૨૪૪

હૈ કિ ઇસ જીવકી કિસ પ્રકારકી લાયકાત હૈ. વહ જાન સકતે હૈં. સ્વયં જાન ન સકે તો કોઈ જ્ઞાની ઉસે જાન સકતે હૈં. સબકી જાન સકે ઐસા નહીં, કોઈ-કોઈકી જાન સકતે હૈં. ઉસકે પરિચય-સે કિસ જાતકે પરિણામ ઔર કિસ જાતકી ઉસકી ગહરાઈ ઔર કિસ જાતકા હૈ, ઉસ પર-સે જાન સકતે હૈં.

મુમુક્ષુઃ- પાત્રતાકે પરિણામ તો અનુભવ-સે અધિક સ્થૂલ હૈ. સમાધાનઃ- હાઁ, સ્થૂલ હૈ. મુમુક્ષુઃ- અનુભવકા જાન સકે તો પાત્રતા તો... સમાધાનઃ- અનુભૂતિ તો સ્વયંકી હૈ. અનુભૂતિ તો, સ્વયં સ્વાનુભૂતિ કરે વહ સ્વાનુભૂતિ તો સ્વસંવેદન જ્ઞાન હૈ. સ્વયં હી ઉસકા અનુભવ કરનેવાલા હૈ. ઇસલિયે વહ ઉસકા અનુભવ કર સકતા હૈ. યે તો દૂસરેકી પાત્રતા. બાકી તો સ્વયં હી હૈ, સ્વાનુભૂતિ હૈ તો. સ્વાનુભૂતિમેં સ્વયં સ્વસંવેદ્યમાન સ્વયં હૈ. ઇસલિયે તો ઉસકા વહ અનુભવ કર સકતા હૈ. દૂસરેકા જાનના, ઉસમેં સબકા જાન સકતે હૈં, ઐસા નહીં હૈ. કિસીકો ઐસા પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન હો તો જાન સકતા હૈ. કિસીકો મતિ-શ્રુતકી નિર્મલતા હો, કોઈ અવધિજ્ઞાની હો વહ જાન સકતા હૈ. બાકી કોઈ જીવ પરિચયમેં આયા હો તો (જાન સકતે હૈં).