PDF/HTML Page 1864 of 1906
single page version
mumukShuH- paryAyakA kAraN paryAy hai, dravya-guN nahI.n. is kathanakA Ashay kyA samajhanA?
samAdhAnaH- paryAyakA kAraN paryAy hai aur dravya-guN nahI.n hai. dravya jaise anAdiananta svataHsiddha hai, jaise dravya anAdiananta svataH hai, jagatake andar jo vastu hai vah svataHsiddha hai, aise dravya-guN svataHsiddha hai. vaise paryAy hai vah bhI svataHsiddha hai. vah kisIse banAyI gayI, kisIke dvArA utpanna nahI.n kI gayI hai. jo dravyame.n paryAy hai vah svataHsiddha hai. dravyake kAraN paryAy hai, aisA nahI.n. paryAy svataHsiddha hai.
akAraN pAriNAmik dravya hai. jaise dravya svataHsiddha hai, vaise paryAy bhI svataHsiddha hai. us paryAyako pariNamaneme.n AsapAsakI paryAyakA kAraN lAgU paDe, isaliye vah pragaT hotI hai, aisA nahI.n hai. vastusthiti-se vah paryAy svataHsiddha hai. isaliye paryAyakA kAraN paryAy kahaneme.n AtA hai.
paryAy hai vah svataHsiddha hai. jaise dravya-guN svataHsiddha hai, vaise paryAy svataHsiddha hai. parantu usakA artha aisA nahI.n hai ki koI dravya paryAy rahit hai aur paryAyako koI dravyakA Ashray nahI.n hai, aur paryAy nirAdhAr hotI hai, aisA usakA artha nahI.n hai. parantu paryAy hai vah svataHsiddha hai. vah svataHsiddha pariNamatI hai, vah akAraN hai. jaise dravya-guN akAraN hai, vaise paryAy bhI svataHsiddha akAraN hai. aisA usakA artha hai. lekin paryAy nirAdhAr hai, dravya bilakUl kUTastha hai, dravyame.n koI pariNAm nahI.n hai aur paryAy koI dravya rahit hai, aisA usakA artha nahI.n hai.
usakA svataHsiddhapanA aur vah svaya.n svata.ntra hai, usake sarva kArak svata.ntra, vah svata.ntra pariNamatA hai, aisA usakA samajhanekA artha hai. paryAy bhI ek vastu akAraN hai, aisA kahanA hai. parantu jo dravyadR^iShTi kare, us dravyadR^iShTike andar dravya jaise svataHsiddha hai, vaise paryAy svataHsiddha hai. to bhI dravyadR^iShTime.n vah paryAy AtI nahI.n hai. dravyadR^iShTime.n paryAy nahI.n AtI hai. arthAt paryAy dravyadR^iShTike viShayame.n nahI.n AtI. isaliye paryAy dravya- se ekadam bhinna ho gayI aur nirAdhAr hai, aisA usakA artha nahI.n hai. to bhI paryAy pariNamatI hai, jaisA dravya ho us jAtakI paryAy pariNamatI hai. jaD dravya ho aur chetanakI
PDF/HTML Page 1865 of 1906
single page version
paryAy pariName athavA dUsare dravyakI paryAy dUsare dravyame.n pariName aisA nahI.n hai. jis dravyakI jo paryAy ho, us dravyake Ashray-se hI paryAy pariNamatI hai. aisA usakA sambandha usame.n-se TUTatA nahI.n. vah svataH hone par bhI, vah svata.ntra hone par bhI, usakA sambandha jo dravyake sAth hai, vah paryAyakA dravyake sAthakA sambandha ChUTatA nahI.n.
dravyadR^iShTike viShayame.n vah bhed AtA nahI.n. dravyadR^iShTikA viShay akhaNDa hai. isaliye usame.n vah bhed Ate nahI.n. to bhI vah paryAy koI apekShA-se,... dravyame.n guNakA bhed, paryAyakA bhed hai, aur us bhedake kAraN paryAyako dravyakA Ashray hotA hai. aur dravya koI paryAy rahit nahI.n hotA. (yadi sarvathA) kUTastha ho to use sAdhanA nahI.n ho, koI vedan nahI.n ho, sa.nsAr-mokShakI koI avasthA nahI.n. ataH svata.ntra kahanekA artha yah hai ki vah svataHsiddha akAraN pAriNAmik hai. isaliye usakA svarUp svata.ntra batAneke liye hai. parantu jahA.N dravyadR^iShTi pragaT huyI, usame.n vah nahI.n hotI. to bhI sAdhanAme.n vah dono.n sAthame.n hote hai.n. dravyadR^iShTi mukhya hotI hai aur jise dravyadR^iShTi pragaT huyI hai, use us sAdhanAke sAth paryAyakI shuddhi hotI hai.
