੧੧੪ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਹੀ ਹੂਁ, ਜੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ ਵਹੀ ਮੈਂ ਹੂਁ. ਯਹ ਜਾਨਾ, ਵਹ ਜਾਨਾ ਐਸਾ ਪਰ੍ਯਾਯਮਾਤ੍ਰ ਜਾਨਾ ਵਹ ਨਹੀਂ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇਕਾ ਪੂਰਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ ਵਹੀ ਮੈਂ ਹੂਁ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇਕਾ ਪੂਰਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ, ਵਹੀ ਮੈਂ ਹੂਁ. ਐਸਾ ਉਸੇ ਅਨ੍ਦਰਮੇਂ ਊਤਰਕਰ ਉਸਕੀ ਪਰਿਣਤਿ ਅਨ੍ਦਰਸੇ ਅਪਨੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮੇਂ-ਸੇ ਗ੍ਰਹਣ ਹੋਨੀ ਚਾਹਿਯੇ.
ਉਸੇ ਵਿਕਲ੍ਪ ਸਾਥਮੇਂ ਆਤੇ ਹੈਂ, ਇਸਲਿਯੇ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਵਿਕਲ੍ਪ ਛੂਟ ਜਾਤਾ ਹੈ ਔਰ ਦੂਸਰਾ ਵਿਕਲ੍ਪ ਆਤਾ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕਾ ਅਨਾਦਿਕਾ ਅਭ੍ਯਾਸ ਐਸੇ ਹੀ ਚਾਲੂ ਰਹਤਾ ਹੈ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਬਾਰਂਬਾਰ (ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਕੋ) ਦ੍ਰੁਢ ਕਰਤਾ ਰਹੇ ਤੋ ਸਹਜ ਹੋਤਾ ਹੈ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ਸ਼ੁਰੂਆਤਮੇਂ ਦ੍ਰੁਢ ਯਾਨੀ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵਿਕਲ੍ਪਪੂਰ੍ਵਕ ਦ੍ਰੁਢ ਕਰਤਾ ਰਹੇ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਵਿਕਲ੍ਪ ਤੋ ਸਾਥਮੇਂ ਆਯੇ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ ਹੈ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਵਿਕਲ੍ਪਕੇ ਪੀਛੇ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਕਾਮ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਵਿਕਲ੍ਪਕੇ ਪੀਛੇ ਜੋ ਪ੍ਰਤੀਤ ਕਾਮ ਕਰਤੀ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਤੀਤ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨਕੋ ਦ੍ਰੁਢ ਕਰਤੇ ਰਹਨਾ. ਵਿਕਲ੍ਪ ਤੋ ਸਾਥਮੇਂ ਆਤਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ. ਜਬਤਕ ਵਿਕਲ੍ਪਕੀ ਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਵਿਕਲ੍ਪ ਸਾਥਮੇਂ ਆਤਾ ਹੈ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ਵਿਕਲ੍ਪਕੇ ਪੀਛੇ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਹੈ, ਉਸੇ ਦ੍ਰੁਢ ਕਰਤੇ ਰਹਨਾ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਉਸੇ ਦ੍ਰੁਢ ਕਰਨਾ. ਚੈਤਨ੍ਯਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ-ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ-ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ ਵਹੀ ਮੈਂ ਹੂਁ. ਵਿਕਲ੍ਪਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਵਹ ਮੈਂ ਨਹੀਂ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਯਕਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੈ ਵਹ ਮੈਂ ਹੂਁ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਪ੍ਰਤੀਤਿਮੇਂ ਦ੍ਰੁਢਤਾ ਤੋ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਬਾਹਰਮੇਂ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਅਨੇਕ ਲੋਗ ਹੋ ਔਰ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਖ੍ਯਾਲਮੇਂ ਆਯੇ, ਐਸਾ ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਖ੍ਯਾਲ ਆ ਜਾਤਾ ਹੈ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਹਾਁ, ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਖ੍ਯਾਲ ਆਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਤ੍ਮਾ ਹੂਁ. ਵਹ ਤੋ ਰੂਪੀ ਹੈ. ਯੇ ਅਰੂਪੀ ਹੈ, ਅਰੂਪੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਖੁਦ ਹੈ. ਵਹ ਤੋ ਦੂਰ ਹੈ, ਵਹ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਦੂਰ ਹੈ. ਯੇ ਤੋ ਸ੍ਵਯਂ ਔਰ ਸ੍ਵਯਂ ਸਮੀਪ ਹੈ. ਫਿਰ ਭੀ ਪਹਚਾਨ ਨਹੀਂ ਸਕਤਾ ਹੈ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ਆਪ ਕਹਤੇ ਹੋ ... ਵਹ ਅਮੂਰ੍ਤਿਕ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਹਮੇਂ ਤੋ ਇਸ ਮੂਰ੍ਤਿਕ ਪਦਾਥਾਮੇਂ ਐਸਾ ਲਗਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬਰਾਬਰ, ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਜ੍ਞਾਨ-ਸੇ ਖ੍ਯਾਲ ਆ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਇਸਕਾ ਕੈਸੇ ਖ੍ਯਾਲ ਆਯੇ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਅਰੂਪੀਮੇਂ ਸ੍ਵਯਂ ਦ੍ਰੁਢਤਾ, ਏਕਾਗ੍ਰਤਾ ਕਰੇ, ਅਪਨਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰੇ ਉਸਮੇਂ ਬਾਰਂਬਾਰ ਦ੍ਰੁਢਤਾ ਕਰੇ ਤੋ ਸ੍ਵਯਂ ਅਪਨੇਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਹੁਏ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ. ਉਸੇ ਐਸਾ ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ, ਗੁਰੁਦੇਵ ਕਹਤੇ ਥੇ ਨ, ਨੌ-ਦਸ ਲੋਗ ਹੋ ਤੋ ਯੇ ਹੈ, ਯੇ ਹੈ, ਐਸਾ ਕਰਕੇ ਸ੍ਵਯਂਕੋ ਗਿਨਤੀਮੇਂ ਭੂਲ ਜਾਤਾ ਹੈ. ਵੈਸੇ ਯਹ ਸਬ, ਯਹ ਸਬ ਹੈ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਕੌਨ ਹੈ? ਯਹ ਸਬ ਹੈ (ਜਾਨਤਾ ਹੈ). ਵਹ ਸ੍ਵਯਂਕੋ ਭੂਲ ਜਾਤਾ ਹੈ. ਮੈਂ ਕੌਨ ਹੂਁ? ਐਸਾ ਸ੍ਵਯਂਕੋ ਦ੍ਰੁਢ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ਯਹ ਮੈਂ ਹੂਁ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ਆਪ ਕਹਤੇ ਹੋ, ਅਂਤਰ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ (ਕਹਤੇ ਹੋ), ਬਾਹ੍ਯ-ਸੇ ਤੋ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਲੀ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਅਂਤਰ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਲੇਕਰ ਐਸਾ ਕਰ, ਅਂਤਰ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਮਾਨੇ ਕ੍ਯਾ?