પર્યાય હોતી હૈ. ઐસે આત્મા સ્વભાવ-સે શીતલ હી હૈ. ઉસકા જ્ઞાન કરના, વહી સ્વાનુભૂતિકા ઉપાય હૈ. ઉસકી પ્રતીત કરના, જ્ઞાન કરના, લીનતા કરના વહી સ્વાનુભૂતિ કરનેકા ઉપાય એક હી હૈ.
સ્વભાવમેં-સે સ્વભાવ આતા હૈ, વિભાવમેં-સે સ્વભાવ નહીં આતા હૈ. સોનેમેં-સે સોનેકે ગહને બનતે હૈં ઔર લોહેમેં-સે લોહોકે ગહને બનતે હૈં. ઐસે સ્વભાવમેં-સે સ્વભાવકી પર્યાય હોતી હૈ, વિભાવમેં-સે વિભાવ હોતા હૈ. શુભભાવ કરે તો ભી પુણ્યબન્ધ હોતા હૈ, સ્વભાવ નહીં પ્રગટ હોતા. પુણ્ય તો બીચમેં આતા હૈ. ઔર સ્વભાવકો ગ્રહણ કરને-સે સ્વભાવકી પર્યાય (પ્રગટ હોતી હૈ), શુદ્ધાત્માકો ગ્રહણ કરને-સે શુદ્ધ પર્યાય પ્રગટ હોતી હૈ. વહ ગ્રહણ કરને યોગ્ય હૈ.
પહલે નક્કી કરના કિ અનાદિ કાલ-સે અગૃહિત ભી એકત્વબુદ્ધિ હૈ. ગૃહીત તો છોડના. સચ્ચે દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર કૈસે હોનો ચાહિયે, યહ નક્કી કરના ચાહિયે. જિનેન્દ્ર દેવ ઔર ગુરુ જો યથાર્થ આત્માકી સાધના કરતે હૈં ઔર શાસ્ત્રમેં જો માર્ગ બતાયા હૈ, ઐસે દેવ-ગુુરુ-શાસ્ત્ર યથાર્થ હૈ, ઉસકો ગ્રહણ કરના ચાહિયે. ઉસકા સ્વરૂપ સમઝના. ઔર ઉસમેં જો વિપરીત માન્યતા હૈ વહ છોડ દેના. યહ ગૃહીત મિથ્યાત્વ છૂટનેકા ઉપાય હૈ.
ઐસા નક્કી કરના ચાહિયે કિ સચ્ચે વીતરાગી દેવ હી દેવ હૈ. સચ્ચે આત્માકી સાધના મુનિરાજ કરતે હૈં વે ગુરુ હૈં, શાસ્ત્રમેં જો સ્વાનુભૂતિકા માર્ગ બતાયા વહી શાસ્ત્ર યથાર્થ હૈ. ઉસકો બરાબર નક્કી કરના ચાહિયે. જિસકો આત્માકી લગી, આત્માકા કલ્યાણ કરના હૈ, ઉસકો ગૃહીત મિથ્યાત્વ છૂટ જાતા હૈ. આત્માકા કલ્યાણ કરના હૈ, ભવભ્રમણ- સે છૂટના હૈ તો ઉસકો ગૃહીત મિથ્યાત્વ છૂટ જાતા હૈ. ભીતરમેં જિસકો અગૃહીત ભી છોડના હૈ તો ગૃહીત તો છૂટ હી જાતા હૈ. અગૃહીત અનાદિકા હૈ વહ છોડને લાયક હૈ. વહ છૂટે તબ સ્વાનુભૂતિ હોતી હૈ.
સચ્ચે દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકો ગ્રહણ કરકે ઉસકા યથાર્થ વ્યવહાર કરના, વહ તો સ્થૂલ હૈ. વહ તો-ગૃહીત મિથ્યાત્વ તો-આસાની-સે છૂટ જાતા હૈ. અગૃહીત છૂટના મુશ્કિલ હૈ. બાહર-સે સચ્ચે દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકો ગ્રહણ કરના ચાહિયે. વહ તો સ્થૂલ હૈ, વહ છૂટના તો (આસાન હૈ). અનન્ત કાલમેં જીવને વહ ભી છોડા હૈ. અગૃહીત નહીં છૂટા હૈ.
સમાધાનઃ- .. ગ્રહણ કરનેકી રુચિ લગે. ઉસકી લગન, ઉસકી મહિમા, વસ્તુકા વિચાર હોના ચાહિયે. મૈં ચૈતન્યદ્રવ્ય અનાદિઅનન્ત હૂઁ. .. દ્રવ્ય હૈ, ઉસકે ગુણ કૈસે હૈં, ઉસકી પર્યાય કૈસી હૈ? ઐસા વિચાર, મંથન ભીતરમેં હોના ચાહિયે. દિન ઔર રાત ઉસકી લગન લગની ચાહિયે. બારંબાર-બારંબાર મૈં ચૈતન્ય જ્ઞાયક હૂઁ, યે સબ મેરા સ્વરૂપ નહીં હૈ, મૈં ઉસસે ભિન્ન હૂઁ. ઐસા અભ્યાસ હોના ચાહિયે. બારંબાર ક્ષણ-ક્ષણમેં, ક્ષણ-ક્ષણમેં, ક્ષણ-ક્ષણમેં ચૈતન્યકા અભ્યાસ હોના ચાહિયે. સચ્ચા ભેદજ્ઞાન તો પરિણતિરૂપ તો બાદમેં