ముముక్షుః- ద్రవ్య పర్యాయమేం ఆతా నహీం, వహ కైసే?
సమాధానః- ద్రవ్య పర్యాయమేం నహీం ఆతా అర్థాత ద్రవ్య హై వహ ద్రవ్యస్వరూప హీ హై. ద్రవ్యకా స్వరూప శాశ్వత అనాదిఅనన్త హై ఔర పర్యాయ హై వహ క్షణిక హై. వహ పర్యాయ పలట జాతీ హై. ద్రవ్య, పర్యాయకీ భాఁతి క్షణ-క్షణమేం పలటే ఐసా ద్రవ్య నహీం హై. ద్రవ్య పర్యాయమేం ఆతా నహీం అర్థాత ద్రవ్య కహీం క్షణ-క్షణమేం పలటతా నహీం హై. ద్రవ్య తో ఏక సరీఖా రహతా హై ఔర పర్యాయ తో పలటతీ హై. ఇసలియే ద్రవ్య పర్యాయమేం ఇస తరహ నహీం ఆతా.
బాకీ పర్యాయ హై వహ ద్రవ్యకా స్వరూప హై. ద్రవ్య, గుణ ఔర పర్యాయ తీనోం మిలకర ద్రవ్యకా స్వరూప హై. లేకిన వహ పర్యాయ ప్రతిక్షణ పలటతీ హై. పరన్తు ద్రవ్య పలటతా నహీం హై. ఇసలియే ద్రవ్య పర్యాయమేం నహీం ఆతా. ద్రవ్య అనాదిఅనన్త హై ఔర పర్యాయ పలటతీ రహతీ హై. పరన్తు వహ పర్యాయ ద్రవ్యకే ఆశ్రయ-సే హోతీ హై. పర్యాయ కహీం నిరాధార నహీం హోతీ హై. పర్యాయ ద్రవ్యకే ఆశ్రయ-సే హీ హోతీ హై, పర్యాయ ద్రవ్యమేం హీ హోతీ హై.
స్వభావపర్యాయ జో ద్రవ్యకే ఆలమ్బన-సే హోతీ హై, జో అనన్త గుణోంకీ జ్ఞానకీ పర్యాయ హో, ఆనన్దకీ పర్యాయ హో వహ సబ శుద్ధాత్మాకే-ద్రవ్యకే ఆశ్రయసే హోతీ హై. ఔర విభావ జో హోతా హై వహ అపనే పురుషార్థకీ మన్దతా-సే హోతీ హై, విభావిక పర్యాయ. పరన్తు వహ విభావకీ పర్యాయ అపనా స్వభావ నహీం హై. ఉసకా ఔర స్వయంకా భావభేద హై. అపనా స్వభావ అలగ ఔర విభావపర్యాయకా స్వభావ భిన్న హై. ఇసలియే ఉసకా భావభేద హై. ఇసలియే ఉససే భేదజ్ఞాన కరతా హై కి యే జో విభావకా ఆకులతాయుక్త భావ హై, వహ మేరా స్వభావ నహీం హై. స్వభావ భిన్న హై. పురుషార్థకీ మన్దతా-సే ఉసకీ పర్యాయ హోతీ హై, పరన్తు వహ పర్యాయ విభావ హై, వహ భావ భిన్న హై. ఉసకా భావ భిన్న హై ఔర మేరా భావ భిన్న హై. ఉససే భేదజ్ఞాన కరతా హై. పురుషార్థ తీవ్ర హో తో వహ విభావపర్యాయ ఛూట జాతీ హై ఔర స్వభావ పర్యాయ ప్రగట హోతీ హై.
ముముక్షుః- పురుషార్థ అర్థాత జైసా హూఁ వైసా అహంభావ హోనా చాహియే?
సమాధానః- స్వభావ జైసా హై, వైసా ఉసే గ్రహణ కరనా చాహియే కి యహ మైం హూఁ. ఉసకా అస్తిత్వ గ్రహణ కరనా చాహియే. వికల్పరూప-సే కి యహ మైం హూఁ, ఐసా నహీం, పరన్తు జో జ్ఞానకీ ధారా చల రహీ హై, వహ జ్ఞాన చల రహా హై, ఉస జ్ఞానకో ధరనేవాలా ఏక