PDF/HTML Page 555 of 1906
single page version
mumukShuH- asthiratA apekShAse parame.n juDe tab bhI use ruchatA nahI.n hogA.
samAdhAnaH- use a.ntarame.n ruchi nahI.n hai. yah puruShArthakI mandatAke kAraN bAr jAnA ho rahA hai. a.ntarame.n pUrNarUpase sthir nahI.n huA jAtA. a.ntarame.n bAhar AnA ho jAtA hai. a.ntarmukhakI dashAme.nse, a.ntarmukhakI sthitime.nse bAhar AnA hotA hai aur savikalpa dashAme.n AnA hotA hai, vah ruchatA nahI.n hai. phir bhI puruShArthakI mandatAke kAraN AnA ho jAtA hai aur usame.n gR^ihasthAshramame.n bAhya kAyAme.n juDatA hai.
pratyek kArya, shubhAshubh pratyek kAyAme.n juDe lekin usakI ruchi to AtmAme.n jAnekI rahatI hai. merI j~nAyakakI dhArA visheSh kaise pragaT ho? visheSh lInatA kaise ho? aisI use bhAvanA rahatI hai. aisI anupam dashA, aisA anupam chaitanyadev jo hAthame.n AyA use ChoDakar bAhar jAnekA man nahI.n hotA hai. parantu puruShArthakI mandatAke kAraN bAhar jAnA hotA hai.
samAdhAnaH- ... aisI ekatvabuddhi nira.ntar rahatI hai. din aur rAt ekatvabuddhikI pariNati chalatI hai. vichAr kare ki mai.n judA hU.N-bhinna hU.N, parantu pariNati to ekatvakI chalatI hai. jaisI ekatvakI pariNati chalatI hai, vaisI pariNati "mai.n j~nAyak hU.N' aisA abhyAs bAra.nbAr kare. jaisI vah pariNati nira.ntar (chalatI hai), jIvaname.n aisI ekatvabuddhi ho rahI hai. anAdi kAlase ho rahI hai. mai.n j~nAyak hU.N, (aisA) ek-do bAr vichAr kare aisA nahI.n, jIvaname.n aisA hI dR^iDh kare ki mai.n j~nAyak hI hU.N. aisI bhale bhAvanA, vichAr kare parantu ekatvabuddhi toDanekI pariNati honI chAhiye.
mai.n j~nAyak hI hU.N, mai.n yah nahI.n hU.N, kShaN-kShaName.n usakA vichAr Aye. mAtra vichAr Upar-Uparase nahI.n, a.ntarase j~nAyakakI laganIpUrvak (honA chAhiye). andar jij~nAsA ... ho aur bAra.nbAr mai.n j~nAyak hU.N, aisA bhItarame.nse honA chAhiye. bAra.nbAra. yathArtha sahaj pariNati to jab nirvikalpa dashA hotI hai, usake bAd sahaj hotI hai. parantu pahale usakA bAra.nbAr abhyAs kare. mai.n j~nAyake hI hU.N, kShaN-kShaName.n usakA abhyAs karanA chAhiye. bAra.nbAra.
buddhise jAn liyA ki yah sharIr bhinna, mai.n bhinna, yah vibhAv merA svabhAv nahI.n.
PDF/HTML Page 556 of 1906
single page version
parantu usake prayatname.n aisA honA chAhiye ki mai.n bhinna hI hU.N. bAra.nbAr jab-jab vikalpa Ave tab mai.n usase bhinna hU.N. aisA bhItarame.nse honA chAhiye. aisA abhyAs honA chAhiye.
mumukShuH- pahale deh sambandhi bhinnatAkA prayAs visheSh chalegA?
samAdhAnaH- aisA kram AtA hai. pratham deh, sthUl dehase mai.n bhinna hU.N. sUkShma vibhAvase bhinna, shubhase bhinna aisA AtA hai, aisA kram AtA hai. kram AtA hai, parantu jab yathArthatAse bhinna hove tab sab ekasAth ho jAtA hai. yah sthUl sharIr to mai.n nahI.n hU.N, mai.n to j~nAyak hU.N. lekin bhItarame.n vibhAv Ave vah bhI mai.n nahI.n hU.N, vah merA svabhAv nahI.n hai.