vastukA svarUp hI aisA hai ki jisakI dravya par dR^iShTi ho, yathArthapane dR^iShTi ho use hI vah paryAy shuddharUp sAthame.n pariNamatI hai. aur jise yathArtha j~nAn sAthame.n ho vah a.nshI aur a.nshakA karavAtA hai. a.nshI svaya.n akhaNDa hai. usame.n ananta guN aur ananta paryAy hai. parantu vah ek a.nsh hai. us a.nshakA sAmarthya kahI.n a.nshI jitanA nahI.n hai. to bhI vah svataH hai. vah svataH pariNamatI hai aur svata.ntra hai. aisA kahanekA Ashay hai.
dravyake viShayame.n AtA nahI.n hai, isaliye use bhinna karake use aisA kahaneme.n AtA hai ki vah svata.ntra pariNamatI hai. dravyadR^iShTikA viShay nahI.n hai aur vah svataH hai isaliye. aur use svata.ntra kahaneme.n ek paryAy bhI hai aur dravyake sAth paryAy hotI hai. aisA bhI sAbit hotA hai. paryAyako svata.ntra kahaneme.n paryAy hai aur paryAy dravyakA ek bhAg hai, aisA usame.nse sAbit hotA hai. paryAyakI svata.ntratA batAneme.n paryAy nahI.n hai aisA sAbit nahI.n hotA. parantu paryAy hai aur paryAy dravyakA ek bhAg hai. parantu vah svata.ntra svataHsiddha hai. paryAy bhinna hai aisA usakA artha usame.n nahI.n hai. usame.nse paryAy sAbit hotI hai.
paryAyako svata.ntra batAneme.n koI aisA mAnatA ho ki paryAy hai hI nahI.n (to aisA nahI.n hai). paryAyako svata.ntra batAneme.n paryAy hai aur paryAy dravyakA ek bhAg hai aur vah svata.ntra pariNamatI hai. aur dravyadR^iShTikI mukhyatAme.n use gauN karaneme.n AtA hai. parantu paryAy, jis jAtikA dravya ho, us jAtikI paryAy dravyake Ashray-se pariNamatI hai. usame.n bilakUT TUkaDe nahI.n ho jAte, vah apekShA sAthame.n samajhanI hai. yathArtha samajhe to
PDF/HTML Page 1866 of 1906
single page version
hI sAdhanAkA prAra.nbh hotA hai.
mumukShuH- ... j~nAnIko ichChA nahI.n hone-se parigrah nahI.n hai. isaliye AhArako grahate nahI.n. aur sAthame.n darpaName.n uTh rahe pratibi.nbakI bhA.Nti AhArako jAnate hai.n. yahA.N darpaNakA dR^iShTAnta dekar kahA, usame.n kyA Ashay samajhanA?
samAdhAnaH- dravyadR^iShTikI apekShA-se vah mAtra jAnatA hai. AhArako grahaN nahI.n karatA hai, AhArako ChoDatA nahI.n. j~nAyakame.n koI AhAr nahI.n hai. j~nAyak use grahaN nahI.n karatA hai, mAtra jAnatA hai. jaise pratibi.nbame.n kuCh grahaN karanA yA ChoDanA aisA pratibi.nbame.n hotA nahI.n, vaise j~nAyakako kuCh grahaN nahI.n karatA aur kuCh ChoDatA nahI.n hai. dravyadR^iShTime.n vah j~nAyak j~nAyak hI rahatA hai.
j~nAtAme.n kuCh AtA nahI.n. aur jo AhAr hai vah, usakI chAritrakI alpatA hai, isaliye puruShArthakI kamajorI-se hotA hai, vah usake j~nAname.n hai. parantu j~nAyakakI dR^iShTime.n, dravyadR^iShTime.n vah mAtra use pratibi.nbakI bhA.Nti jAnatA hI hai. pratibi.nb arthAt use grahatA nahI.n aur ChoDatA nahI.n. aisA usakA Ashay hai, usame.n dUsarA koI Ashay nahI.n hai.
dravyadR^iShTime.n to, dravyadR^iShTikA svarUp yA dravyakA svarUp Ap jitanA kaho utanA U.Nche- se U.NchA hotA hai. to bhI usame.n-se paryAy nikal nahI.n jAtI. usame.n puruShArthakI mandatA, sAdhanAkI paryAy Adi sab sAthame.n hotA hai. dravyadR^iShTikA jitanA U.NchA kaho, utanA svarUp dravyadR^iShTime.n AtA hai. aur vastukA svarUp aisA hai. to bhI usame.n-se paryAy jAtI nahI.n. puruShArthakI mandatA hotI hai. chAritrakI dashA adhUrI hai, vah j~nAnIke j~nAname.n hai. use pAmar jAnatA hai. j~nAyakakI apekShA-se prabhu hone par bhI paryAyame.n vah pAmar jAnatA hai. isaliye vah pratibi.nb hone par bhI usame.n kuCh hai hI nahI.n, aisA dravyakI apekShA- se usakA artha hai. bAkI usakI chAritrakI mandatA hai, vah use barAbar jAnatA hai. aisA usakA artha hai.
