गाथाष्टकपर्यन्तमजीवद्रव्यकथनम् । ततः परं ‘एवं छब्भेयमिदं’’ एवं सूत्रपञ्चकपर्यन्तं
पञ्चास्तिकायविवरणम् । इति प्रथमाधिकारमध्येऽन्तराधिकारत्रयमवबोद्धव्यम् । तत्रापि
चतुर्दशगाथासु मध्ये नमस्कारमुख्यत्वेन प्रथमगाथा । जीवादिनवाधिकारसूचनरूपेण ‘‘जीवो
उवओगमओ’’ इत्यादि द्वितीयसूत्रगाथा । तदन्तरं नवाधिकारविवरणरूपेण द्वादशसूत्राणि
भवन्ति । तत्राप्यादौ जीवसिद्ध्यर्थं ‘‘तिक्काले चदुपाणा’’ इतिप्रभृति सूत्रमेकम्, तदनन्तरं
ज्ञानदर्शनोपयोगद्वयकथनार्थं ‘‘उवओगो दुवियप्पो’’ इत्यादिगाथात्रयम्, ततः
परममूर्त्तत्वकथनेन ‘‘वण्णरसपंच’’ इत्यादिसूत्रमेकम्, ततोऽपि कर्मकर्तृत्वप्रतिपादनरूपेण
‘‘पुग्गलकम्मादीणं’’ इतिप्रभृतिसूत्रमेकम्, तदन्तरं भोक्तृत्वनिरूपणार्थं ‘‘ववहारा सुहदुक्खं’’
इत्यादिसूत्रमेकम्, ततः परं स्वदेहप्रमिति सिद्धयर्थं ‘‘अणुगुरुदेहपमाणो’’ इतिप्रभृतिसूत्रमेकम्,
ततोऽपि संसारिजीवस्वरूपकथनेन ‘‘पुढविजलतेउवाऊ’’ इत्यादिगाथात्रयम्, तदनन्तरं
‘‘णिक्कम्मा अट्ठगुणा’’ इति प्रभृतिगाथापूर्वार्धेन सिद्धस्वरूपकथनम्, उत्तरार्धेन
पुनरूर्ध्वगतिस्वभावः । इति नमस्कारादिचतुर्दशगाथामेलापकेन प्रथमाधिकारे समुदायपातनिका ।
अथेदानीं गाथापूर्वार्धेन सम्बन्धाऽमिधेयप्रयोजनानि कथयाम्युत्तरार्धेन च
ત્યારપછી ‘एवं छब्भेयमिदं’’ વગેરે પાંચ ગાથા સુધી પંચાસ્તિકાયનું વિવરણ છે. એ પ્રમાણે
પહેલા અધિકારમાં ત્રણ અંતરાધિકાર જાણવા. તેમાં પણ ચૌદ ગાથાઓમાં પહેલી ગાથા
નમસ્કારની મુખ્યતાથી છે, બીજી ગાથા ‘‘जीवो उवओगमओ’’ વગેરે જીવાદિ નવ
અધિકારોનાં સૂચનરૂપે છે. ત્યારપછી નવ અધિકારોનાં વિવરણરૂપ બાર ગાથાસૂત્રો છે. તે
(બાર ગાથાસૂત્રો)માં પણ શરૂમાં જીવની સિદ્ધિ અર્થે ‘‘तिक्काले चदुपाणा’’ વગેરે એક સૂત્ર
છે ત્યારપછી જ્ઞાન અને દર્શન બન્ને ઉપયોગનું કથન કરવા માટે ‘उवओगो दुवियप्पो’’ વગેરે
ત્રણ ગાથાઓ છે. ત્યારપછી (જીવના) અમૂર્તપણાના કથન માટે ‘‘वण्णरसपंच’’ વગેરે એક
સૂત્ર છે. ત્યારપછી કર્મના કર્તાપણાના પ્રતિપાદનરૂપે ‘‘पुग्गलकम्मादीणं’’ વગેરે એક સૂત્ર
છે. ત્યારપછી ભોક્તાપણાનું નિરૂપણ કરવા માટે ‘‘ववहारा सुहदुक्खं’’ વગેરે એક સૂત્ર છે.
ત્યારપછી (જીવને) સ્વદેહપ્રમાણ સિદ્ધ કરવા અર્થે ‘‘अणुगुरुदेहपमाणो’’ વગેરે એક સૂત્ર છે.
ત્યારપછી સંસારી જીવનું સ્વરૂપકથન કરવા માટે ‘‘पुढविजलतेउवाऊ’’ વગેરે ત્રણ ગાથાઓ
છે. ત્યારપછી ‘‘णिक्कम्मा अट्ठगुणा’’ આદિ ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં સિદ્ધસ્વરૂપનું અને ઉત્તરાર્ધમાં
(જીવના) ઊર્ધ્વગમનસ્વભાવનું કથન કર્યું છે. એ પ્રમાણે નમસ્કારાદિ ચૌદ ગાથાઓ વડે
પ્રથમ અધિકારમાં સમુદાયપાતનિકા છે.
હવે ગાથાના પૂર્વાર્ધ દ્વારા હું સંબંધ, અભિધેય અને પ્રયોજન કહું છું અને ઉત્તરાર્ધ
ષડ્દ્રવ્ય-પંચાસ્તિકાય અધિકાર [ ૩