૨૮૮
વિશેષ, સબ પરપદાથા-સે ભિન્ન, છઃ દ્રવ્ય-સે ભિન્ન મૈં એક ચૈતન્યતત્ત્વ જ્ઞાન-દર્શન-સે પૂર્ણ હૂઁ. ઐસે આત્મતત્ત્વકો અંતરમેં ગ્રહણ કરે. મૈં સર્વસે ભિન્ન ઐસા પ્રતાપવંત હૂઁ. મેરી પ્રતાપ સંપદા સબસે ભિન્ન હૈ. ઐસે ચૈતન્યતત્ત્વકો સ્વાનુભૂતિમેં ગ્રહણ કરે.
પહલે ઉસે દ્રવ્યદૃષ્ટિમેં ગ્રહણ કરે, ફિર ઉસકા ભેદજ્ઞાનકા બારંબાર પ્રયત્ન કરે. બારંબાર, મૈં યહ ચૈતન્ય હી હૂઁ, અન્ય કુછ નહીં હૂઁ. ઔર જ્ઞાનમેં ગુણોંકે ભેદ, પર્યાયકે ભેદ જ્ઞાનમેં ગ્રહણ કરે. દૃષ્ટિ એક દ્રવ્ય પર હી રખે. બાકી સબ જ્ઞાનમેં ગ્રહણ કરકે પુરુષાર્થ કરે. મૈં દ્રવ્યદૃષ્ટિ-સે પૂર્ણ હૂઁ, પરન્તુ પર્યાયમેં જો અધૂરાપન હૈ ઉસકી સાધના કરે. ઉસકી સાધના કરકે જ્ઞાતાધારાકી બારંબાર ઉગ્રતા કરે. ભેદજ્ઞાન કરકે ઉસકી ઉગ્રતા કરે તો વહ ચૈતન્યતત્ત્વ પ્રગટ હુએ બિના નહીં રહતા. ક્યોંકિ સ્વયં હી હૈ, કોઈ અન્ય નહીં હૈ કિ પ્રગટ ન હો. સ્વયં હી હૈ. પરન્તુ સ્વયં ઐસી જ્ઞાતાધારાકી ઉગ્રતા કરે તો પ્રગટ હો.
આચાર્યદેવ કહતે હૈં કિ જિતના જ્ઞાન હૈ ઉતના હી તૂ હૈ. વહી સત્યાર્થ કલ્યાણરૂપ હૈ. વહી પરમાર્થ હૈ ઔર વહી અનુભવ કરનેયોગ્ય હૈ. ઉસીમેં તુઝે તૃપ્તિ હોગી ઔર સંતોષ હોગા. સબ ઉસીમેં ભરા હૈ. ઇસલિયે ઉસ જ્ઞાનમેં અનન્ત-અનન્ત ભરા હૈ. અનન્ત શક્તિઓંકા ભરા હુઆ અનન્ત મહિમાવંત આત્માકો ગ્રહણ કરે તો વહ પ્રગટ હુએ બિના નહીં રહતા.
બારંબાર ઉસકે વિકલ્પકે નયપક્ષેમેં અટકે કિ મૈં શુદ્ધ હૂઁ યા અશુદ્ધ હૂઁ, વહ સબ વિકલ્પાત્મક (નયપક્ષ હૈ). પહલે વિચારસે નિર્ણય કરે કિ જ્ઞાનસ્વભાવ મૈં હૂઁ. કિસ અપેક્ષા-સે શુદ્ધતા, કિસ અપેક્ષા-સે અશુદ્ધતા? સબ નક્કી કરકે ફિર ઉસકા જો ઉપયોગ બાહર જાતા હૈ, ઉસ ઉપયોગકો અપની ઓર મોડે. ઔર નિર્વિકલ્પ તત્ત્વ હૈ, ઉસે બારંબાર ઉસકી સાધના કરકે જ્ઞાતાધારાકી ઉગ્રતા કરે. વિકલ્પ-સે ઉસે થકાન લગે ઔર ચૈતન્યતત્ત્વમેં સર્વસ્વ લગે તો વિકલ્પ છૂટકર નિર્વિકલ્પ તત્ત્વ પ્રગટ હુએ બિના નહીં રહતા.
વહ સહજ તત્ત્વ હૈ. સહજ તત્ત્વ પારિણામિકભાવરૂપ પરિણમતા હુઆ અપને આનન્દ સ્વભાવરૂપ, જ્ઞાનસ્વભાવરૂપ અનન્ત સ્વભાવરૂપ પરિણમતા હુઆ વહ તત્ત્વ ઉસે પ્રગટ હોતા હૈ. શક્તિમેં તો અનન્તતા તો ભરી હૈ, પરન્તુ ઉસે પ્રગટ પરિણમતા હુઆ પ્રગટ હોતા હૈ. વિકલ્પ તરફ-સે ઉપયોગ છૂટકર, ઉસકા ભેદજ્ઞાન કરકે, અપના અસ્તિત્વ યદિ વહ ગ્રહણ કરે તો વહ પ્રગટ હુએ બિના રહતા હી નહીં. ઐસી સ્વભાવકી મહિમા ગુરુદેવને બતાયી હૈ. ઔર વહ કરને જૈસા હૈ. વહ ન હો તબતક ઉસકી ભાવના, બારંબાર પ્રયાસ કરના. શુભભાવમેં દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકા આશ્રય રખે. અંતરમેં શુદ્ધાત્માકા આશ્રય કરે.
શુદ્ધાત્માકા આશ્રય પ્રગટ કરનેકે લિયે દેવ-ગુુરુ-શાસ્ત્ર ક્યા કહતે હૈં, ઉસકે આશ્રય- સે ચૈતન્યતત્ત્વકા આશ્રય ગ્રહણ કરે. ઉપાદાન અપના તૈયાર કરે તો નિમિત્ત નિમિત્તરૂપ હુએ બિના નહીં રહતા. ઐસા ગુરુદેવને બારંબાર બતાયા હૈ. ઔર કરને જૈસા વહી હૈ.
જો જ્ઞાનસ્વભાવ દિખ રહા હૈ, કિ જો ક્ષયોપશમકે ભેદમેં ભી ભલે અખણ્ડકો ગ્રહણ