૩૩૬
મુમુક્ષુઃ- જીવકો રાગકે પરિણામકા પરિચય હૈ. જ્ઞાન અસ્પષ્ટરૂપસે ખ્યાલમેં આતા હૈ. ઔર વહ ભી પરવિષય હો, ઇસ તરહ. ઇસ સ્થિતિમેં આગે કૈસે બઢના? ઇસ સમ્બન્ધિત માર્ગદર્શન દેનેકી કૃપા કરેં.
સમાધાનઃ- રાગકા પરિચય અનાદિ-સે હૈ. જ્ઞાનકા પરિચય નહીં હૈ. તો જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્માકા પરિચય જ્યાદા કરના. જ્ઞાન ભલે અસ્પષ્ટ (માલૂમ પડે), અપની દૃષ્ટિ બાહર હૈ, ઇસલિયે જ્ઞાત નહીં હો રહા હૈ, પરન્તુ જો જ્ઞાત હો રહા હૈ વહ જ્ઞાન હી હૈ. ઉસ જ્ઞાનકો વિભાવ-સે ભિન્ન જાનકર, અકેલા જ્ઞાયક-જ્ઞાનકો ગ્રહણ કરના. જ્ઞાનકો ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન કરના. ઉસકા પરિચય કરના, ઉસકા બારંબાર અભ્યાસ કરના. ઉસકા પરિચય જ્યાદા કરને-સે ઉસકા સ્વભાવ સમીપ જાકર પહચાનને-સે વહ પ્રગટ હોતા હૈ. ભલે વહ જ્ઞાન અસ્પષ્ટ દિખાઈ દે યા જૈસા ભી દિખાઈ દે, પરન્તુ વહ ચૈતન્યકા લક્ષણ હૈ. ઇસલિયે ઉસ લક્ષણ-સે લક્ષ્યકો પહચાનના.
પર તરફ ઉસકી દૃષ્ટિ જાતી હૈ, ઇસલિયે માનોં જ્ઞેય-સે હો ઐસી ભ્રમણા હો ગયી હૈ. તો ઉસ ભ્રમણાકો છોડકર જો અકેલા જ્ઞાન હૈ, ઉસ જ્ઞાનકો ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન કરના. જ્ઞાન ભલે અસ્પષ્ટ માલૂમ પડે, પરન્તુ વહ જ્ઞાન હી હૈ. ઐસે જ્ઞાનકો ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન કરના ઔર બાર-બાર પ્રયત્ન કરના. ઉસકા પરિચય કરના, ઉસકા અભ્યાસ કરના. જો રાગકા પરિચય હૈ, વહ છોડકર જ્ઞાનકા પરિચય કરના, જ્ઞાતાકા પરિચય કરના. બાર-બાર ઉસકા અભ્યાસ કરના. વહ ઉસકા ઉપાય હૈ.
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનપર્યાય પર-સે જ્ઞાનસ્વભાવકા ખ્યાલ કૈસે આ જાતા હૈ?
સમાધાનઃ- પર્યાય પર-સે, દૃષ્ટિ તો દ્રવ્ય પર કરની હૈ, પરન્તુ પર્યાય બીચમેં આતી હૈ. પર્યાયકા આશ્રય નહીં આતા, પરન્તુ પર્યાય આતી હૈ. પર્યાય સાથમેં આતી હૈ. દ્રવ્યકા વિષય કરના હૈ, પરન્તુ વહ વિષય તો પર્યાય કરતી હૈ. પર્યાય તો સાથમેં આતી હી હૈ. દૃષ્ટિકી દિશા પલટતી હૈ. પર્યાય ઇસ ઓર જાતી હૈ, ઉસકી દિશા પલટતી હૈ. ઉસકા વિષય દ્રવ્ય પર જાતા હૈ. પર્યાય તો બીચમેં આતી હી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- પર્યાય આતી હૈ વહ બરાબર, પરન્તુ પહલે જૈસે રાગ જાનનેમેં આતા થા, વૈસે જ્ઞાનકી પર્યાય જાનનેમેં આતી હૈ, ફિર ઉસમેં-સે જ્ઞાનસ્વભાવ જ્ઞાત હોતા હૈ યા સીધા જ્ઞાનસ્વભાવ જ્ઞાત હોતા હૈ.
સમાધાનઃ- જ્ઞાનકી પર્યાય ભલે જાનનેમેં આયે, પરન્તુ જ્ઞાનસ્વભાવ ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન કરના. પર્યાય ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન નહીં કરના. પરન્તુ જ્ઞાન ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન કરના. વહ અંશ જો દિખતા હૈ, ઉસ અંશકો ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન નહીં કરના. યે જો ક્ષણ-ક્ષણમેં, ક્ષણ-ક્ષણમેં જો દિખતા હૈ વહ મૈં, ઐસા પ્રયત્ન નહીં કરના, પરન્તુ વહ જાનનેવાલા કૌન હૈ? ઐસી જાનનેકી શક્તિ ધારણ કરનેવાલા કૌન હૈ? ઉસ દ્રવ્યકો