૧૨ સ્વરૂપમેં ગયા તો પ્રકાશ (હુઆ). પ્રકાશકા તો દૃષ્ટાન્ત હૈ, પરન્તુ વહ પ્રકાશ કોઈ બાહરકા પ્રકાશ નહીં હૈ. વહ તો ચૈતન્યસ્વરૂપ હૈ. કાલી જિરી હોતી હૈ વહ કડવી- કડવી હોતી હૈ. શુભભાવના આકુલતા.. આકુલતા.. આકુલતા ઉસકા ભાવ હૈ. કાલી જિરી ઐસી હોતી હૈ. જો શક્કરકા સ્વભાવ હૈ વહ પૂરા મીઠા હૈ. વિકલ્પ ટૂટતા હૈ ઉસી ક્ષણ આનન્દ આતા હૈ.
સમાધાનઃ- ... સર્વાંગ આનન્દ. ચૈતન્ય સ્વરૂપમેં ચૈતન્યઘનમેં ચલા ગયા. ચૈતન્ય સ્વરૂપમેં ચલા ગયા. બાહર દૃષ્ટિ, બાહ્ય ઉપયોગ છૂટ ગયા, અંતરમેં ઉપયોગ ચલા ગયા. અંતરમેં સ્વાનુભૂતિ અસંખ્ય પ્રદેશમેં હોતી હૈ. મનકા દ્વાર કહનેમેં આતા હૈ, પરન્તુ મન નિમિત્ત હૈ. બાકી પૂરે પ્રદેશમેં (આનન્દ આતા હૈ).
મુમુક્ષુઃ- ...
સમાધાનઃ- પહલે નક્કી કરે. મતિજ્ઞાન ઔર શ્રુતજ્ઞાન દ્વારા નક્કી કરતા હૈ કિ મૈં યહ આત્મા હી હૂઁ. યે વિભાવ હૈ વહ મૈં નહીં હૂઁ. મૈં આત્મા હી હૂઁ, ઐસા નક્કી કરતા હૈ. મૈં આત્મા હી હૂઁ, યે સબ મુઝ-સે ભિન્ન હૈ. ઐસા નિર્ણય કરકે અંતરમેં સ્થિર હોતા હૈ. જિસ ક્ષણ વિકલ્પ ટૂટે, ઉસી ક્ષણ સ્વાનુભૂતિ હોતી હૈ. દોનોં એક હી ક્ષણમેં હૈં. પહલે વિકલ્પ ટૂટતા-ટૂટતા જાતા હૈ, બાદમેં સ્વાનુભૂતિ હોતી હૈ, ઐસા નહીં હોત. સૂક્ષ્મમેં સૂક્ષ્મ વિકલ્પ ઔર ઊચ્ચ-સે ઉચ્ચ વિકલ્પ, વહ વિકલ્પ હી હૈ. મન્દ યા તીવ્ર, વહ સબ વિકલ્પ હૈ. જિસ ક્ષણ વહ ટૂટતા હૈ, ઉસી ક્ષણ નિર્વિકલ્પ (હોતા હૈ). યહાઁ નિર્વિકલ્પ હોતા હૈ, ઉસી ક્ષણ ટૂટતા હૈ. ઉસી ક્ષણ આનન્દ ઔર ઉસી ક્ષણ સ્વાનુભૂતિ. સબ સાથમેં હી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વિકલ્પ ટૂટે તબ એકકા ધ્યાન રહતા હોગા ન?
સમાધાનઃ- અકેલા ચૈતન્ય, અનન્ત ગુણસે ભરા અકેલા ચૈતન્ય. જ્ઞાન અર્થાત અકેલા ગુણ નહીં, પૂરા જ્ઞાયક.
મુમુક્ષુઃ- ઉપયોગ અંતરમેં રખા તો એકકા હી ધ્યાન રહ જાતા હૈ ન? રાગ છૂટ જાય તો.
સમાધાનઃ- રાગ છૂટ જાયે તો અકેલા જ્ઞાયક રહતા હૈ. જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા. સમાધાનઃ- ... દૃષ્ટિ પર તરફ હૈ ઇસલિયે વિભાવ દિખનેમેં આતા હૈ. દૃષ્ટિ ઔર ઉપયોગ દોનોં પર તરફ હૈ, ઇસલિયે વિભાવ દિખનેમેં આતા હૈ. અનાદિ ઐસી વિભાવકી પરિણતિ હો રહી હૈ. આત્મા તરફ દૃષ્ટિ નહીં હૈ. અનાદિ કાલ-સે દૃષ્ટિ હુયી નહીં. વિભાવ.. વિભાવ, વિભાવમેં એકત્વબુદ્ધિ (હો રહી હૈ). વિભાવ મેરા ઔર વિભાવ મૈં હૂઁ, ઐસી એકત્વબુદ્ધિ મિથ્યા ભ્રમ હો રહા હૈ. નિર્મલ હૈ, નિર્મલ હૈ તો ભી દેખનેમેં નહીં આતા. ઉસકા સ્વાનુભવ નહીં હૈ. દેખનેમેં ભી નહીં આતા, પ્રતીત ભી નહીં હૈ. કુછ નહીં હૈ,