੨੮੬ ਹੀ ਸਾਧਨਾਕਾ ਪ੍ਰਾਰਂਭ ਹੋਤਾ ਹੈ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ... ਜ੍ਞਾਨੀਕੋ ਇਚ੍ਛਾ ਨਹੀਂ ਹੋਨੇ-ਸੇ ਪਰਿਗ੍ਰਹ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਆਹਾਰਕੋ ਗ੍ਰਹਤੇ ਨਹੀਂ. ਔਰ ਸਾਥਮੇਂ ਦਰ੍ਪਣਮੇਂ ਉਠ ਰਹੇ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਕੀ ਭਾਁਤਿ ਆਹਾਰਕੋ ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ. ਯਹਾਁ ਦਰ੍ਪਣਕਾ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤ ਦੇਕਰ ਕਹਾ, ਉਸਮੇਂ ਕ੍ਯਾ ਆਸ਼ਯ ਸਮਝਨਾ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ-ਸੇ ਵਹ ਮਾਤ੍ਰ ਜਾਨਤਾ ਹੈ. ਆਹਾਰਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਆਹਾਰਕੋ ਛੋਡਤਾ ਨਹੀਂ. ਜ੍ਞਾਯਕਮੇਂ ਕੋਈ ਆਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਜ੍ਞਾਯਕ ਉਸੇ ਗ੍ਰਹਣ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਮਾਤ੍ਰ ਜਾਨਤਾ ਹੈ. ਜੈਸੇ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਮੇਂ ਕੁਛ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ ਯਾ ਛੋਡਨਾ ਐਸਾ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਮੇਂ ਹੋਤਾ ਨਹੀਂ, ਵੈਸੇ ਜ੍ਞਾਯਕਕੋ ਕੁਛ ਗ੍ਰਹਣ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਔਰ ਕੁਛ ਛੋਡਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਵਹ ਜ੍ਞਾਯਕ ਜ੍ਞਾਯਕ ਹੀ ਰਹਤਾ ਹੈ.
ਜ੍ਞਾਤਾਮੇਂ ਕੁਛ ਆਤਾ ਨਹੀਂ. ਔਰ ਜੋ ਆਹਾਰ ਹੈ ਵਹ, ਉਸਕੀ ਚਾਰਿਤ੍ਰਕੀ ਅਲ੍ਪਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕੀ ਕਮਜੋਰੀ-ਸੇ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਉਸਕੇ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਹੈ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਯਕਕੀ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਵਹ ਮਾਤ੍ਰ ਉਸੇ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬਕੀ ਭਾਁਤਿ ਜਾਨਤਾ ਹੀ ਹੈ. ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬ ਅਰ੍ਥਾਤ ਉਸੇ ਗ੍ਰਹਤਾ ਨਹੀਂ ਔਰ ਛੋਡਤਾ ਨਹੀਂ. ਐਸਾ ਉਸਕਾ ਆਸ਼ਯ ਹੈ, ਉਸਮੇਂ ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਆਸ਼ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ.
ਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਤੋ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਯਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਆਪ ਜਿਤਨਾ ਕਹੋ ਉਤਨਾ ਊਁਚੇ- ਸੇ ਊਁਚਾ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਤੋ ਭੀ ਉਸਮੇਂ-ਸੇ ਪਰ੍ਯਾਯ ਨਿਕਲ ਨਹੀਂ ਜਾਤੀ. ਉਸਮੇਂ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕੀ ਮਨ੍ਦਤਾ, ਸਾਧਨਾਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯ ਆਦਿ ਸਬ ਸਾਥਮੇਂ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਕਾ ਜਿਤਨਾ ਊਁਚਾ ਕਹੋ, ਉਤਨਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਦ੍ਰਵ੍ਯਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਆਤਾ ਹੈ. ਔਰ ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਐਸਾ ਹੈ. ਤੋ ਭੀ ਉਸਮੇਂ-ਸੇ ਪਰ੍ਯਾਯ ਜਾਤੀ ਨਹੀਂ. ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕੀ ਮਨ੍ਦਤਾ ਹੋਤੀ ਹੈ. ਚਾਰਿਤ੍ਰਕੀ ਦਸ਼ਾ ਅਧੂਰੀ ਹੈ, ਵਹ ਜ੍ਞਾਨੀਕੇ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਹੈ. ਉਸੇ ਪਾਮਰ ਜਾਨਤਾ ਹੈ. ਜ੍ਞਾਯਕਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ-ਸੇ ਪ੍ਰਭੁ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ ਵਹ ਪਾਮਰ ਜਾਨਤਾ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਉਸਮੇਂ ਕੁਛ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਐਸਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ- ਸੇ ਉਸਕਾ ਅਰ੍ਥ ਹੈ. ਬਾਕੀ ਉਸਕੀ ਚਾਰਿਤ੍ਰਕੀ ਮਨ੍ਦਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਉਸੇ ਬਰਾਬਰ ਜਾਨਤਾ ਹੈ. ਐਸਾ ਉਸਕਾ ਅਰ੍ਥ ਹੈ.
ਸਮਾਧਾਨਃ- ... ਜੋ ਨਿਰ੍ਣਯ ਕਿਯਾ ਕਿ ਯੇ ਸ਼ਰੀਰ ਭਿਨ੍ਨ ਹੈ, ਵਿਕਲ੍ਪ ਮੇਰਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਮੈਂ ਜ੍ਞਾਯਕ ਹੂਁ. ਐਸਾ ਨਿਰ੍ਣਯ ਕਿਯਾ. ਸਚ੍ਚੀ ਸਮਝਮਾਤ੍ਰ ਨਹੀਂ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਅਨ੍ਦਰ ਜ੍ਞਾਯਕਕੀ ਪਰਿਣਤਿ ਹੋਨੀ ਚਾਹਿਯੇ, ਅਨ੍ਦਰ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ. ਸ੍ਵਯਂ ਅਨ੍ਦਰ-ਸੇ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਰੂਪ ਪਰਿਣਮੇ ਔਰ ਵਹ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਕੀ ਪਰਿਣਤਿ ਜ੍ਞਾਤਾਕੀ ਉਗ੍ਰਤਾ ਕਰਕੇ ਉਸਮੇਂ ਲੀਨਤਾ ਕਰੇ ਤੋ ਉਸਮੇਂ ਵਹ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ ਆ ਜਾਤਾ ਹੈ.
ਸ੍ਵਯਂ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਕਰਕੇ ਅਨ੍ਦਰ ਲੀਨਤਾਕਾ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ ਕਰਨੇਕਾ ਰਹਤਾ ਹੈ. ਅਲਗ ਜਾਤਕਾ ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ ਹੈ, ਲੀਨਤਾਕਾ ਕਰਨੇਕਾ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ ਰਹਤਾ ਹੈ. ਸਮਝਨ ਯਾਨੀ ਮਾਤ੍ਰ ਸਮਝਨ ਕਰੇ ਉਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਸਕੇ ਸਾਥ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨ ਹੋ. ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਕੀ ਉਗ੍ਰਤਾ ਹੋ, ਉਸਮੇਂ ਲੀਨਤਾਕੀ ਉਗ੍ਰਤਾ ਹੋ ਵਹ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ ਰਹਤਾ ਹੈ. ਭਿਨ੍ਨ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ ਨਹੀਂ, ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਕੀ ਉਗ੍ਰਤਾਕਾ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ, ਉਸਮੇਂ ਲੀਨਤਾਕਾ