મુમુક્ષુઃ- મન્દતા હૈ યા વિપરીતતા ગિનની?
સમાધાનઃ- મન્દતા કહનેમેં આતી હૈ. ગુરુદેવને બહુત સમઝાયા હૈ, સ્વયંને વિચાર કિયા હૈ. મન્દતા હૈ. આચાર્ય, ગુરુદેવ ઉપદેશમેં કહે કિ ઇતના ઉપદેશ દેનેકે બાદ ભી તૂ જાગૃત નહીં હો રહા હૈ, તેરી કિતની વિપરીતતા હૈ. ઐસા ઉપદેશમેં કહે. ઉપદેશમેં ઐસા આયે. ઉપદેશમેં ઐસા કહે, ઉપદેશમેં ઐસા આયે. અપની મન્દતાકે કારણ સ્વયં અટકા હૈ.
ઇતના ગુરુદેવકા ઉપદેશ, આચાર્ય ઇતના કહે ફિર ભી તૂ ઉસીમેં પડા હૈ, યહ તેરી કિતની વિપરીતતા હૈ. વિપરીતતાકા અર્થ યહ કિ તેરી કિતની મન્દતા હૈ કિ તૂ જાગૃત નહીં હો રહા હૈ. ઉસકી પ્રતીતિ-રુચિ-જૂઠી હૈ, ઐસા ઉસકા અર્થ નહીં હૈ. મન્દતા હૈ.
સમ્યગ્દૃષ્ટિકો આસક્તિ કહનેમેં આતી હૈ, પરન્તુ ઉસે અનન્ત ટૂટ ગયા હૈ. અનન્ત સંસારકી જો એકત્વબુદ્ધિ, અનન્તતા ટૂટ ગયી હૈ. અબ અલ્પ રહા હૈ ઉસે આસક્તિ માત્ર કહનેમેં આતા હૈ. ઉસે વાસ્તવમેં કુછ આદરને યોગ્ય નહીં હૈ. ઉસે શ્રદ્ધામેં-સે તો સબ નિકલ ગયા હૈ. કરના, કરવાના, અનુમોદન સબ શ્રદ્ધામેં-સે છૂટ ગયા હૈ. ઉસે કિસી ભી પ્રકારકી આસક્તિ ઉસકી શ્રદ્ધામેં નહીં હૈ. વિભાવકા ઉસને નૌ-નૌ કોટિ-સે ત્યાગ કિયા હૈ કિ યે આદરને યોગ્ય નહીં હૈ, અનુમોદન કરને યોગ્ય નહીં હૈ, ઉસમેં જુડને યોગ્ય નહીં હૈ, કુછ નહીં હૈ. ઉતની ઉસકી જોરદાર પ્રતીતિ જ્ઞાયકધારાકી હૈ કિ ઉસે સબ કુછ છૂટ ગયા હૈ. અનન્ત-અનન્ત રસ ઉસકા ટૂટ ગયા હૈ. ઉસકી શ્રદ્ધામેં ઉતના બલ હૈ કિ ઉસકા ત્યાગ કિયા હૈ. ઉસકી દૃષ્ટિ, પૂરી દિશા સ્વરૂપ તરફ ચલી ગયી હૈ. સ્વયંકો હો નિહારતા હૈ. અલ્પ પર ઓર જાતા હૈ તો દૃષ્ટિ અપની ઓર ચલી ગયી હૈ. લેકિન અભી ઉસમેં ખડા હૈ ઇસલિયે ઉસે ઉતની અસ્થિરતાકી આસક્તિ હૈ. એકત્વબુદ્ધિકી આસક્તિ નહીં હૈ, વહ ટૂટ ગયી હૈ.
શ્રદ્ધામેં-સે ઉસકા પૂરા પરિણમન ચક્ર ચૈતન્ય સ્વભાવ તરફ ચલા ગયા હૈ. વિભાવ તરફ ઉસકી પરિણતિકા ચક્ર થા વહ સ્વભાવ ઓર ચલા ગયા હૈ. અભી અલ્પ અસ્થિરતા હૈ. ઉસકે અમુક જો ભવ હોતે હૈં, ઉસકી અસ્થિરતાકી પરિણતિ (હૈ). અનન્ત રસ ટૂટ ગયા. અનન્ત ભવકા જો થા વહ અનન્તતા ટૂટ ગયી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- તીવ્રતા કરનેકે લિયે ક્યા કરના?
સમાધાનઃ- તીવ્રતા કરનેકે લિયે સ્વયંકો હી કરના હૈ. અપની જરૂરત અપનેકો લગે કિ મુઝે મેરે સ્વભાવકી જરૂરત હૈ. યે કોઈ જરૂરત નહીં હૈ, યે સબ જરૂરત બિનાકા હૈ. અપની જરૂરત લગે કિ મુઝે મેરે સ્વભાવકી જરૂરત હૈ. ઔર મુઝે સ્વભાવ ચાહિયે. ઉસકી જરૂરત હૈ. ઉસમેં હી સબ ભરા હૈ. ઉસકી યદિ જરૂરત લગે તો ઉસકી તીવ્રત હો.
ઐસે મનુષ્ય ભવમેં ઐસે ગુરુદેવ મિલે, ઇસલિયે તુઝે પલટા કરકે હી છૂટકારા હૈ. ઇસ તરહ અપની જરૂરત લગે તો ઉસકી રુચિકી તીવ્રતા હો. એકત્વબુદ્ધિ નહીં ટૂટતી