahīn to svabhāvase to mukta hī hai, to phir kuchh karanā bākī nahīn rahatā. svānubhūtikī dashā pragaṭ karanī, ātmākā ānanda pragaṭ karanā, main svabhāvarūp pariṇamit ho jāūn̐, aisī bhāvanā rahanekā
PDF/HTML Page 613 of 1906
single page version
kāraṇ kyā? svabhāvase to shuddha hī hai, parantu paryāyamen ashuddhatā hai isaliye use puruṣhārtha chalatā hai. andar sab khyāl hai. yathārtha tattvārtha shraddhān karake bhedagnānakā abhyās karanā hai. tattvārtha shraddhān kiye binā main bhinna-bhinna hūn̐, karatā rahe to shuṣhkatākī bāt nahīn chalatī. sab ho jāy, phir kahe, main bhinna hū̃n. aise bolanekī bāt nahīn hai. rāgamen ekatvabuddhi ho aur phir kahe, main bhinna hū̃n. andarase yathārtha bhāvarūp use ho ki main bhinna hūn̐, virakta hokar bhinna paḍatā hai, bhinnatā karake.
... sinhake bhavamen samyagdarshan prāpta kiyā. phir āge-āge dashā prāpta (hotī hai). munidashā aur bādamen kevalagnān paryant pahun̐ch gaye haĩn. usake bād sab sādhanāke hī bhav hai. samyagdarshan honeke bād ūn̐che-ūn̐che (bhav hī hai). munidashā aṅgīkār karate hain, phir devakā bhāv, usake bād sādhanāke ūn̐che-ūn̐che bhav karake kevalagnānakī prāpti karate haĩn. usake pahale kitanī hī bhav hue hain, lekin sinhake bhavake bād ārādhanāke bhāv hue haĩn. gurudevane is pañchamakālamen, samyagdarshan kise kahate hain, ādi sab batāyā. ... nav tattvakī shraddhā vah samyagdarshan, aisā mānate the. svānubhūti samyagdarshan kaun samajhatā thā? gurudevane samyagdarshan kise kahate hain? munidashā kise kahate hain? kevalagnān kise kahate hain? sab gurudevane batāyā hai.
mumukṣhuḥ- mātājī! munikī bhāṣhā sinh kaise samajh gayā?
samādhānaḥ- samajh gayā. muni kis prakārake kaise bhāvase bol rahe hain, vah samajh gaye. ātmā hai na sinha. aur us prakārakā kṣhayopashamagnān andarase pragaṭ ho gayā. munikī bhāṣhā aur unake bhāv parase grahaṇ kar liyā. aisī grahaṇ karanekī shakti unamen ā gayī. tīrthaṅkarakā jīv hai. unamen aisā grahaṇ karanekī shakti (pragaṭ ho gayī). bhale sinh the to bhī unhen grahaṇ karanekī shakti koī alag thī.
mumukṣhuḥ- gurudev yād āte hain ki tīrthaṅkarakā jīv the.
samādhānaḥ- gurudev tīrthaṅkarake jīv the. tīrthaṅkarakā jīv yānī svayam... gurudevane is pañchamakālamen padhārakar... sthānakavāsīmen the, svayanne kyā satya hai, yah sab nakkī karake parivartan kiyā.
mumukṣhuḥ- jaise tīrthaṅkar svayambodhit hote hain, vaise gurudev svayambodhit the.
samādhānaḥ- hān̐, vaise svayambodhit the. svayanne apaneāp sab nakkī kiyā.
mumukṣhuḥ- paṇḍit aisā kahate the, unake koī guru nahīn hai aur aisā gnān kahān̐se āyā? aisā ek paṇḍit kalakattāmen kahate the.
samādhānaḥ- svayambuddha hai, tīrthaṅkarakā jīv hai. svayam mārga chalānevāle haĩn.
mumukṣhuḥ- mārga pravartak haĩn.
