૨૬૪
મુમુક્ષુઃ- રુચિપૂર્વકકે ઐસે સંસ્કાર પડે કિ જો નિયમ-સે મુક્તિકા કારણ હો.
સમાધાનઃ- નિયમ-સે મુક્તિકા કારણ હો.
મુમુક્ષુઃ- .. પ્રગટ હો.
સમાધાનઃ- પુરુષાર્થ પ્રગટ હો. પુરુષાર્થ કરે તબ ઉસે ઐસા હી હોતા હૈ કિ મૈં પુરુષાર્થ કરુઁ. ભાવના ઐસી હોતી હૈ. પરન્તુ રુચિપૂર્વકકે જો સંસ્કાર ડલે વહ યથાર્થ ભાવિ નિર્વાણ ભાજન હોતા હૈ. નિર્વાણકા ભાજન હોતા હૈ. ... સંસ્કાર વહી કામ કરતે હૈં, વિપરીત રુચિ હૈ ઇસલિયે મિથ્યાત્વ-વિપરીત દૃષ્ટિકે સંસ્કાર ચલે આતે હૈં. યથાર્થ અન્દર રુચિ હો કિ યે કુછ અલગ હૈ. આત્મા કોઈ અલગ હૈ, માર્ગ કોઈ અલગ હૈ. ઐસી રુચિ અંતરમેં-સે હો, પ્રીતિ-સે વાણી સુને તો અંતરમેં ઐસી અપૂર્વતા લગે કિ યે આત્મા કોઈ અપૂર્વ હૈ. વાણીમેં ઐસા કહતે હૈં, ગુરુદેવ ઐસા કહતે હૈં તો અંતરમેં આત્મા કોઈ અપૂર્વ હૈ. ઐસી આત્માકી અપૂર્વતા તરફકી રુચિ જગે ઔર ઉસકે સંસ્કાર અંતરમેં ડલે, વહ ભાવિ નિર્વાણ ભાજન હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વર્તમાનમેં અભી સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત નહીં હુઆ હો, તો ભી ઉસકે લિયે..
સમાધાનઃ- હાઁ, સંસ્કાર કામ કરતે હૈં.
મુમુક્ષુઃ- ખ્યાલ આ સકતા હૈ કિ યહ જીવ ભાવિ નિર્વાણકા ભાજન હોગા. ઉસકી રુચિ પર-સે અથવા ઉસકી ચટપટી પર-સે, લગની પર-સે (ખ્યાલ આતા હોગા)?
સમાધાનઃ- ઉસકે અનુમાન-સે ઉસકી કોઈ અપૂર્વતા પર-સે ખ્યાલ આ સકતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- "સ્વભાવ શબ્દ સુનતે હી શરીરકો ચીરતા હુઆ હૃદયમેં ઉતર જાય, રોમ- રોમ ઉલ્લસિત હો જાય-ઇતના હૃદયમેં હો, ઔર સ્વભાવકો પ્રાપ્ત કિયે બિના ચૈન ન પડે,.. યથાર્થ ભૂમિકામેં ઐસા હોતા હૈ.' ઐસા કહકર આપકો ક્યા કહના હૈ?
સમાધાનઃ- અંતરમેં ગહરાઈમેં ચીરકર ઉતર જાય. અન્દર આત્માકી પરિણતિમેં ઇતના અંતરમેં દૃઢ હો જાય કિ યહ કુછ અલગ હી હૈ. ઐસી ગહરાઈમેં ઉસે રુચિ લગતી હૈ કિ યહી સત્ય હૈ. યે સબ વિભાવ નિઃસાર હૈ, સારભૂત વસ્તુ કોઈ અપૂર્વ હૈ. ઐસા અંતરમેં ઉસે લગે.
યથાર્થ અર્થાત જિસે અંતરમેં આત્માકા હી કરના હૈ, દૂસરા કોઈ પ્રયોજન નહીં હૈ. એક આત્માકા જિસે પ્રયોજન હૈ, ઉસ પ્રયોજન-સે હી ઉસકે સબ કાર્ય, આત્માકે પ્રયોજન અર્થ હી હૈં. ઐસી આત્માર્થીકી ભૂમિકા-પ્રથમ ભૂમિકા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- આત્માર્થીકી ભૂમિકામેં ઐસા હોતા હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, ઐસા હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ... ઇસલિયે ઉસે ઉલ્લાસ આતા હોગા. ચીરકર હૃદયમેં ઉતર જાય અર્થાત ઉસે ઉસ જાતકા ઉત્સાહ (આતા હોગા)?