૨૩૪ વિભાવકી પરિણતિ જાતી હૈ. બારંબાર મૈં ચૈતન્ય હૂઁ, (ઐસે) અપના અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરે કિ યે જ્ઞાયક સો મૈં. વહ જ્ઞાનગુણ ઐસા હૈ કિ અસાધારણ હૈ. વહ લક્ષ્યમેં આયે, ખ્યાલમેં આયે ઐસા જ્ઞાનગુણ હૈ. દૂસરે કુછએક ગુણ અસાધારણ હૈ જો સ્વયંકો જલ્દી લક્ષ્યમેં નહીં આતે હૈં. પરન્તુ યે જ્ઞાનલક્ષણ હૈ, દૂસરેમેં જાનનેકા લક્ષણ નહીં હૈ. વહ જાનનેકા લક્ષણ એક આત્મામેં હી હૈ. જાનન લક્ષણ પર-સે અપના અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરે કિ યે જાનન લક્ષણ જો હૈ, ઉસ લક્ષણવાલા મૈં ચૈતન્ય હૂઁ. ઉસ જ્ઞાનકે સાથ જીવમેં ઐસે અનન્ત ગુણ હૈં. પરન્તુ જ્ઞાનગુણ-સે પૂરા આત્મા ગ્રહણ કરે. ઉસમેં અનન્ત આનન્દ ગુણ, સુખ ગુણ સબ ઉસમેં હૈ. પરન્તુ આનન્દ ઐસા વિશેષ ગુણ નહીં હૈ, ઉસસે પકડમેં નહીં આતા. પરન્તુ જ્ઞાન ઐસા સ્વભાવ હૈ કિ ઉસસે ગ્રહણ હોતા હૈ. ઇસલિયે જ્ઞાન દ્વારા આત્મા ગ્રહણ હો સકતા હૈ. જ્ઞાનલક્ષણ યાની યે બાહરકા જાના વહ જ્ઞાન, ઐસે નહીં. ઉસ જ્ઞાનકો ધરનેવાલા કૌન હૈ? જ્ઞેય જાના, યહ જાના, વહ જાના વહ જ્ઞાન, ઐસા નહીં. પરન્તુ વહ જ્ઞાન કહાઁ-સે આતા હૈ? ઉસ જ્ઞાનકો ધરનેવાલા, જ્ઞાનકા અસ્તિત્વ કિસ દ્રવ્યમેં રહા હૈ, ઉસ દ્રવ્યકો ગ્રહણ કરના. યે જાના, જ્ઞેય-સે જ્ઞાન ઐસા નહીં, પરન્તુ મૈં સ્વયં જ્ઞાનસ્વરૂપ હૂઁ. ઉસ જ્ઞાનકો ધરનેવાલા કૌન ચૈતન્ય હૈ? ઉસે ગ્રહણ કરના.

મુમુક્ષુઃ- યહ મુદ્દેકી બાત આયી. જ્ઞાન સ્વયં અપને-સે જાનતા હૈ, જ્ઞેય-સે નહીં. સમાધાનઃ- ઉસ જ્ઞાનકો ધરનેવાલા મૈં ચૈતન્ય હૂઁ. મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનકો ધરનેવાલા હૂઁ. સમાધાનઃ- જ્ઞાનકો ધરનેવાલા મૈં ચૈતન્ય હૂઁ. પહલે મૂલ અસ્તિત્વકો ગ્રહણ કરનેકા પ્રયત્ન કરે કિ મૈં યહ ચૈતન્ય હૂઁ.