phir shubhabhAva. shubhAshubh aur shubhabhAva. usame.n dravya-guN-paryAyakA vichAr Ave to bhI vah to vikalpa rAgamishrit hai. usase bhI mai.n bhinna hU.N. aisA kram-kramase (hotA hai). parantu kram Ave vah vyavahAr hai. bhItarame.n to jab yathArthatAse bhinna paDatA hai, tab sab ekasAth ho jAtA hai. yathArtha bhinnatA Ave tab ekasAth (ho jAtA hai). sthUl sharIrase, vibhAvase, subuddhikA vilAs hai, sabase ekasAth bhinna ho jAtA hai. pahale abhyAs kramame.n aisA AtA hai. sthUl sharIrase bhinna, vibhAvase bhinna, shubhabhAvase bhinna. dravya-guN-paryAyakA rAgamishrit vichAr bIchame.n AtA hai. parantu vah sab to rAgamishrit vichAr hai. aisA merA svabhAv (nahI.n hai).
sharIrame.n jab kuCh hove to mai.n to AtmA hI hU.N, mai.n to bhinna hU.N. yah sthUl sharIr merA nahI.n hai. vah to pudagal jaD hai. aise ekatvabuddhi toDanI chAhiye. vibhAvase ekatvabuddhi toDanI chAhiye. shubhabhAv Ave isase bhI ekatvabuddhi toDanI chAhie. sabase ekatvabuddhi toDanI chAhiye. ekatvabuddhi toDaneke liye upayogako sUkShma karanA paDatA hai. deh to sthUl hai, mai.n sUkShma hU.N. shubhabhAvase bhI bhinna upayog sUkShma hotA hai. aisI jisako jij~nAsA ho tab ekasAth ho jAtA hai.
mumukShuH- andar bhinnatAkI pariNati nira.ntar chAlU rahatI hai?
samAdhAnaH- hA.N, abhyAs karanekI pariNati chAlU rahatI hai. ... aisA koI niyam nahI.n hai, lekin shubhabhAv (hotA hai). dravya-guN-paryAyakA vichAr (hotA hai). koI kahatA hai ki Akhirame.n kaun-sA vikalpa (hotA hai)? aisA vikalpakA koI nishchit nahI.n hai. aisA shubhabhAv j~nAyakake sAth shubhabhAv sAthame.n rahatA hai. kaun-sA shubhabhAv, isakA koI niyam nahI.n hai. j~nAyakake sambandhame.n jo anukUl hove usakA vichAr (hotA hai).
... bhedaj~nAn karanekA prayAs hotA hai. bhedavij~nAnataH siddhAH siddhA ye kil kechana. jo siddha hue sab bhedavij~nAnase hue hai.n. dravya par dR^iShTi aur bhedaj~nAnakA prayAsa. mai.n chaitanya
PDF/HTML Page 557 of 1906
single page version
shAshvat dravya hU.N. aise dravya par dR^iShTi karake, vibhAv merA svabhAv nahI.n hai, aisA bhedaj~nAn karanekA prayAs karanA chAhiye. jo nahI.n hue hai.n, bhedavij~nAnake abhAvase nahI.n hue hai.n. jo hue bhedavij~nAnase hue hai.n. ananta kAl gayA. apanA svabhAv saral hai, sugam hai, to bhI durlabh ho gayA hai.
mumukShuH- durlabh honekA kyA kAraN rahA?
samAdhAnaH- kAraN, aisI ekatva pariNatikI itanI gADhatA ho gayI hai. puruShArtha nahI.n karatA hai. pramAd ho rahA hai. pahale to yathArtha samajhan nahI.n hai, aj~nAnatA hai. j~nAn sachchA nahI.n hai. sachchA j~nAn kare, vichAr karake nakkI kare to bhI pramAdake kAraN nahI.n ho sakatA hai. mai.n bhinna hU.N, aisA nakkI kare. anAdi kAlase kahI.n na kahI.n ruk jAtA hai. aise gurudev mile, sachchA mArga milA. nakkI karatA vichAr karake, lekin pramAdake kAraN nahI.n ho sakatA hai. a.ntar laganI lagI nahI.n hai aur pramAd hai. laganI lage to puruShArtha hue binA rahatA hI nahI.n.
mumukShuH- .. us samay maname.n jitanA ullAs aur nirNayakI jAgR^iti hotI hai, uutanA jab Apase alag hote hai.n us samay utanA kAm nahI.n hotA. darshanase hI itanA lAbh milatA hai, isakA kyA kAraN?