PDF/HTML Page 614 of 1906
single page version
samādhānaḥ- mārga pravartak haĩn. mārga svayam grahaṇ karake, mārga pragaṭ karake dūsaroṅko pragaṭ karanemen nimitta banate hain, mahā prabal nimitta banate haĩn. unake jaisā koī mārga pravartan nahīn kar sakatā. sabakā parivartan (ho gayā). pūre sampradāyamen sabakī dr̥uṣhṭi hī alaga. unakī vāṇīse sabakī dr̥uṣhṭi alag kar dī. tīrthaṅkarake jīvake sivā aisā koī nahīn kar sakatā. kitanoṅke sampradāyake bandhan ṭūṭ gaye. sabakī shraddhā bhinna thī, vah ṭūṭ gayī. kitane hī anyamatamen sabamen kitane pheraphār ho gayā. sthānakavāsī, shvetāmbar, digambar, isake sivā dūsare, koī vhorā, koī anya kitanoṅkā parivartan ho gayā.
mumukṣhuḥ- anajān ādamī nat mastak ho jāte the.
samādhānaḥ- anajāne. ye koī mahāpuruṣh hai. bole tab to ekadam alag hī lage ki ye to koī alag hai. vāṇī barasā gaye.
mumukṣhuḥ- ātmākā svarūp sat chid aur ānanda hai. usamen chidakā kuchh ābhās vichār karanepar... jaise yah gnān hai vah jānatā hai, to kuchh ābhās vichār karanepar ātā hai. lekin ānandakā aur chidakā trikālī nitya dravya hai, usakā kisī bhī prakārase ābhās nahīn ho rahā hai.
samādhānaḥ- vichār kare to sab samajhamen āye aisā hai. vah gnānasvarūp hai. lekin vah gnān kyā? gnān guṇ hai, vah koī vastukā guṇ hai. avastu nahīn hai. koī sat vastu hai, ātmā padārtha hai, usakā vah guṇ hai. gnān hai vah pūrā gnāyak hai. vichār kare to samajhamen āye. sukh-sukhakī ichchhā jīv karatā hai. isaliye sukh koī padārthamen- svayammen hai. ānanda guṇ svayaṅkā hai. isaliye sukh-sukh karatā huā bāharase sukh ichchhatā hai. sukh bāharase nahīn ātā hai. apanā svabhāv hai. vichār kare to vah sab samajhamen āye aisā hai, parantu vichār nahīn karatā hai. isaliye samajhanā mushkil paḍatā hai.
sat svarūp svayam anādiananta jo vastu hai, us vastukā yah guṇ hai. vah guṇ koī padārthakā hai. guṇ ūpar-ūpar nahīn hai. gnānaguṇ hai vah vastukā hai, satakā hai. vah asat nahīn hai. vastukā guṇ hai. aise vichār kare to samajhamen āye aisā hai. main gnāyak hūn̐, merā svabhāv jānanā hai. usamen ānanda bharā hai, ananta guṇ bhare haĩn. gnān aur ānandase samr̥uddha paripūrṇa ātmākā svabhāv hai. usamen thoḍī bhī kamī nahīn hai. lekin svayam samajhatā nahīn hai, isaliye ānanda guṇ use mālūm nahīn paḍatā hai.
gnānaguṇ yadi yathārtha samajhe to sab samajamen āye. gnānaguṇako bhī vah ūpar-ūparase samajhatā hai. gnānako yathārthapane yadi samajhe, gnān asādhāraṇ guṇ hai isaliye use khyālamen ātā hai. lekin yathārthapane gnānako pahachāne to vastuko pahachāne, ānandako pahachāne, sabako pahachān sakatā hai. jīvane ananta kālase apanemen apūrva samyagdarshanako prāpta nahīn
PDF/HTML Page 615 of 1906
single page version
kiyā hai. gurudevane batāyā hai ki yah samyagdarshanakā svarūp hai. samyagdarshan prāpta ho to usamen yah sab use pratītamen ātā hai. svayam pahachānatā nahīn hai, apanī kachāsake kāraṇ nahīn pahachānatā hai.