૨૮
સમાધાનઃ- ... ઉસે ધર્મ હો, થોડા સામાયિક યા ઉપવાસ કર લે તો ધર્મ હો જાય, ઐસા સબ માનતે થે. ઉસમેં ઐસી અંતર દૃષ્ટિ બતાનેવાલે ઐસે ગુરુદેવ (મિલે). જ્ઞાયક આત્માકો પહચાન, યહ સબ કહનેવાલે મિલે. સ્થાનકવાસી, દેરાવાસી, દિગંબર સબકી દૃષ્ટિ બાહર થી. દિગંબરોંમેં ભી ઇતના પઢ લે, ઇતના રટન કર લે તો ધર્મ હોગા યા તત્ત્વાર્થ સૂત્ર (પઢ લેં), ઉસમેં ધર્મ માનતે થે. ઐસેમેં ગુરુદેવને દૃષ્ટિ દી. સમયસાર તો કોઈ પઢતે નહીં થે. ગુરુદેવને સમયસારકે રહસ્ય ખોલે. પણ્ડિત લોગ કહતે થે ન? હમ લોગ સમયસાર પઢતે થે, ઉસમેં આત્માકી બાત આતી થી ઉસે છોડ દેતે થે. કિતને લાખોં જીવોંકો (માર્ગ બતાયા). સચ્ચા યથાર્થ હોના વહ પુરુષાર્થકી બાત હૈ. પરન્તુ અંતરમેં કુછ કરનેકા હૈ, ઐસા માર્ગ ગુરુદેવને બતાયા, ઐસા માર્ગ બતા દિયા.
મુમુક્ષુઃ- .. આતે હી પાપ તો જૈસે દૂર હી ભાગ જાતે હૈં ઔર મિથ્યાત્વ થર- થર કાઁપને લગતા હૈ. ઐસા મુઝે અટૂટ વિશ્વાસ હુઆ હૈ કિ આપકે ચરણોંકી કૃપા- સે હી મેરે ભવકા અંત આનેવાલા હૈ. કૃપા કરકે યહ બતાઈયે કિ સામાન્ય જ્ઞાનકા આવિર્ભાવ ઔર વિશેષ જ્ઞાનકા તિરોભાવ કૈસે કરેં?
સમાધાનઃ- સામાન્ય સ્વરૂપ આત્મા હૈ, અનાદિઅનન્ત. વહી સ્વરૂપ સામાન્ય સ્વરૂપ (હૈ). વિશેષ, પર-સે દૃષ્ટિ ઉઠાકર સામાન્ય પર દૃષ્ટિ સ્થાપિત કરને-સે સામાન્યકા આવિર્ભાવ હોતા હૈ, વિશેષકા તિરોભાવ હોતા હૈ. દૃષ્ટિ બાહ્ય હૈ, દૃષ્ટિ વિભાવમેં એકત્વબુદ્ધિ હૈ. બાહરમેં વિભાવકે વિશેષ પર હૈ તો સામાન્ય સ્વરૂપ જો આત્મા, અખણ્ડ આત્મા ઉસકે ભેદ પર લક્ષ્ય નહીં કરકે, એક સામાન્ય પર દૃષ્ટિ કરને-સે શુદ્ધ પર્યાય પ્રગટ હોતી હૈ. તો સામાન્યકા આવિર્ભાવ હોતા હૈ, વિશેષકા તિરોભાવ હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- માતાજી! યે ભેદ પર-સે દૃષ્ટિ ક્યોં નહીં હટતી હૈ?
સમાધાનઃ- અપને પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે નહીં હટતી હૈ. પુરુષાર્થ મન્દ હૈ ઔર રુચિ બાહરમેં હૈ, એકત્વબુદ્ધિ હૈ. ઇસલિયે નહીં હટતી હૈ. ભીતરમેં રુચિ, મહિમા (આયે). આત્માકા સ્વરૂપ સર્વસ્વ હૈ ઔર યે સર્વસ્વ નહીં હૈ-વિભાવ સર્વસ્વ નહીં હૈ. આત્મા હી સર્વસ્વ હૈ, ઐસા ભીતરમેં લગને લગે, ઇસકી મહિમા લગે તો દૃષ્ટષ્ટિ (વહાઁ-સે) ઉઠ જાય, તો દૃષ્ટિ અંતરમેં આતી હૈ.