੩੦੬ ਮੈਂ ਹੂਁ ਔਰ ਯਹ ਵਿਭਾਵ ਹੈ ਵਹ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਹੂਁ. ਉਸਕੇ ਬਾਦ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕੀ ਗਤਿ-ਸੇ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਕੀ ਧਾਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੇ ਤੋ ਵਹ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਕੀ ਧਾਰਾ ਸਹਜ ਹੋਤੇ-ਹੋਤੇ ਉਸੇ ਵਿਕਲ੍ਪ ਛੂਟੇ ਬਿਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਉਤਨੀ ਸ੍ਵਯਂਕੋ ਅਨ੍ਦਰਸੇ ਅਪਨੀ ਪਰਿਣਤਿ ਜਾਗੇ ਤੋ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਭਾਵਨਾ ਹੋ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਉਸ ਜਾਤਕੀ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕੀ ਗਤਿ ਸ੍ਵਯਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੇ ਤੋ ਹੋਤਾ ਹੈ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- .. ਤੋ ਹੀ ਵਿਕਲ੍ਪ ਟੂਟੇ ਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜ੍ਞਾਨ-ਸੇ ਵਿਕਲ੍ਪ ਟੂਟਤਾ ਹੈ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜ੍ਞਾਨ ਅਰ੍ਥਾਤ ਮੈਂ ਜ੍ਞਾਯਕ ਹੂਁ. ਜ੍ਞਾਯਕ ਹੀ ਸ੍ਵਯਂ ਅਤੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ. ਜ੍ਞਾਯਕਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰੇ. ਬਾਹਰ-ਸੇ ਇਸਸੇ ਜਾਨਾ, ਯਹ ਜਾਨਾ, ਵਹ ਜਾਨਾ, ਜਾਨਾ ਵਹ ਜ੍ਞਾਨ ਐਸੇ ਨਹੀਂ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਮੈਂ ਜ੍ਞਾਯਕ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੂਁ, ਜ੍ਞਾਯਕਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਜ੍ਞਾਯਕ, ਪਰਿਣਮਿਤ ਅਰ੍ਥਾਤ ਪ੍ਰਗਟ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁਆ ਹੈ, ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਭਾਵੀ ਹੈ, ਉਸ ਸ੍ਵਭਾਵਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰੇ ਤੋ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ. ਯਹ ਜ੍ਞਾਨ, ਯਹ ਜ੍ਞਾਨ ਐਸੇ ਭੇਦ ਨਹੀਂ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਭਾਵ ਹੀ ਜੋ ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰੇ ਤੋ ਹੋਤਾ ਹੈ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ਵਚਨਾਮ੍ਰੁਤਮੇਂ ਜ੍ਞਾਯਕ-ਜ੍ਞਾਯਕ ਸ਼ਬ੍ਦ ਜਗਹ-ਜਗਹ ਆਤਾ ਹੈ. ਤੋ ਜ੍ਞਾਯਕਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯ- ਸੇ ਹੀ ਸਬ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ ਜਾਨੇਵਾਲਾ ਹੈ ਯਾ ਦੂਸਰਾ ਕੁਛ ਕਰਨੇਕਾ ਹੈ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਜ੍ਞਾਯਕਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯ-ਸੇ ਹੀ ਸਬ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਹੈ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਜ੍ਞਾਯਕਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਲੇਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਉਸਕੀ ਪਹਿਚਾਨ ਕਰਨੀ ਪਡੇ. ਜ੍ਞਾਯਕ ਕੌਨ ਹੈ? ਜ੍ਞਾਯਕਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਕ੍ਯਾ ਹੈ? ਯੇ ਵਿਭਾਵ ਕੌਨ? ਉਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਪਹਿਚਾਨਨਾ ਪਡੇ. ਔਰ ਜ੍ਞਾਯਕਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਗੁਰੁਦੇਵ ਕ੍ਯਾ ਕਹਤੇ ਹੈਂ? ਗੁਰੁਦੇਵਨੇ ਕ੍ਯਾ ਮਾਰ੍ਗ ਬਤਾਯਾ ਹੈ? ਵਹ ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਹੋ ਤਬਤਕ, ਦੇਵ- ਗੁਰੁ-ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਮਹਿਮਾ ਆਯੇ, ਗੁਰੁਦੇਵਨੇ ਕ੍ਯਾ ਕਹਾ ਹੈ ਉਸ ਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰੇ, ਵਹ ਸਬ ਆਯੇ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਗ੍ਰਹਣ ਏਕ ਜ੍ਞਾਯਕਕੋ ਕਰਨਾ ਹੈ.
ਜ੍ਞਾਯਕਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇ-ਸੇ ਸਬ ਗ੍ਰਹਣ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਜ੍ਞਾਯਕ ਅਰ੍ਥਾਤ ਸ੍ਵਯਂ. ਸ੍ਵਯਂਕਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਜ੍ਞਾਯਕ ਗ੍ਰਹਣ ਕਿਯਾ ਤੋ ਵਿਭਾਵ-ਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਪਡਤਾ ਹੈ ਔਰ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਔਰ ਉਸ ਭੇਦਜ੍ਞਾਨਕੀ ਉਗ੍ਰਤਾ, ਜ੍ਞਾਯਕਕੀ ਉਗ੍ਰਤਾ ਹੋਤੇ-ਹੋਤੇ ਉਸੀਮੇਂ ਲੀਨਤਾ ਬਢਾਤਾ ਹੁਆ, ਉਸਕੀ ਪ੍ਰਤੀਤਿ, ਉਸਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਉਸਮੇਂ ਲੀਨਤਾ, ਵਹ ਕਰਤੇ-ਕਰਤੇ ਉਸੀਮੇਂ ਆਗੇ ਜਾਤਾ ਹੈ. ਜ੍ਞਾਯਕ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਕਾ ਏਕ ਹੀ ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ. ਉਸਕੇ ਲਿਯੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਵਿਚਾਰ, ਉਤਨੀ ਗਹਰੀ ਰੁਚਿ, ਗੁਰੁਦੇਵ ਕ੍ਯਾ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਉਸਕਾ ਆਸ਼ਯ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ, ਵਹ ਸਬ ਰਹਤਾ ਹੈ. ਧ੍ਯੇਯ ਏਕ ਜ੍ਞਾਯਕਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਕਾ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ.
ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼ੁਃ- ਆਪਕੋ ਜਬ ਅਨੁਭੂਤਿ ਹੁਯੀ ਤਬ ਆਪ ਪਣ੍ਡਿਤਜੀਕੋ ਬਾਰਂਬਾਰ ਲਿਖਤੇ ਥੇ ਕਿ ਅਬ ਇਤਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ, ਇਤਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ, ਇਤਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ, ਕਿਸਕੇ ਆਧਾਰ-ਸੇ? ਜ੍ਞਾਯਕਕੇ ਆਧਾਰ-ਸੇ ਆਪ ਕਹਤੇ ਥੇ?
ਸਮਾਧਾਨਃ- ਅਨ੍ਦਰ-ਸੇ ਮੁਝੇ ਐਸਾ ਲਗਤਾ ਥਾ. ਅਨ੍ਦਰ ਐਸਾ ਲਗਤਾ ਥਾ. ਯਹ ਜ੍ਞਾਨ ਕੋਈ ਅਲਗ ਹੈ, ਅਨ੍ਦਰ ਕੋਈ ਅਲਗ ਆਤ੍ਮਾ ਹੈ. ਆਤ੍ਮਾ ਭਿਨ੍ਨ ਹੈ, ਐਸਾ ਹੁਆ ਕਰਤਾ