૧૫૨
સમાધાનઃ- અન્દર હૃદયમેં ઉસે ઐસા હો જાય કિ મૈં ભિન્ન હૂઁ ઔર યહ સબ ભિન્ન હૈ. યહી કરના હૈ, સત્ય યહી હૈ, ઐસા અંતરમેં અપની ઓર ઉસે ઉતની મહિમા, ઉતના ઉલ્લાસ, અપની ઓર અંતરમેં ઝુકાવ હો જાય. રુચિ, ઉસ જાતકા ઝુકાવ હો જાતા હૈ.
.. અલગ હી બાત હૈ. મુક્તિકા માર્ગ કોઈ અલગ હી હૈ. યહ સ્વાનુભૂતિ .. ભિન્ન હી હૈ. ઐસી અપૂર્વતા લગે. તત્ત્વ વિચાર કરે, ઉસ ઓર રુચિ જાય. રાગ-સે, ગુણભેદ ઔર પર્યાયભેદ-સે મૈં ભિન્ન કિસ અપેક્ષા-સે હૂઁ, વહ સબ જો જિજ્ઞાસુ હૈ ઉસે નિર્ણય હોતા હૈ. યથાર્થ તત્ત્વ દૃષ્ટિમેં વહ સબ આ જાતા હૈ. દ્રવ્ય પર દૃષ્ટિ કરે ઉસમેં સબ આ જાતા હૈ.
ઉસે રાગ-સે ભિન્ન પડના બાકી રહતા હૈ. મૈં જ્ઞાયક હૂઁ. પરન્તુ જ્ઞાનકા ગુણભેદ, પર્યાયભેદ આદિ કિસ અપેક્ષા-સે હૈ ઔર કૈસે હૈ, ઉસકી વસ્તુ સ્થિતિ કૈસે હૈ, વહ સબ ઉસકે જ્ઞાનમેં આ જાતા હૈ. યથાર્થ જ્ઞાન કરે ઉસે. મૈં તો અનાદિઅનન્ત શાશ્વત દ્રવ્ય હૂઁ. દ્રવ્ય હૂઁ તો ઉસમેં અશુદ્ધતા (હો રહી હૈ). મૈં શુદ્ધાત્મા હૂઁ તો યે અશુદ્ધતા કિસ કારણ-સે (હોતી હૈ)? ક્યા હૈ? અંતરમેં સાધક પર્યાય પ્રગટ હો, યે બાધક દશા, સાધક દશા, અધૂરી પર્યાય, પૂર્ણ પર્યાય, ગુણકા ભેદ, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર આદિ સબ ભેદ ક્યા? ઉન સબકા યથાર્થ જ્ઞાન ઉસે હોતા હૈ. દૃષ્ટિ એક અખણ્ડ દ્રવ્ય મૈં શાશ્વત હૂઁ. ઉસમેં પૂર્ણ-અપૂર્ણકી કોઈ અપેક્ષા નહીં હૈ. તો ભી પૂર્ણ-અપૂર્ણ જો પરિણતિ હોતી હૈ, વહ કિસ કારણ-સે (હોતી હી)? વહ સબ જ્ઞાન યથાર્થ હો જાતા હૈ. ઉસે નિશ્ચય- વ્યવહારકી સબ સન્ધિ ઉસકે જ્ઞાનમેં આ જાતી હૈ.
ભલે રાગ-સે ભિન્ન પડના હૈ, કાર્યમેં ઉસે વહ કરના હૈ કિ મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, કોઈ ભી વિભાવ (મૈં નહીં હૂઁ). ક્યોંકિ વિરૂદ્ધ સ્વભાવી હૈ. રાગસે ભિન્ન પડનેકા પ્રયોગ કરના રહતા હૈ. મૈં જ્ઞાયક ભિન્ન હૂઁ. પરન્તુ ઉસકે જ્ઞાનમેં યહ સબ સાધકતા (આદિ રહતા હૈ). કૃતકૃત્ય હૂઁ, ઐસી દૃષ્ટિ હૈ ઔર કાર્ય કરનેકા રહતા હૈ. દૃષ્ટિ-સે મૈં શાશ્વત દ્રવ્ય હૂઁ ઔર શુદ્ધ હૂઁ, પૂર્ણ શુદ્ધ હૂઁ. ફિર ભી અશુદ્ધતા હો રહી હૈ, ઉસમેં અપૂર્ણ-પૂર્ણ પર્યાયકા ભેદ (પડતા હૈ). ઇસલિયે ઉસે જ્ઞાન સબ હોતા હૈ, પરન્તુ કાર્ય વિભાવ-સે ભિન્ન પડનેકા રહતા હૈ. પ્રયોગમેં વહ હૈ. મૈં જ્ઞાયક હૂઁ. જ્ઞાયક દશાકી ઉગ્રતા હોતી હૈ. કૃતકૃત્ય હોનેકે બાવજૂદ કરનેકા રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનમેં સબ રહતા હૈ.
સમાધાનઃ- જ્ઞાનમેં સબ અપેક્ષાએઁ રહતી હૈ. અભેદ હોને પર ભી ભેદકી અપેક્ષા રહતી હૈ. ઉસી પ્રકાર કૃતકૃત્ય હોને પર ભી કાર્ય કરના બાકી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- પર્યાયમેં અધૂરાપન હૈ તો..