૧૨૦
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનીકી સવિકલ્પ દશા ઇતની મજબૂત હૈ કિ નિર્વિકલ્પ ઉપયોગકી લાચારી કરની નહીં પડતી, વહ અપનેઆપ હોતા હૈ.
સમાધાનઃ- ઉસકી લાચારી નહીં કરની પડતી. ઉસકી દશા હી ઐસી હૈ. ઉસે શાન્તિ ઔર હૂઁફ હૈ હી. અપની દશા હી ઐસી હૈ. સ્વયં કહીં એકત્વબુદ્ધિ-સે વર્તતા નહીં હૈ. ભિન્ન હી વર્તતા હૈ. ઉસકી ન્યારી પરિણતિ હી ઉસ ઉપયોગકો વાપસ લાતી હૈ. વહ ઉપયોગ બાહર લંબે સમય બાહર ટિક નહીં પાતા. વહ ઉપયોગ અપને સ્વરૂપમેં ફિર-સે લીન હુએ બિના નહીં રહતા. ઉસકી ન્યારી પરિણતિ હી ઉસે વાપસ લાતી હૈ. ઉસકી લાચારી નહીં કરની પડતી.
સ્વયંકો અપની હૂઁફ હૈ. અપની પરિણતિ હી ઉસ ઉપયોગકો વાપસ લાતી હૈ. ઉસે ઐસા નહીં હૈ કિ નિર્વિકલ્પ દશા કબ આયેગી? ઉસકી રાહ દેખકર બૈઠના નહીં હૈ. ઉસકી ઉસે કોઈ શંકા નહીં હોતી. પરિણતિ હી ઉસ ઉપયોગકો વાપસ ખીઁચકર લાતી હૈ.
સમાધાનઃ- પરિણતિ જોરદાર હોતી હૈ તો નિર્વિકલ્પ દશા હો જાતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનીકો તો ચૌબીસોં ઘણ્ટે અવલમ્બન હોતા હૈ.
સમાધાનઃ- ચૌબીસોં ઘણ્ટે આત્મ સ્વભાવકા અવલમ્બન હૈ. ઉસકા ઉપયોગ બાહર એકમેક હોતા હી નહીં. ઉપયોગ બાહર જાયે તો ભી ભિન્ન હી હૈ. વહ વાપસ સ્વરૂપમેં જમે બિના નહીં રહતા. ઉસકી રુચિ ઉસે વાપસ (લે આતી હૈ), ઉસકી પરિણતિ ઉસે વાપસ લાતી હૈ. ઐસા સહજપને હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ચ્યૂત હો જાતા હૈ, ઉસકા ક્યા કારણ?
સમાધાનઃ- ઉસકી પરિણતિમેં દિક્કત હૈ, ઉસકા પુરુષાર્થ છૂટ જાતા હૈ, ઉસકી ન્યારી પરિણતિ છૂટ જાતી હૈ. એકત્વબુદ્ધિ હો જાતી હૈ. જ્ઞાયક ભિન્ન, વિભાવ ભિન્ન વહ પરિણતિ જો જ્ઞાતાકી ધારા ક્ષણ-ક્ષણમેં આંશિક જ્ઞાતાધારા, આંશિક શાન્તિધારા (ચલતી રહતી હૈ). આત્માકી સ્વાનુભૂતિકા આનન્દ અલગ હૈ. બાકી અંતરમેં જો ન્યારી શાન્તિધારા ઔર જ્ઞાયકધારા થી, ઉસકી પરિણતિ છૂટ જાતી હૈ. ઉસકી પરિણતિ એકમેક હો જાતી હૈ. ઇસલિયે સ્વાનુભૂતિ ચલી જાતી હૈ. વર્તમાન પરિણતિ છૂટકર એકત્વબુદ્ધિ હો જાતી હૈ. પરિણતિ પલટ જાતી હૈ.
સમાધાનઃ- જ્ઞાન-સે રચિત એક ચૈતન્ય વસ્તુ હી હૈ. જ્ઞાન બાહર-સે નહીં આતા હૈ. વહ જાનનેવાલી પૂરી વસ્તુ હી હૈ. દ્રવ્ય જાનનેવાલા, ઉસકા ગુણ જાનનેવાલા, ઉસકી પર્યાયમેં જાનનેવાલા, સર્વ પ્રકાર-સે વહ જાનનેવાલા હી હૈ, ઐસી એક વસ્તુ હી હૈ. જૈસે યહ જડ હૈ, વહ જડ કુછ જાનતા નહીં. વહ સ્વયં જાનતા હી નહીં હૈ. તબ એક જાનનેવાલી વસ્તુ હૈ કિ સર્વ પ્રકાર-સે જાનનેવાલી હી હૈ.