samAdhAnaH- ... jo nirNay kiyA ki ye sharIr bhinna hai, vikalpa merA svabhAv nahI.n hai, mai.n j~nAyak hU.N. aisA nirNay kiyA. sachchI samajhamAtra nahI.n, parantu andar j~nAyakakI pariNati honI chAhiye, andar bhedaj~nAn honA chAhiye. svaya.n andar-se bhedaj~nAnarUp pariName aur vah bhedaj~nAnakI pariNati j~nAtAkI ugratA karake usame.n lInatA kare to usame.n vah prayatna A jAtA hai.
svaya.n pratIti karake andar lInatAkA prayatna karanekA rahatA hai. alag jAtakA nahI.n rahatA hai, lInatAkA karanekA prayatna rahatA hai. samajhan yAnI mAtra samajhan kare utanA hI nahI.n, usake sAth bhedaj~nAn ho. bhedaj~nAnakI ugratA ho, usame.n lInatAkI ugratA ho vah prayatna rahatA hai. bhinna prayatna nahI.n, bhedaj~nAnakI ugratAkA prayatna, usame.n lInatAkA
PDF/HTML Page 1867 of 1906
single page version
prayatna rahatA hai.
mumukShuH- bhedaj~nAnakI ugratA mAne kyA?
samAdhAnaH- svaya.n chaitanya bhinna hI hai, mai.n j~nAyak bhinna hU.N, aisA sahaj bhedaj~nAn hokar andar lInatA, ugratAke sAth lInatAkA prayatna hotA hai. vikalpa taraph jo upayog jAtA hai, pariNati asthir hotI hai, vah upayog apane svarUp taraphalIn ho, us lInatAkA prayatna honA chAhiye.
ek chAritradashA-lInatA vah alag hai, parantu ye to abhI ek samajhA nahI.n hai aur svarUpAcharaN chAritra mAtra hai, vah pragaT honeke liye use lInatAkA prayatna (hotA hai). bhedaj~nAnapUrvak lInatAkA (prayatna). akelI lInatA kare, samajhe binA vikalpa ChoDe aise nahI.n. apanA astitva grahaN karake bhedaj~nAnapUrvak lInatAkA prayatna.
mumukShuH- bhedaj~nAnake sAth-sAth lInatA sahaj banatI jAtI hai yA prayatna karanA paDatA hai?
samAdhAnaH- jise bhedaj~nAnakI dhArA vartatI hai, use sAthame.n lInatA (hotI hai). parantu jise sachchI pariNati pragaT huyI, use lInatA huye binA rahatI hI nahI.n. vah usame.n aTakatA nahI.n, usame.n Age jAtA hai. kitano.nko nirNay, pratIt honeke bAd abhI bhedaj~nAn sahaj nahI.n hotA, tabatak use nirvikalpa dashA hotI nahI.n. bhedaj~nAn sahaj pariName.n usame.n lInatA ho to nirvikalpa dashA hotI hai. sachche j~nAnapUrvak sachchA dhyAn honA chAhiye to hotA hai.
vah dhyAn, jo chAritradashAkA dhyAn hai, phir pA.Nchave, ChaThTho (hotA hai), vah dhyAn nahI.n hai. ye to abhI samyagdarshaname.n hotA hai, vah dhyAna. sachche j~nAnapUrvak sachchA dhyAn honA chAhiye. use bhedaj~nAnakI ugratA kaho, use dhyAn kaho, use lInatA kaho.
mumukShuH- bhedaj~nAnakI ugratAkA ..
samAdhAnaH- j~nAn to hai, parantu vah sahaj hai. buddhime.n mai.n bhinna hU.N, bhinna hU.N, bhinna hU.N, aise vikalpamAtra nahI.n, apanA astitva grahaN karatA hai. aur astitva grahaN kare use sahaj hotA hai. vikalpapUrvak abhyAs karatA hai, abhyAs mAtra Upar-Upar nahI.n, a.ntarame.n-se sahaj abhyAs, abhyAsakI pariNati sahajarUp ho jAy aur usakI bhedaj~nAnakI dhArA sahaj ho aur sahaj lInatA ho. bhedaj~nAnakI dhArAke sAth usakI ugratAke sAth sahaj lInatA hotI hai. dono.n sAth hote hai.n. vah ugratA hai vah samyagdarshanapUrvak ugratA hai.
