૨૭૦
હૈ, કિ એક આત્મા હી ચાહિયે, જહાઁ આત્માર્થીતા હોતી હૈ, એક આત્માકા હી પ્રયોજન હૈ, ઉસકે કષાય મન્દ હોતે હૈં. ઉસે વિષય કષાયોંકી લાલસા ટૂટ જાતી હૈ. એક આત્મા ચાહિયે, દૂસરા કુછ નહીં ચાહિયે. ઐસી ઉસકી અંતર-સે પરિણતિ હો જાતી હૈ. ઉસકા નીતિ, ન્યાયકે સાથ સમ્બન્ધ હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સમ્યગ્દર્શન હોનેકે બાદ નીતિ જ્યાદા બઢતી હૈ, ઐસા હૈ?
સમાધાનઃ- નીતિકા સમ્યગ્દર્શનકે સાથ જિતના સમ્બન્ધ હૈ ઉતની હોતી હૈ. વ્યવહાર- સે અયોગ્ય હો ઐસી અનીતિ ઉસકો નહીં હોતી. સમ્યગ્દર્શનકે સાથ ભી નીતિકા સમ્બન્ધ હૈ. સમ્યગ્દર્શન હોને પૂર્વ ભી નીતિકા સમ્બન્ધ હોતા હૈ. સમ્યગ્દર્શન હોનેકા બાદ કહીં અનીતિકે કાર્ય કરે ઐસા નહીં હોતા. સમ્યગ્દર્શન હોનેકે બાદ ચાહે જૈસા આચરણ કરે તો કોઈ દોષ નહીં હૈ, ઐસા નહીં હૈ. ઉસે ચાહે જૈસા આચરણ હોતા હી નહીં.
જિસે સ્વરૂપ મર્યાદા હો ગયી હૈ, સ્વરૂપ-સે જો બાહર નહીં જાતા હૈ, સ્વરૂપકો છોડકર વિભાવકે સાથ એકત્વબુદ્ધિ નહીં કરતા હૈ, જો સ્વરૂપકી મર્યાદામેં હી રહતા હૈ, અંતરમેં ઉતની મર્યાદા આ ગયી હૈ, ઉસે સ્વરૂપાચરણ ચારિત્ર ઔર ભેદજ્ઞાનકી ધારા વર્તતી હૈ, જ્ઞાયકકી ધારા (વર્તતી હૈ), જો કર્તા નહીં હોતા, સ્વરૂપમેં ઇતની મર્યાદા આ ગયી, ઉસે બાહરકી મર્યાદા, ઉસે વિભાવમેં મર્યાદા આ હી જાતી હૈ. જો સ્વરૂપમેં- સે બાહર નહીં જાતા હૈ, ઉસે અમુક મર્યાદા હોતી હૈ. તો ઉસે વિભાવકી, રાગકી સબકી મર્યાદા હૈ. ઉસે નીતિકે અમુક કાર્ય હોતે હી હૈં. ઉસે સબમેં મર્યાદા આ જાતી હૈ.
જિસે અન્દરમેં મર્યાદા હો ગયી, જ્ઞાયકકો છોડકર કહીં જાતા નહીં, જ્ઞાયકકી ધારાકે અલાવા ઉસકી પરિણતિ કહીં એકત્વ નહીં હોતી, તો ઉસકે પ્રત્યેક કાર્યમેં મર્યાદા હોતી હૈ. મર્યાદા રહિત નહીં હોતા. ઉસકી ભૂમિકાકે યોગ્ય ઉસે સબ હોતા હી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સિંહકે ભવમેં મહાવીર ભગવાનકો જો સમકિત પ્રાપ્ત હુઆ, તો મુઁહમેં તો અભી માંસ થા.
સમાધાનઃ- વહ છૂટ જાતા હૈ. ફિર તો ઉસને છોડ દિયા. મુઁહકે સાથ કોઈ સમ્બન્ધ નહીં હૈ. અંતર-સે પરિણતિ પલટ ગયી ઔર છૂટ ગયા, આહાર-પાનીકા ત્યાગ કર દિયા હૈ. જહાઁ સમ્યગ્દર્શન હુઆ, વહાઁ સિંહને આહારકા ત્યાગ કર દિયા હૈ. ત્યાગ કરકે સંથારા કિયા હૈ ઔર દેવલોકમેં ગયા હૈ. ઉસને છોડ દિયા, આહાર હી છોડ દિયા હૈ. જહાઁ સમ્યગ્દર્શન, સ્વાનુભૂતિ હુયી, પરિણતિ પલટ ગયી વહાઁ આહાર છોડ દિયા.
મુમુક્ષુઃ- મેરા કહના ઐસા હૈ કિ જો સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત હોતા હૈ, ઉસકે પહલે હેય ઔર ઉપાદેયકા વિવેક કરને જાય કિ ઉસકે પહલે આત્માકા સ્વસંવેદન કરનેકા પ્રયત્ન કરે?
સમાધાનઃ- જો સ્વસંવેદન ઓર મુડા ઉસમેં હેય-ઉપાદેય સાથમેં હી હોતા હૈ. સબ