૩૪૦
સમાધાનઃ- જ્ઞાનધારા ચલતી હૈ, લેકિન અભ્યાસરૂપ ચલતી હૈ. સહજરૂપ નહીં હોતી. ઉસકો જ્ઞાનધારા કહનેમેં નહીં આતી હૈ, ક્યોંકિ અભ્યાસ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- બુદ્ધિપૂર્વક હોતા હૈ.
સમાધાનઃ- બુદ્ધિપૂર્વક, વિકલ્પપૂર્વક હોતા હૈ, સહજ નહીં હોતા હૈ. સહજ નહીં હોતા હૈ. એકત્વબુદ્ધિ ટૂટી નહીં હૈ, ઉસકા અભ્યાસ કરતા હૈ. ઇસલિયે ઉસકો યથાર્થ કહનેમેં નહીં આતા, અભ્યાસ કરતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- આગે ચલકર?
સમાધાનઃ- આગે ચલનેકે બાદ યથાર્થ હો સકતા હૈ. યદિ કારણ યથાર્થ હોવે તો કાર્ય હો સકતા હૈ. ઉસકા કારણ જો ભેદજ્ઞાનકા અભ્યાસ યથાર્થ હોવે તો કાર્ય આ સકતા હૈ. ઉસકા ઉપાય ભેદજ્ઞાનકા અભ્યાસ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ભેદજ્ઞાનકા અભ્યાસ? સમાધાનઃ- અભ્યાસ કરતા હૈ. મુમુક્ષુઃ- પહલે તો બુદ્ધિપૂર્વકકા હી રહેગા. સમાધાનઃ- બુદ્ધિપૂર્વક. વિભાવસે ભિન્ન હૂઁ, શુભાશુભ ભાવ-સે ભી મેરા સ્વભાવ ભિન્ન હૈ. બીચમેં શુભભાવ આતા હૈ. મૈં ઉસસે ચૈતન્ય પદાર્થ ભિન્ન હૂઁ. ઔર અનાદિઅનન્ત તત્ત્વ હૂઁ. ગુણકા ભેદ ઔર પર્યાયકા ભેદ હોતા હૈ, વહ ગુણભેદ ભી મેરે સ્વભાવમેં નહીં હૈ. વિકલ્પ બીચમેં આતે હૈં, મૈં જ્ઞાન હૂઁ, દર્શન હૂઁ, ચારિત્ર હૂઁ, તો ભી ઐસે ગુણકા ટૂકડા ઔર ભેદ, મેરેમેં ઐસા ગુણભેદ ભી નહીં હૈ. ઐસે અખણ્ડ દૃષ્ટિ દ્રવ્ય પર સ્થાપિત કરતા હૈ. ઉસકા અભ્યાસ કરતા હૈ. યથાર્થ બાદમેં હોતા હૈ.