૨૩૮
હો તો... ઉસકે પહલે જો જ્ઞાન હૈ, ઉસે યથાર્થ નામ નહીં દે સકતે. સમ્યગ્દર્શન હો તબ ઉસ જ્ઞાનકો યથાર્થ કહતે હૈં. ઉસકે પહલે વ્યવહાર બીચમેં આતા હૈ. જાનનેકે લિયે જ્ઞાન આતા હૈ, પરન્તુ પ્રતીતિ યથાર્થ હો, તભી જ્ઞાનકો સમ્યકજ્ઞાન નામ કહનેમેં આતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સર્વ ગુણોંકી શુદ્ધિ હોતી હી જાતી હૈ. શુદ્ધિકી વૃદ્ધિ હોતી જાતી હૈ. ઐસી બાત આયે, વહ કૈસે હોતી હૈ?
સમાધાનઃ- કેવલજ્ઞાન હોનેકે બાદ નહીં. કેવલજ્ઞાન તો પૂર્ણ હો ગયા.
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનગુણ તો હોતા હૈ. આજ જૈસા ગુણ હૈ, ઉસસે કલ જ્યાદા હો.
સમાધાનઃ- કેવલજ્ઞાનમેં ઐસા નહીં હોતા. વહ તો સાધક દશામેં હૈ. સમ્યગ્દર્શન હોનેકે બાદ શુદ્ધિકી વૃદ્ધિ હોતી હૈ. ઉસકી ભૂમિકા બઢતી જાય. ઉસે ચતુર્થ ગુણસ્થાન હો, ફિર પાઁચવા હોતા હૈ, લીનતા બઢતી જાય, ઐસે-ઐસે જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રકી નિર્મલતા, અનન્ત ગુણોંકી નિર્મલતા બઢતી જાતી હૈ. સમ્યગ્દર્શન-યથાર્થ દૃષ્ટિ હુયી ઇસલિયે ઉસમેં જબ ચારિત્ર પ્રગટ હોતા હૈ, ફિર સર્વ ગુણોંકી શુદ્ધિ હોતી હૈ. સમ્યગ્દર્શન-સે હી શુદ્ધિ હોતી હૈ.
સર્વગુણાંશ સો સમ્યગ્દર્શન. ઉસે શુદ્ધિ હુયી. ફિર વિશેષ આગે બઢતા હૈ તો ચારિત્ર દશા આતી હૈ. પાઁચવી ભૂમિકા, છઠ્ઠી-સાતવીં મુનિદશા આયે. ઇસલિયે ઉસકી અધિક શુદ્ધિ હુયી. ઉસે વીતરાગ દશાકી પ્રાપ્તિ (હુયી). પૂર્ણ વીતરાગ નહીં હૈ, વીતરાગતાકી વૃદ્ધિ હુયી. ફિર મોહકા, રાગકા ક્ષય હોકર અંતર વીતરાગ દશા પૂર્ણ વીતરાગ હો, તબ ઉસે સંપૂર્ણ હોતા હૈ. કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ. વીતરાગ હોતા હૈ ઇસલિયે કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ. કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ, ઇસલિયે સર્વ ગુણ સંપૂર્ણરૂપસે પ્રગટ હો ગયે. ફિર સમય-સમયમેં ઉસકી જો પરિણતિ હોતી હૈ, ઉસ પરિણતિમેં વૃદ્ધિ-વૃદ્ધિ હોતી હૈ, ઐસા નહીં.
મુમુક્ષુઃ- કેવલજ્ઞાન હોને પર સર્વ ગુણ ખીલ ગયે ન?
સમાધાનઃ- કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ તો સર્વ ગુણ પરિપૂર્ણ હો ગયે. ફિર જો પરિણમન હોતા હૈ, વહ એકકે બાદ એક, અનન્ત ગુણ સ્વયં શુદ્ધિરૂપ પરિણમતે હી રહતે હૈં. વીતરાગરૂપ પરિણમતે રહતે હૈં. ઉસકા સ્વભાવ ઐસા હૈ કિ પારિણામિક સ્વભાવ હૈ. ઇસલિયે વહ અનન્ત કાલ પર્યંત પરિણમતા રહતા હૈ આનન્દરૂપ, જ્ઞાનરૂપ, પરન્તુ ઉસકા નાશ નહીં હોતા હૈ યા કમ નહીં હો જાતા. વહ પરિણમતા રહતા હૈ, એકરૂપ પરિણમતા રહતા હૈ. ઉસમેં તારતમ્યતા અગુરુલઘુ સ્વભાવકે કારણ હો, પરન્તુ વહ એકરૂપ હૈ. ઉસમેં વ- વૃદ્ધિ નહીં કહતે. કેવલજ્ઞાન હુઆ ઇસલિયે પૂર્ણ હો ગયા.
મુમુક્ષુઃ- તો ફિર ઉસે અગુરુલઘુકી દૃષ્ટિ-સે કૈસે કહતે હૈં?
સમાધાનઃ- ઉસે વૃદ્ધિ નહીં હોતી. વહ તો એકરૂપ પરિણમતા હૈ. તારતમ્યતા (હોતી હૈ). વહ તો પારિણામિકભાવ હૈ. ઉસકી વૃદ્ધિ-હાનિ તો ઉસકા સ્વભાવ હૈ. જૈસે હીરામેં