મુમુક્ષુઃ- અત્યંત આશ્ચર્ય હો ઐસી બાત હૈ. હમને તો આપસે સવિકલ્પ દશાકા વર્ણન સુના તો ઐસા હોતા હૈ કિ અભી તક તો બાહરકે રાગ-દ્વેષકે પરિણામ-સે હી માપ નિકાલનેકા પ્રયત્ન કરતે થે. જબકિ જ્ઞાનીકા પરિણમન તો પૂરા ભિન્ન હૈ.
સમાધાનઃ- જગત-સે ભિન્ન પરિણમન હૈ. કોઈ વ્યક્તિકે પ્રશ્ન પૂછનેકે બજાય સમુચ્ચય પ્રશ્ન પૂછના. છઠવેં-સાતવેં ગુણસ્થાનમેં મુનિરાજ અંતર્મુહૂર્ત-અંતર્મુહૂર્તમેં ઝુલતે હૈં. બાહર આયે તો મુનિરાજકો સબ સન્ધિ હોતી હૈ. શાસ્ત્ર લિખતે હોં તો ભી સન્ધિ તો ઐસે હી ચલતી હૈ. અંતર્મુહૂર્ત-અંતર્મુહૂર્તમેં ભી બહુત ફેરફાર હોતે હૈં. કૌન-સા અંતર્મુહૂર્ત, કૈસા અંતર્મુહૂર્ત... જ્ઞાનીકી દશા ક્ષણ-ક્ષણમેં ભેદજ્ઞાનકી વર્તતી હૈ. જ્ઞાયકદશાકી પરિણતિ પૂરી ભિન્ન હોતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- મુનિ મહારાજકો ઐસા વિકલ્પ નહીં હોતા હૈ કિ મૈં શ્રેણિ લગાઊઁ. ઉનકી તીવ્રતા ઇતની બઢ ગયી હૈ કિ સહજ હી શ્રેણિ લગાતે હૈં.
સમાધાનઃ- વિકલ્પ નહીં હોતા હૈ, મૈં શ્રેણિ લગાઊઁ ઐસા વિકલ્પ નહીં હોતા. ઉનકી પરિણતિકી ગતિ હી ઐસા હો જાતી હૈ કિ બાર-બાર સ્વરૂપમેં લીનતા (હો જાતી હૈ). અંતરમેં લીનતાકે અલાવા બાહર ટિક નહીં સકતે હૈં. ઐસી તો દશા હૈ કિ અંતર્મુહૂર્તસે જ્યાદા તો બાહર નહીં સકતે હૈં. અંતર્મુહૂર્ત બાહર જાય ઉતનેમેં અંતરમેં પરિણતિ પલટ હી જાતી હૈ. ઉસસે જ્યાદા દેર વે બાહર ટિક નહીં પાતે. પરિણતિ ઉતની અપને સ્વરૂપકી ઓર ચલી ગયી હૈ કિ અપનેમેં ઇતની લીન પરિણતિ હૈ કિ બાહર ટિક નહીં સકતે.
ઐસા કરતે-કરતે ઉનકી પરિણતિ ઇતની જોરદાર સ્વરૂપ ઓર જાતી હૈ કિ ઉસમેં- સે ઉનકો શ્રેણિ લગતી હૈ. ઐસા વિકલ્પ નહીં કરતે હૈં કિ મૈં શ્રેણિ લગાઊઁ. સ્વરૂપમેં ઇતની લીનતા બઢ જાતી હૈ, નિર્વિકલ્પ દશામેં ઇતની લીનતા હો જાતી હૈ કિ ઉસમેં- સે ઉન્હેં શ્રેણિ લગ જાતી હૈ. વહ અંતર્મુહૂર્તકી દશા હૈ. ઐસી દશા હો જાય કિ વિકલ્પ તો નિર્વિકલ્પ દશામેં બુદ્ધિપૂર્વક હો જાય, પરન્તુ ઉન્હેં સ્વરૂપ લીનતાકી ઐસી જોરદાર પરિણતિ હો જાતી હૈ કિ ઉસમેંસે શ્રેણિ લગાકર ઔર વહ લીનતા ઐસી હોતી હૈ કિ ફિર બાહર હી નહીં આતે. ઐસી ક્ષપક શ્રેણિ લગા દે તો અન્દર લીનતા હુઈ સો હુઈ, સર્વ વિભાવકા ક્ષય હો જાતા હૈ. વિભાવ પરિણતિકા ક્ષય હો જાતા હૈ ઇસલિયે કર્મકા ભી ક્ષય હો જાતા હૈ. ઔર અંતરમેં પરિણતિ ગઈ સો ગઈ, ફિર બાહર હી નહીં આતે. ઐસી લીનતા હો જાતી હૈ કિ અંતર્મુહૂર્ત ભી બાહર આ જાતે થે, વે ઉતના ભી બાહર ટિક નહીં સકતે. અન્દર ઐસી લીનતા હો ગયી. સાદિઅનન્ત (કાલ) ઉસમેં-હી ટિક ગયે. ઉસમેં ટિક ગયે, પરિણતિ ટિક ગયી તો સાદિઅનન્ત આનન્દ દશા પ્રગટ હુઈ. ઔર જ્ઞાનકી નિર્મલતા હો ગયી. જ્ઞાનકી પરિણતિમેં એક અંતર્મુહૂર્તમેં જાના જાતા થા, વહ જ્ઞાન એક સમયમેં સબ જાન સકે ઐસી પરિણતિ, વીતરાગ દશા હુઈ ઇસલિયે જ્ઞાન ભી વૈસા નિર્મલ હો ગયા.