૧૯૪
ઉસકા સ્વભાવ જો હૈ એક સમયમેેં જાને, જ્ઞાન દૂસરેકો જાનને નહીં જાતા, પરન્તુ અપનેમેં જ્ઞાનકી પરિણતિ સ્વ તરફ હી મુડ ગયી. સ્વયં અપનેકો જાનતે હુએ પર સહજ હી જ્ઞાત હો જાતા હૈ. પૂર્ણ લોકાલોક ઔર સ્વયં આત્મા, આત્માકે અનન્ત ગુણ-પર્યાય ઔર દૂસરેકે સ્વયંકો જાનતે હુએ સબ જ્ઞાત હો જાતા હૈ. ઐસી સહજ પરિણતિ (હો જાતી હૈ). વિકલ્પ નહીં હોતા કિ મૈં શ્રેણિ લગાઊઁ, કેવલજ્ઞાન નહીં હો રહા હૈ. મુઝે વીતરાગ દશા હો, મેરે સ્વરૂપમેં લીનતા કરુઁ, મુઝે બાહર કહીં નહીં જાના હૈ. વિભાવ પરિણતિ સુહાતી નહીં. ઇસલિયે સ્વરૂપમેં ઐસી લીનતા હો ગયી. આત્માકે અલાવા મુઝે કહીં ચૈન નહીં હૈ. આત્મામેં ઉતની લીનતા હો ગયી કિ ફિર બાહર હી નહીં આતે. અન્દર ગયે સો ગયે, સ્વરૂપમેં સમાયે સો સમાયે, બાહર હી નહીં આયે. ઐસી પરિણતિ હોતી હૈ ઇસલિયે વીતરાગ દશા ઔર કેવલજ્ઞાનકી દશા પ્રગટ હો જાતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- કોઈ ભી દશાકી ઇચ્છા નહીં કરી, આત્મામેં હી લીનતા કી.
સમાધાનઃ- કોઈ દશાકી ઇચ્છા નહીં હૈ. એક આત્માકી લીનતા, આત્મ સ્વરૂપમેં સ્થિર હો જાઊઁ, સ્વરૂપકે અલાવા કહીં નહીં જાના હૈ. વિભાવમેં કહીં નહીં જાના હૈ. એક સ્વરૂપમેં હી રહૂઁ. પરિણતિ ઐસી જમ ગયી કિ ઉસમેં કેવલજ્ઞાન હો ગયા.
સમ્યગ્દર્શનમેં ઉસકી પ્રતીતિ ઇતની જોરદાર હૈ કિ ઇસીમેં લીનતા કરુઁ. પરન્તુ વહ લીનતા અમુક પ્રકાર-સે ટિકતી હૈ ઔર થોડા બાહર આતે હૈં. વહ લીનતાકા જોર બઢતે-બઢતે ઉસકી ભૂમિકા બઢતી હૈ. ઔર ભૂમિકા બઢતે-બઢતે મુનિદશા આકર ફિર શ્રેણિ લગાતે હૈં.
જ્ઞાયકકી ધારા, ભેદજ્ઞાનકી ધારા સહજપને વર્તતી હૈ. ઉસમેં ઉન્હેં સ્વરૂપમેં લીનતા નિર્વિકલ્પ દશા હોતી હૈ, ઐસા કરતે-કરતે ઉસકી ભૂમિકા બઢ જાતી હૈ. સ્વરૂપકી લીનતા બઢતે-બઢતે ઉસકી ભૂમિકા ચૌથેમેં-સે પાઁચવી હો જાતી હૈ. લીનતા બઢતી હૈ ઇસલિયે. ઉસકે અનુકૂલ જો જાતકે શુભભાવ હોતે હૈં, વહ ભાવ આતે હૈં. ઉસમેં અમુક વ્રતાદિકે આતે હૈં. ઐસા કરતે-કરતે લીનતાકી-સ્વરૂપમેં રહનેકી ભૂમિકા બઢતી જાતી હૈ ઇસલિયે છઠવાં-સાતવાં ગુણસ્થાન ઔર મુનિદશા હો જાતી હૈ. ફિર ઐસી દશા હો જાતી હૈ કિ અંતમુૂર્હર્ત-સે જ્યાદા બાહર ટિક નહીં સકતે હૈૈં. ઇસલિયે મુનિદશા આતી હૈ. ઔર મુનિદશામેં રહતે-રહતે બાહર હી નહીં જાય ઐસી લીનતા હો જાતી હૈ ઇસલિયે શ્રેણિ લગાતે હૈં.
મુમુક્ષુઃ- ચતુર્થ ગુણસ્થાન-સે આખિર તક લીનતાકા એક હી પુરુષાર્થ હૈ.
સમાધાનઃ- બસ, વહ લીનતાકા પુરુષાર્થ હૈ. પહલે સમ્યગ્દર્શનકી પ્રતીતિ કા બલ હોતા હૈ. ઉસ પ્રતીતિકે બલપૂર્વક લીનતાકી પરિણતિ હોતી હૈ. લીનતા અર્થાત ચારિત્રકી દશા પ્રગટ હોતી હૈ. સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક સ્વરૂપકા આલમ્બન હૈ, પ્રતીતમેં સ્વરૂપકા-દ્રવ્યકા