samAdhAnaH- yahA.N Anese hotA hai, phir kahA.N nahI.n hotA hai? upAdAn-nimittakA aisA sambandha hotA hai. apane kAraNase svaya.n... shAstrame.n AtA hai na ki satsa.ng lAbhakA kAraN hotA hai. karatA hai svaya.nse, puruShArtha svaya.nko karanA hai, parantu satsa.ngake sAth nimitta-naimittik sambandha hotA hai. satsa.ng karanA. tujhe puruShArtha chalanekA kAraN hotA hai. aisA bhI kahaneme.n AtA hai ki achChe sa.ngame.n rahanA. munio.nko aisA upadesh diyA hai. satsa.ng.. nimitta-upAdAnakA sambandha hai.
mumubhuH- jisake prati rAg ho, vah jIv tir jAtA hai. samAdhAnaH- ... rAg ho arthAt use j~nAnIkI mahimA hotI hai. mahimA yAnI usakI svaya.nkI orakI yathArtha mahimA honI chAhiye. rAg yAnI mahimA hotI hai. j~nAnIkI mahimA arthAt use svabhAvakI mahimA hai. ve kyA karate hai.n? AtmAkA kyA? use svabhAvakI mahimA, j~nAnIkI mahimA arthAt unakI a.ntar dashAkI mahimA hai. a.ntar dashAkI mahimA arthAt mujhe yah chAhiye, aisA andar gaharAIme.n A jAtA hai.
shAstrame.n AtA hai ki yah tattvakI bAt tatprati prItichitten vArtApi hI shrutA. yah jo tattvakI bAt hai, use jisane prItise sunI hai, vah bhAvi nirvAN bhAjan hai. gurukI vANI, bhagavAnakI vANI usane prItise sunI isaliye use bhAvi (nirvANakA bhAjan kahA hai). a.ntarakI prIti lenI.
PDF/HTML Page 558 of 1906
single page version
vaise j~nAnIkI bhakti-rAg arthAt a.ntarakI bhakti arthAt a.ntarame.n use nimittame.n j~nAnIkI bhakti, a.ntar j~nAyakakI bhakti A jAtI hai. aisA sambandha hotA hai, isaliye nimitta- upAdAnakA sambandha hai. prIti a.ntarakI, ruchi aur prIti a.ntarakI lenI.
ananta kAlase samyagdarshan prApta nahI.n kiyA hai, to koI dev aur guruke upadeshase deshanAlabdhi (prApta hotI hai), vah nimitta-upAdAnakA sambandha hai. kare svaya.nse, puruShArtha svaya.nko karanA hai. svata.ntra, pratyek dravya svata.ntra hai.n. koI kisIko kar nahI.n detA. parantu aisA nimitta-upAdAnakA sambandha hai ki sAkShAt vANI mile. devakI athavA gurukI vANI mile to jIvako a.ntar deshanAlabdhi hokar use pariNati palaTanekA kAraN banatA hai.
... bIjalIke chamakArekI bhA.Nti chale jAye, aisA hotA hai. thoDA pheraphAr ho, kisIne pAnIko ChU liyA, kisIne harI vanaspati ChU lI, aisA khyAl Aye to bole nahI.n ki ChU liyA, aise hI chal dete the. aisA lage ki kyo.n chale gaye? jise ghar padhAre ho use itanA duHkh lagatA hai...
... AtmAkA hI karanA hai, aisA dhyey thA. vahI sachchA hai. AtmAke dhyeyase hI sab karanA hai. himmatabhAIko vah hai, AtmAkA dhyeya. jo kuCh karanA hai, AtmAke dhyeyase karanA hai. kisIko kuCh kahanA nahI.n. kyA kahanA?
... apanA karanA hai. dUsareko dikhAneke liye nahI.n karanA hai, svaya.nko karanA hai. bhavakA abhAv kaise ho aur AtmA kaise prApta ho, vahI karanA hai. bhedaj~nAn karake AtmA kaise pahachAname.n Aye, vahI karanA hai. sukh aur Ananda sab AtmAme.n bharA hai, bAhar to kahI.n nahI.n hai. aisI joradAr vANI, dUsaro.nko AtmAko Ashcharya lage aur vibhAv chUr-chUr ho jAy, aisI unakI vANI thI. svaya.n puruShArtha kare.. shravaN kare use ruchi pragaT honekA kAraN bane.
