૯૨ હોતા હૈ. જ્ઞાયકકી પર્યાય પ્રગટ હોતી હૈ. જ્ઞાન-જ્ઞાયકમેં પરિણતિ પ્રગટ હોતી હૈ. યે કર્તા- ક્રિયા-કર્મ આત્મામેં હોતે હૈં, અપને-સે અભિન્ન હોતે હૈં. પરદ્રવ્યકા કર્તા-કર્મ જડકા તો હોતા નહીં. વિભાવકા અજ્ઞાન અવસ્થામેં (હોતા હૈ). ફિર અસ્થિર પરિણતિ રહતી હૈ તો ઉસકો કર્તાબુદ્ધિ, સ્વામીત્વબુદ્ધિ નહીં હૈ. અસ્થિર પરિણતિરૂપ હૈ, વહ પરિણતિ હોતી હૈ. પરન્તુ વહ મેરા સ્વભાવ હૈ ઔર મેરા કાર્ય હૈ, ઐસા વહ માનતા નહીં. પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ, અપના સ્વભાવ વહ નહીં હૈ.
ઐસે કર્તા-ક્રિયા-કર્મ આત્મા-સે ભિન્ન હૈ. આત્માકા સ્વભાવકા કર્તા-ક્રિયા-કર્મ સ્વભાવમેં હોતા હૈ. કર્તા-ક્રિયા-કર્મકા ભેદ દૃષ્ટિમેં નહીં હોતા હૈ. વહ જ્ઞાનમેં જાનતા હૈ. તો ભી અપની પરિણતિ, ક્રિયા, પર્યાય શુદ્ધાત્મા તરફ શુદ્ધપર્યાય પ્રગટ હોતી હૈ, ઉસકી શુદ્ધ પરિણતિ હોતી હૈ, વહ અપના કર્તા-ક્રિયા-કર્મ હૈ, વહ વિભાવકા હૈ. જડકા તો આત્મા કર હી નહીં સકતા. વિભાવકા અજ્ઞાન અવસ્થામેં કર્તા કહનેમેં આતા હૈ. જ્ઞાન અવસ્થામેં સ્વામીત્વબુદ્ધિ ટૂટ ગયી. વિભાવકા મૈં કર્તા નહીં હૂઁ. તો ભી અસ્થિર પરિણતિ હોતી હૈ ઉસકો જાનતા હૈ. જબતક પૂર્ણ જ્ઞાયકકી ધારા નહીં હુયી, કેવલજ્ઞાન નહીં હુઆ તબતક અલ્પ અસ્થિર પરિણતિ રહતી હૈ.