୧୨୬ ପୁରୁଷାର୍ଥ କରୁଁ. ମୁଝେ ସଂସ୍କାର ହୋଂଗେ ତୋ ଅପନେଆପ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଗା, ଐସୀ ଭାଵନା ନହୀଂ ହୋନୀ ଚାହିଯେ.
ଉସକେ ସଂସ୍କାର ଯଥାର୍ଥ କାରଣରୂପ ହୋଂ ତୋ ଉସେ ପୁରୁଷାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୀ ହୈ. ଐସା ଏକ ସମ୍ବନ୍ଧ ହୋତା ହୈ. ପରନ୍ତୁ ପୁରୁଷାର୍ଥ କରନେଵାଲେକୋ ଐସା ନହୀଂ ହୋନା ଚାହିଯେ କି ମୁଝେ ସଂସ୍କାର ହୋଂଗେ ତୋ ପୁରୁଷାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଗା. ଯଦି ଐସୀ ଭାଵନା ହୋ ତୋ ପୁରୁଷାର୍ଥ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୀ ନହୀଂ ହୋତା. ଭାଵନା ଐସୀ ହୋନୀ ଚାହିଯେ କି ମୈଂ ପ୍ରଯତ୍ନ କରୁଁ. ମୈଂ ଐସା କରୁଁ, ଐସେ ସ୍ଵଯଂକୋ ଭାଵନା ରହେ ତୋ କାରଣ-କାର୍ଯକା ସମ୍ବନ୍ଧ ହୋତା ହୈ. ସ୍ଵଯଂକୋ ଐସୀ ଭାଵନା ହୋନୀ ଚାହିଯେ.
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- (ଇସ ଭଵମେଂ) ଆତ୍ମାକା ଅନୁଭଵ ନ ହୋ ତୋ ସଂସ୍କାର ଲେକର ତୋ ଜାଯେଂଗେ. ତବ ଐସା ଲଗତା ହୈ କି ସଂସ୍କାର ଔର ପୁରୁଷାର୍ଥକୀ ଏକ ଜାତ ହୋ, ଐସା ଲଗତା ହୈ.
ସମାଧାନଃ- ଏକ ଜାତ ନହୀଂ ହୈ. ପ୍ରଯତ୍ନମେଂ ଉସେ ବହୁତ ଉଲଝନ ହୋତୀ ହୋ, ପ୍ରଯତ୍ନ ଚଲତା ନହୀଂ ହୋ.. ପହଲେ ତୋ ଐସା ହୋତା ହୈ କି ତୂ ଆଖିର ତକ ପହୁଁଚ ଜା. ଐସା ତେରା ପ୍ରଯତ୍ନ ଚଲତା ହୋ ତୋ ତୂ ପ୍ରଯତ୍ନ କର. ପରନ୍ତୁ ନହୀଂ ହୋତା ତୋ ତୂ ସଂସ୍କାର ତୋ ଡାଲ. ପରନ୍ତୁ ସଂସ୍କାର ଯାନୀ ପୁରୁଷାର୍ଥକା ସବ କାର୍ଯ ସଂସ୍କାରମେଂ ଆ ନହୀଂ ଜାତା.
ଯଦି ତୂ ପ୍ରତିକ୍ରମଣ କର ସକତା ହୈ ତୋ ଧ୍ଯାନମଯ କରନା. ନ କର ସକେ ତୋ ଶ୍ରଦ୍ଧା କରନା. ଐସେ. ତୁଝ-ସେ ବନ ସକେ ତୋ ଆଖିର ତକ ଧ୍ଯାନ କରକେ କେଵଲଜ୍ଞାନ ପର୍ଯଂତ, ମୁନିଦଶା ଔର କେଵଲଜ୍ଞାନ ପ୍ରଗଟ କରନା. ପରନ୍ତୁ ଯଦି ନହୀଂ ହୋତା ହୈ ତୋ ତୂ ଶ୍ରଦ୍ଧା କର, ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ପ୍ରାପ୍ତ କର. ପରନ୍ତୁ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ ପର୍ଯଂତ ପହୁଁଚ ନ ସକେ ତୋ ଉସକୀ ରୁଚି, ଭାଵନା ଔର ସଂସ୍କାର କରନା. ପରନ୍ତୁ କରନେକା ଧ୍ଯେଯ ତୋ, ଅପନା ପ୍ରଯତ୍ନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋ ତୋ ପୂରା କରନା.
ଆଚାର୍ଯ କହତେ ହୈଂ କି, ତୁଝ-ସେ ବନ ସକେ ତୋ ପୂର୍ଣ କରନା. ନ ବନ ସକେ ଔର ତୁଝେ ଉଲଝନ ହୋତୀ ହୋ ତୋ ତୂ ଇତନା ତୋ କରନା. ଅଂତତଃ ତୂ ରୁଚିକା ବୀଜ ତୋ ଐସା ବୋନା କି ଜୋ ରୁଚି ତୁଝେ କାରଣରୂପ ହୋ. ଐସୀ ରୁଚି ତୋ କରନା, ନ ବନ ସକେ ତୋ. ଉସମେଂ ରୁଚିମେଂ ସବ ଆ ନହୀଂ ଜାତା. ତେରୀ ଅନ୍ଦର ଐସୀ ଗହରୀ ଭାଵନା ହୋଗୀ ତୋ ଭଵିଷ୍ଯମେଂ ତୁଝେ ଐସୀ ଭାଵନା ଅନ୍ଦର-ସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଗୀ ଔର ତୁଝେ ପୁରୁଷାର୍ଥ ବନନେକା (କାରଣ ହୋଗା).
ପରନ୍ତୁ ଵହାଁ ଭୀ ତୁଝେ ଐସା ହୀ ହୋନା ଚାହିଯେ କି ମୈଂ ପୁରୁଷାର୍ଥ କରୁଁ. ଵହାଁ ଭୀ ଐସା ହୀ ହୋତା ହୈ କି ଭାଵନା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋ ତୋ ପୁରୁଷାର୍ଥ କରୁଁ, ଅନ୍ଦର ଜାଊଁ. ଅଭୀ ନ ହୋତା ହୋ ତୋ ଅଭ୍ଯାସ କରନା. ଉସକୀ ଦୃଢତା କରନା. ବାରଂବାର ଉସକା ଘୋଲନ କରନା. ମୈଂ ଜ୍ଞାଯକ ହୂଁ. ମୈଂ ଯହ ନହୀଂ ହୂଁ. ଯେ ଵିଭାଵ ମେରା ସ୍ଵଭାଵ ନହୀଂ ହୈ. ମେରା ସ୍ଵଭାଵ ଭିନ୍ନ ହୈ. ବାରଂବାର ଉସେ ତୂ ଦୃଢ କରନା. ତେରୀ ଦୃଢତା ହୋଗୀ ତୋ ତୁଝେ ଭଵିଷ୍ଯମେଂ, ଅନ୍ଦର ଵହ ଦୃଢତା ହୋଗୀ ତୋ ତୁଝେ ସ୍ଫୂରିତ ହୋ ଜାଯଗୀ, ତୋ ତୁଝେ ପୁରୁଷାର୍ଥ ହୋନେକା କାରଣ ବନେଗୀ. ଉସମେଂ ସବ ଆ ନହୀଂ ଜାତା.
ମୁମୁୁକ୍ଷୁଃ- .. ନିମିତ୍ତ ରୂପ-ସେ ସଂସ୍କାରକୋ ଲେନା? ସମାଧାନଃ- ନିମିତ୍ତ ରୂପ-ସେ.