mumukShuH- sunate hI diga.nbar ban jAy, aisI vANI.
samAdhAnaH- yah kahate hai.n vah satya hI hai. .. kramabaddha aisA hotA hai ki puruShArtha svaya.n kare to hue binA rahe hI nahI.n. kramabaddha... bAhar dekhanevAlA svaya.n apanA bachAv karake aTak jAtA hai. kramabaddha...
tujhe kyA kAm hai? tU terA j~nAyakapanA pragaT kar, j~nAyakakI pariNati pragaT kara. kartAbuddhi ChUTakar j~nAyakatA pragaT kar aur bhedaj~nAn pragaT karake, dravya par dR^iShTi karake bhedaj~nAnapUrvak AtmAme.n lInatA kara. usase bhinna honekA prayatna kar to hue binA rahatA nahI.n. svaya.n kare use kramabaddha rokatA nahI.n. use kAlalabdhi bhI rokatI nahI.n aur kramabaddha bhI rokatA nahI.n. koI rokatA nahI.n. svaya.n apane kAraN rukA hai. apanI mandatAse, apane hI kAraNase pramAdase svaya.n ChUTatA nahI.n. svaya.n puruShArtha kare to ChUT sake aisA hai.
PDF/HTML Page 559 of 1906
single page version
kramabaddha to kartAbuddhi ChoDaneke liye hai, bachAv karaneke liye nahI.n hai. .. use aisA hI hotA hai ki merI kamajorI hai, mai.n kar nahI.n sakatA hU.N. .. vichAr karatA rahe aur Age nahI.n baDhe to bhI nahI.n sakatA hai. aisA nakkI karake phir us prakArakA prayatna kare to Age baDhatA hai. parantu jabatak vah nahI.n hotA hai, tabatak shrutake vichAr, shrutakA chi.ntavan, shAstra abhyAs Adi sab hotA hai. parantu Age to svaya.n andar prayatna kare to hotA hai.
mumukShuH- ... tab to Age baDhanekA kuCh..
samAdhAnaH- pakaDame.n Aneke liye bhI svaya.nko prayatna karanA paDatA hai ki yah j~nAyak hai. shAshvat AtmA hai. use grahaN karaneke liye svaya.n prayatna kare. vichAr karake nakkI kare ki yah shAshvat AtmA hai. vahI merA Ashray hai. usakA Ashray grahaN kare. usakA bhI prayatna karanA. vichAr karake nakkI karanA paDatA hai. dravya kyA hai, guN kyA hai, paryAy kyA hai. aisA vichAr karake nakkI karake jo shAshvat hai, j~nAyak dhruv hai usakA Ashray letA hai.
mumukShuH- dravya-guN-paryAyakA .. Age baDhaneme.n...
samAdhAnaH- Age baDhaneme.n sachchA j~nAn karaneme.n upayogI hai. kyo.nki jo yathArtha vastu hai vaisI pahachAne to sachchA prayatna ho. vastu jaisI ho vaisI pahachAne nahI.n to usakA prayatna sachchA nahI.n ho sakatA. vastu jis prakArase hai, us prakArase pahachAnakar usakA Ashray le to Age baDhe. sachchA j~nAn kare to sachchA dhyAn hotA hai. to hI sachchI ekAgratA hotI hai. j~nAn sachchA nahI.n hai to usakA dhyAn kahA.N jAkar khaDA rahegA? kisake Ashrayase khaDA rahegA? kisake Ashrayase sthir hogA? jise sachchA j~nAn nahI.n hai, use sachchA dhyAn bhI nahI.n ho sakatA hai. j~nAn to chAro.n orase spaShTa eva.n nirmal ho to use Age baDhaneme.n saralatA rahatI hai. yathArtha j~nAn jUThA ho to usakA puruShArtha sachchA nahI.n ho sakatA.
mumukShuH- laganI baDhe..
samAdhAnaH- laganI svaya.n baDhAye to hotA hai. use bAharakA ras ChUT jAnA chAhiye. a.ntarame.n chaitanyame.n sukh laganA chAhiye. sukh chaitanyame.n hI hai. bAhar kahI.n nahI.n hai. bAhar rukatA ho, use a.ntarame.n muDanekA, svaya.n a.ntarame.n prayatna kare. ruchi baDhAnekA prayatna kare, laganI lagAneke liye.
