౨౩౬ చైతన్య హై, ఉస చైతన్యకో గ్రహణ కరనా.
జో అన్దర మైం, మైం హో రహా హై, వికల్పరూప నహీం, పరన్తు వహ జో జ్ఞానకా అస్తిత్వ హై, జో సబకో జాననేవాలా హై, జో అనన్త కాల గయా అథవా స్వయం ఛోటే-సే బడా హుఆ, వహ సబ భావ తో చలే గయే, పరన్తు ఉసకో జాననేవాలా తో వైసా హీ హై. ధారావాహీ జాననేవాలా హై. ఛోటా థా, ఫిర క్యా హుఆ, జో విచార ఆయే, గయే, ఉన సబకో జాననేవాలా తో ధారావాహీ ఐసా హీ హై. ఉస జాననేవాలేకా జో అస్తిత్వ హై వహ మైం హూఁ. జాననేవాలా మైం హూఁ. బాహరకా జానా ఇసలియే జాననేవాలా హూఁ, ఐసా నహీం, పరన్తు మైం జాననేవాలా స్వయం జాననేవాలా హీ హూఁ. జాననేవాలేకా అస్తిత్వ గ్రహణ కరనా.
.. ఆశ్రయ-సే హోతీ హై, పరన్తు పర్యాయ జితనా ద్రవ్య నహీం హై. పర్యాయ క్షణిక హై, అంశ హై. ఔర ద్రవ్య హై సో తో అంశీ హై. అనన్త పర్యాయరూప ద్రవ్య పరిణమతా హై ఔర పర్యాయ తో పలటతీ రహతీ హై. ఔర ద్రవ్య తో అనాదిఅనన్త ఏకసరీఖా హై. అతః అంశ జితనా ద్రవ్య నహీం హై. ద్రవ్య తో పూరా అంశీ అనాదిఅనన్త అనన్త-అనన్త స్వభావ-సే భరా హై. అనన్త స్వభావ-సే భరా హై.
ముముక్షుః- అనన్త గుణ జో కహనేమేం ఆతా హై, వహ క్యా హై?
సమాధానః- అనన్త గుణ కహో, అనన్త స్వభావ కహో, వహ సబ ఏక హై.
ముముక్షుః- ద్రవ్య నిష్క్రియ కైసే హై?
సమాధానః- ద్రవ్య నిష్క్రియ అర్థాత పారిణామికభావకీ అపేక్షా-సే వహ క్రియావాన హై. ఉసమేం పరిణతి హోతీ హై. ప్రత్యేక గుణోంకీ పర్యాయ (హోతీ హై). జ్ఞానకా కార్య జ్ఞానరూప ఆయే, ఆనన్దకా కార్య ఆనన్దరూప ఆతా హై. ప్రత్యేక గుణకా కార్య ఉసమేం ఆతే హీ రహతా హై. కేవలజ్ఞానీకో కేవలజ్ఞాన హోతా హై, లోకాలోకకో జానే వహ సబ జ్ఞానకా కార్య ఆతా హై. కేవలజ్ఞానీ ఆనన్దరూప పరిణమతే హైం, ఆనన్దకా కార్య ఆవే. ఉస అపేక్షా-సే ద్రవ్య సక్రియ హై. పరన్తు వహ క్రియా ఐసీ నహీం హై కి వహ ద్రవ్య సర్వ ప్రకార-సే క్రియాత్మక హై.
స్వయం అనాదిఅనన్త నిష్క్రియ హై. స్వయం అపనీ అపేక్షా-సే ద్రవ్య నిష్క్రియ హై. మర్యాదామేం ఉసకీ క్రియాఏఁ హోతీ హై. అపనా ద్రవ్య పలట జాయ ఐసీ క్రియా ఉసమేం నహీం హోతీ హై. అపనా స్వభావ రఖకర వహ క్రియా ఉసమేం హోతీ హై. ఉస అపేక్షా-సే ద్రవ్య నిష్క్రియ హై. పర్యాయ అపేక్షా- సే సక్రియ హై ఔర ద్రవ్య అపేక్షా-సే నిష్క్రియ హై. సర్వథా నిష్క్రియ నహీం హై.
ముముక్షుః- వహాఁ ద్రవ్య అకేలా ధ్రువ లేనా?
సమాధానః- హాఁ, అకేలా ధ్రువ ద్రవ్య. ద్రవ్య ఏకసరీఖా రహతా హై.
ముముక్షుః- జో దృష్టికా విషయ బనతా హై వహ?
సమాధానః- హాఁ, జో దృష్టికా విషయ బనతా హై, వహ ద్రవ్య ఏకసరీఖా నిష్క్రియ రహతా హై. జిసమేం కోఈ ఫేరఫార నహీం హోతే. అనాదిఅనన్త ఏకరూప రహతా హై. అపనా నాశ నహీం