સમાધાનઃ- શરીર તત્ત્વ ભિન્ન, યહ જડ તત્ત્વ ભિન્ન, ઐસા ઉસે સહજ રહતા હૈ, નિરંતર. ઉસકી કોઈ ક્રિયાકો મૈં કર નહીં સકતા. ઐસા સહજ રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સમય-સમયમેં અપનેમેં વિભઆવ પરિણામ હોતે હૈં ઔર વહ સબ વિભાવકે પરિણામ પરમેં અકિંચિત્કર હૈ, ઐસા સ્પષ્ટ ઉસકે જ્ઞાનમેં આતા હૈ?
સમાધાનઃ- વિભાવકે પરિણામ ઔર શરીર જડ ક્રિયા, વહ દોનોં તત્ત્વ ત્યંત ભિન્ન હૈં. ઔર વિભાવ પરિણામ ઉસકે જ્ઞાનમેં વર્તતા હૈ કિ યે મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ. વહ સ્વભાવ મુઝ-સે અત્યંત ભિન્ન હૈ. પરન્તુ જો વિભાવકા પરિણમન હોતા હૈ, વહ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ. ઐસા ઉસે જ્ઞાન વર્તતા હૈ. પરન્તુ ઉસે સહજ જ્ઞાયકરૂપ પરિણમન વર્તતા હૈ કિ યે વિભાવ મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ. અપના ભિન્ન અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરતા હૈ, ઉસે નિરંતર વર્તતા હૈ. વિભાવ હૈ વહ મેરા સ્વભાવ નહીં હૈ. ઇસલિયે ઉસસે ઉસે ભિન્ન ભેદજ્ઞાન વર્તતા હૈ. પરન્તુ વહ જાનતા હૈ કિ યે જો વિભાવકા પરિણમન હોતા હૈ, વહ મેરે પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- મેરા પ્રશ્ન ઐસા હૈ કિ સમય-સમયમેં રાગ તો, ઐસા કરુઁ, ફલાના કરુઁ ઐસા હોતા હૈ ઔર ઉસી ક્ષણ સમ્યગ્દૃષ્ટિકા જ્ઞાન ઐસા જાને કિ ઇસ રાગકી અર્થક્રિયા બાહરમેં કુછ નહીં હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, ઐસા હોતા હૈ. ફિર ભી બાહરકા જો બને વહ કહીં હાથકી બાત નહીં હૈ, વહ ઉસે વર્તતા હી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- નિરંતર નિઃશંકપને ઐસા વર્તતા હૈ?
સમાધાનઃ- નિઃશંકપને વર્તતા રહતા હૈ. યે રાગ જો હોતા હૈ, ઉસ અનુસાર બાહર બને હી, ઐસા નહીં હોતા. પ્રત્યેક દ્રવ્ય સ્વતંત્ર હૈ. બાહરકા સબ સ્વતંત્ર, રાગકી ક્રિયા સ્વતંત્ર, સબ સ્વતંત્ર હૈ. નિઃશંકપને સહજપને વર્તતા હી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- યે જો જ્ઞાનીકા અંતર પરિણમન ખ્યાલમેં આતા નહીં, ઇસલિયે અનેક બાર ઐસી શંકા હો જાય કિ સર્વ પ્રકારકા રાગ તો હોતા હૈ કિ ઐસા કરુઁ, વૈસા કરુઁ, વહ સબ હોતા રહતા હૈ, ફિર ભી ઐસા ભી રહતા હોગા?
સમાધાનઃ- હાઁ, વહ કહે, ઐસા બોલે કિ ઐસા કરો, ઇસકા ઐસા કરો, ઉસકા