a.ntarame.n sukh lage to use laganI lage na. a.ntarame.n sukh eva.n AtmA sArabhUt hai, aisA nahI.n lage to laganI kahA.Nse lage? sarvasva sArabhUt ho to AtmA hai jagatame.n, dUsarA kuCh sArabhUt nahI.n hai. aisI a.ntarame.nse ruchi laganI chAhiye to laganI lage. AtmAke
PDF/HTML Page 560 of 1906
single page version
binA kahI.n chain paDe nahI.n, aisI laganI a.ntarase laganI chAhiye. parantu AtmAkI utanI jarUrat lage to laganI lage na.
ras hai, jahA.N-tahA.N ruk jAtA hai. andar laganI laganeke liye, AtmA hI vastu sarvasva hai aur usIkI jarUrat hai, aisA laganA chAhiye. parantu vah koI kar nahI.n detA, svaya.n kare to hotA hai.
mumukShuH- satpuruShake sAnnidhyame.n kuCh laganI baDhe na?
samAdhAnaH- satpuruShakA nimitta mahAnimitta hai, prabal nimitta hai. parantu karanA to svaya.nko hai. isaliye shAstrame.n AtA hai, dev-guru-shAstra, satpuruShakA sAnnidhya... tU usakI sharaName.n jA, jaisA kahe vaisA kare. aisA AtA hai. parantu karanA svaya.nko karanA hai. upAdAn svaya.nko taiyAr karanA hai. koI kar nahI.n detA, karanA svaya.nko ho. satpuruShakA nimitta to prabal hai. devakA, gurukA sabakA prabal nimitta hai, muktikA mArga pragaT karaneke liye. muktiko pahachAnaneke liye, svAnubhUti pragaT karaneke liye, jij~nAsukI bhUmikA AtmArthItA pragaT karaneke liye gurukA nimitta baDA hai, parantu karanA svaya.nko hai.
nimittaH- jIv nimittako adhik jor detA hai. samAdhAnaH- aisA nahI.n hai. shrImadakA kahanekA Ashay ek hai. unakA gaharAIse yah kahanA hai ki tU kar to hotA hai. nimittakI orase bAt bhale karate ho.
mumukShuH- dR^iShTikA viShay pakaDe usake pahale to j~nAname.n mukhya-gauN karake, dravya mukhya aur paryAy gauN, aisA karake dravyakA j~nAn karanA paDe.
samAdhAnaH- aisA j~nAn use ho jAtA hai. bhale hI la.nbI bAt samajhe nahI.n, parantu jo dR^iShTikA viShayame.n dravya mukhya aur paryAy gauN usame.n A jAtA hai. jise AtmAkI lagI ho, use sa.nkShepame.n bhI A jAtA hai. tirya.nch koI shabda nahI.n samajhate hai.n to bhI use samyagdarshan hotA hai. vah andar mukhya shAshvat AtmA grahaN karatA hai aur jo bhed hai vah sahaj hI gauN ho jAte hai.n. nav tattvake nAm bhI nahI.n Ate hai.n.
mumukShuH- svaya.n apaneAp..
samAdhAnaH- yathArtha lakShya ho to sabhI pahalU use A jAte hai.n. parantu jabatak nahI.n samajhatA hai, tabatak vichAr karake nakkI kare to use j~nAn adhik nirmal hokar Age baDhaneme.n saralatA rahatI hai, mArga spaShTa hotA hai. spaShTatA use adhik lAbhakA kAraN hotA hai. koI ek a.ntarmuhUrtame.n prApta kar letA hai, vah bAt alag hai. bAkI jyAdA spaShTatA andar j~nAnakI nirmalatA ho to use jyAdA lAbhakA kAraN hai. parantu mUl prayojanabhUt vastu jo samajhatA hai, use muktikA mArga pragaT ho jAtA hai. prayojanabhUt vastu yathArtha
PDF/HTML Page 561 of 1906
single page version
A gayI to use svAnubhUti bhI hotI hai aur Age bhI baDhatA hai. kevalaj~nAn parya.nt pahu.Nch jAtA hai.
shivabhUt muni jyAdA nahI.n samajhate the. mUl prayojanabhUt samajh liyA to Age baDh gaye. ekAnta aisA nahI.n hai ki jyAdA j~nAn ho to hI Age baDh sake. aisA ekAnta nahI.n hai. chAritra usame.n pragaT ho jAy, kam j~nAn ho to bhI. samyagdarshan, j~nAn, chAritra sab....