૧૪૪ ઐસા નહીં હૈ. વહ તો સ્વભાવમેં લીન હો, સ્વભાવકો પહચાને તો ઉસમેં સહજ પ્રગટ હોતા હૈ. વહ તો અનુપમ હૈ, ઉસે કિસીકી ઉપમા લાગૂ નહીં પડતી. કોઈ વિકલ્પાશ્રિત ભાવોંકી ઉપમા ઉસે લાગૂ નહીં પડતી. વિકલ્પમેં જો આનન્દ આતા હૈ વહ આકુલતા મિશ્રિત આનન્દ હૈ. ઉસ આનન્દમેં આકુલતા રહી હૈ ઔર વહ વિભાવ ભાવ હૈ. ચૈતન્યકા આનન્દ નિર્વિકલ્પ હૈ, આકુલતા રહિત હૈ, સ્વભાવમેં-સે સહજ પ્રગટ હોતા આનન્દ હૈ. ઉસે કહીં-સે લાના નહીં પડતા, વહ તો સહજ પ્રગટ હોતા હૈ. ઉસે કિસીકી ઉપમા લાગૂ નહીં પડતી. વહ તો અનુપમ હૈ. આત્મામેં જો સ્વભાવ ભરા હૈ, ઉસમેં પરિણતિ હોને-સે, લીનતા હોને-સે પ્રગટ હોતા હૈ. ઉસે કિસીકી ઉપમા નહીં હૈ. ઉસે કોઈ દૃષ્ટાન્ત લાગૂ નહીં પડતા.
મુમુક્ષુઃ- કથંચિત વ્યક્તવ્ય હૈ.
સમાધાનઃ- સમઝ લેના. જગતકે કોઈ વિભાવભાવમેં વહ આનન્દ નહીં હૈ. જગત- સે ભિન્ન ન્યારા હી હૈ. ચૈતન્ય અનુપમ તત્ત્વ, ઉસકા આનન્દ અનુપમ. ઉસકે સબ ભાવ અનુપમ. વહ અલગ દુનિયાકા આનન્દ હૈ ઐસા સમઝ લેના. ઉસે કોઈ દૃષ્ટાન્ત લાગૂ નહીં પડતા. જો સુખ-સુખ ઇચ્છતા હૈ, વહ સુખ અપનેમેં ભરા હૈ, બાહર-સે નહીં આતા હૈ. વહ કોઈ અપૂર્વ હૈ, ઉસે જગતકી કોઈ ઉપમા લાગૂ નહીં પડતી, વહ કોઈ અનુપમ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- હમ કુછ દૂસરી ઇચ્છા રખતે હૈં. ઐસી સબ બાતેં.. ઔર એક પરમપારિણામિકભાવ. ઉસકા વિચાર કરતે હૈં તબ થઁભ જાતે હૈં. ઇસમેં કરના ક્યા હૈ? સ્વભાવ ... તૂ હૈ, સ્વભાવ હૈ. તો ફિર શાન્તિ ક્યોં નહીં હોતી હૈ? સ્વભાવમેં શાન્તિ ભરી હૈ, સ્વભાવકા વિચાર કરને પર દૂસરા કોઈ વિકલ્પ આને નહીં દેતા. સ્વભાવ. વાચ્યાર્થકા વિચાર ... ઉસમેં કુછ કરના નહીં હૈ. હમારી મતિ કહાઁ ઉલઝતી હૈ, યહ સમઝમેં આયા હૈ. ...
સમાધાનઃ- કહીં ન કહીં સ્વયં હી રુક જાતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વહ તો હકીકત હૈ.
સમાધાનઃ- ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવકો યથાર્થ સમઝે તો વિકલ્પ છૂટે. કરનેકા કુછ નહીં રહતા. વાસ્તવિક રૂપ-સે કર્તાબુદ્ધિ છોડ દે, જ્ઞાયક હો જાય તો કરના કુછ નહીં હૈ. મૈં પરપદાર્થકા કર સકતા હૂઁ અથવા વિકલ્પકા કર્તા મૈં હૂઁ અથવા મૈં રાગકા કર્તા હૂઁ, વહ સબ છૂટ જાય. વાસ્તવિક રૂપ-સે યદિ જ્ઞાયક હો જાય, જ્ઞાયકકી પરિણતિ હો તો ઉસમેં બાહરકા કુછ કરના નહીં રહતા હૈ. વહ સહજ જ્ઞાતા બન જાય, સહજ જો ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવસ્વરૂપ વસ્તુ હૈ, ઉસ રૂપ સ્વયં પરિણમિત હો જાય તો બાહરકા કુછ કરના નહીં રહતા.
સ્વયં જિસ સ્વરૂપ હૈ, ઉસમેં દૃષ્ટિકો થઁભાકર ઉસકા જ્ઞાન ઔર લીનતા કરે તો