.. sahaj dashA kaho, sahaj honA chAhiye. vikalpapUrvak abhyAs karatA hai (utanA hI nahI.n). a.ntarame.n astitva grahaN karake sahajarUp pariNamit ho jAy, sahaj bhedaj~nAnarUp
PDF/HTML Page 1868 of 1906
single page version
aur sahaj usame.n lInatA-svaya.n usame.n sthir ho jAya. dUsarI bhAShAme.n kaho to sthir ho jAnA, j~nAyakame.n sthir ho jAnA. bAhar upayog hai, vah upayog svarUpame.n lIn ho jAnA, sthir ho jAnA. aisI sahaj dashA ho to nirvikalpa dashA hotI hai.
... aTakanA nahI.n hai, parantu sahaj dashA pragaT karake, sahaj usakI lInatA sahaj dhyAn karatA hai. us jAtakA ekAgra hotA hai. samyagdarshan hotA hai, vahA.N shraddhAkA bal aur A.nshik ekAgratA arthAt svarUpAcharaN chAritra sAthame.n pragaT hotA hai. vah chAritra alag hai. us jAtakI ekAgratA, us jAtakA dhyAn pragaT hotA hai to nirvikalpa dashA hotI hai. shraddhAke bal dvArA ekAgratA hotI hai. aur vah shraddhA aisI sahaj dashAvAlI hotI hai. a.ntarame.n-se j~nAyakako grahaN karake svarUpakA Ashray, astitva grahaN karake a.ntarame.n hotA hai.
samAdhAnaH- ... paraprakAshak to mAtra ye sab bAharakA jAnatA hai. aur jahA.N vItarAg hotA hai, vahA.N svaya.nko to jAnatA hai, parantu dUsareme.n use jAnA nahI.n paDatA, vah to apaneme.n rahakar, apane kShetrame.n rahakar apane AtmAkA anubhav kare aur lokAlok sahaj j~nAt hotA hai. j~nAn nirmal hai. nirmal j~nAn huA isaliye jyAdA jAnatA hai. jaise nirmal j~nAn ho, vaise jyAdA jAne. AtA hai na? avadhij~nAnI, kevalaj~nAnI ve sab jyAdA jAnate hai.n. aur aj~nAnI to gR^ihAdi sthUl (jAnate hai.n). jitanA dikhAI de, netra- se dikhAI de utanA hI dekhate hai.n. j~nAn andar-se AtmAko ughAD huA hai jAnate hai.n aisA nahI.n hai. UlaTA jyAdA jAnate hai.n.
kitane jIvako to, AtA hai na? us bhavakA jAne, is bhavakA jAne, vah sab to paraprakAshak huA to a.ntar-se jAnatA hai na? kevalaj~nAnIko to ekadam nirmalatA ho gayI. isaliye ve to ananta bhavo.nkA, sabake dravya-guN-paryAy, narka, svarga, sarva dravya- guN-paryAy kevalaj~nAnI vItarAg hue isaliye jyAdA j~nAt hotA hai. ve vahA.N jAte nahI.n hai, vahA.N upayog bhI nahI.n dete. parantu j~nAt hotA hai. parantu unhe.n rAg-dveSh nahI.n hote. mAtra jAnate hai.n, vItarAg rahate hai.n.
kevalaj~nAn ho to jyAdA jAnate hai.n. andar svarUpakI anubhUti kare aur sahaj j~nAt ho jAtA hai. jaise darpaN nirmal hai, usame.n sahaj jhalakatA hai, vaise unako sahaj j~nAt hotA hai, kevalaj~nAnIko. kevalaj~nAnIko pUrNa j~nAt hotA hai. aj~nAnI to mAtra jUThA jAnatA hai. ekatva hokar jAnatA hai. gR^ihAdi sab mAno.n ekamek mishra hokar jAnatA hai. sharIrAdi mai.n hU.N, aisA ho gayA hai. kuCh bhinna j~nAt nahI.n hotA.
j~nAn ho tab bhinna jAnatA hai ki mai.n bhinna, ye sharIr bhinna, ye sab bhinna hai. sachchA to a.ntar AtmAko pahachAne vah sab jAnatA hai. svako jAne vah sab jAnatA
PDF/HTML Page 1869 of 1906
single page version
hai. svaya.nko jo nahI.n jAnatA hai, vah kuCh yathArtha nahI.n jAnatA. use bhedaj~nAn kaise ho? usakI svAnubhUti kaise ho? AtmAko pahachAnanA vahI jIvaname.n karanA hai.
.. bhagavAnake dravya-guN-paryAy jAne, vah apanA jAne. jo apanA jAne vah bhagavAnake jAne.
mumukShuH- ekako jAne. samAdhAnaH- ekako jAne vah sarvako jAne. mumukShuH- .. samAdhAnaH- hA.N.