૨૦૦
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનીકે આશ્રયમેં રહે હુએ જીવકો જ્ઞાની જરૂર સમઝાતે હૈં, ઐસા શાસ્ત્રમેં આતા હૈ. શ્રીમદજીને ભી લિખા હૈ. કહીં અટકતા હો તો. તો હમ કહાઁ અટકે હૈ?
સમાધાનઃ- વહ અટકતા હૈ અપને પુરુષાર્થકી મન્દતા-સે. અપની તૈયારી હો તો સ્વયં સમઝે બિના રહતા હી નહીં. ગુરુદેવને કિતને ઉપદેશકી ધારા બરસાયી હૈ. નિરંતર સ્પષ્ટ કર-કરકે દિયા હૈ. કહીં ભૂલ ન રહે ઇતના સમઝાયા હૈ. પરન્તુ અપને પુરુષાર્થકી મન્દતાકે કારણ અટકા હૈ, દૂસરા કોઈ કારણ નહીં હૈ. અપની મન્દતા (હૈ). ગુરુદેવ કહતે થે, "નિજ નયનની આળસે નિરખ્યા નહીં હરિને'. અપને નયનકી આલસકે કારણ સ્વયં અન્દર દેખતા નહીં હૈ. અપના હી કારણ હૈ. સુને, વિચાર કરે, વાંચન કરે, પરન્તુ અંતરમેં દેખતા નહીં હૈ વહ અપના કારણ હૈ. અપની આલસ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાની સમ્બન્ધિત આતા હૈ કિ જ્ઞાનીકો આસક્તિ હૈ, પરન્તુ રુચિ નહીં હૈ. તો આસક્તિ ઔર રુચિમેં ક્યા ફર્ક હૈ? હમેં ભી આસક્તિ નહીં હો સકતી?
સમાધાનઃ- જ્ઞાનીકો રુચિ નહીં હૈ, પરન્તુ આસક્તિ હૈ, ઐસા આતા હૈ ન?
મુમુક્ષુઃ- હાઁ, વહ આતા હૈ. કલકે શીલપાહુડમેં આયા થા.
સમાધાનઃ- રુચિ નહીં હૈ, રુચિ ઉઠ ગયી હૈ. ભેદજ્ઞાનકી ધારા પ્રગટ હો ગયી હૈ. રુચિ પરપદાર્થકી સર્વ પ્રકાર-સે ઉઠ ગયી હૈ. ચૈતન્ય તરફકી પરિણતિ એકદમ પ્રગટ હો ગયી હૈ. પરન્તુ આસક્તિ (હૈ). અભી ઉસે ઉતની વીતરાગ દશા નહીં હૈ, ઇસલિયે અમુક જાતકા રાગકા, દ્વેષકા પરિણામ ઉત્પન્ન હોતા હૈ. રુચિ છૂટ ગયી હૈ. રુચિ કૈસી? સમ્યગ્દર્શનકી ભૂમિકાકી રુચિ નહીં, યે તો સમ્યગ્દર્શનમેં જિસે રુચિ કહતે હૈં, સમ્યગ્દર્શનકે સાથ રુચિ-પ્રતીતિ કહનેમેં આતી હૈ, ઐસી રુચિ ઉસે સમ્યગ્દર્શનમેં પલટ ગયી હૈ. અતઃ માત્ર આસક્તિ હૈ.
જિજ્ઞાસુકી ભૂમિકામેં અભી ઉસે રુચિ જો યથાર્થ રૂપસે, જો સમ્યગ્દર્શનમેં રુચિ-પ્રતીતિ હોતી હૈ, વૈસી નહીં હૈ, ઉસે જિજ્ઞાસાકી રુચિ હૈ. ઉસે તો રુચિ એવં આસક્તિ દોનોં ખડે હૈં. ઇસે તો રુચિ પલટ ગયી હૈ. આસક્તિ માત્ર ખડી હૈ. જિજ્ઞાસુકી ભૂમિકામેં રુચિ, આસક્તિ દોનોં હૈ. વહ મન્દતા કરતા રહતા હૈ. ઉસકી ભાવના કરતા હૈ, અભ્યાસ કરતા હૈ.