टीकाः — ‘‘मिच्छत्ताविरदिपमादजोगकोधादआे’’ मिथ्यात्व, अविरति, प्रमाद, योग
अने क्रोधादि कषाय आस्रवना भेद छे. अंतरंगमां जे वीतराग निजात्मतत्त्वनी
अनुभूति अने रुचि विषे विपरीत अभिनिवेश उत्पन्न करावे छे अने बहारमां
अन्यना शुद्धात्मतत्त्व वगेरे समस्त द्रव्योमां विपरीत अभिनिवेश उत्पन्न करावे छे;
तेने मिथ्यात्व कहे छे.
अंतरंगमां निज परमात्मस्वरूपनी भावनाथी उत्पन्न परम सुखामृतमां जे
रति ( – लीनता) तेनाथी विलक्षण अने बाह्य - विषयमां अव्रतरूप (अर्थात् व्रत धारण
न करवानो भाव) ते अविरति छे.
अंतरंगमां प्रमादरहित शुद्धात्मानी अनुभूतिमां चलनरूप (चळपणारूप) अने
बाह्य - विषयमां मूळ अने उत्तरगुणोमां मळ उत्पन्न करनार ते प्रमाद छे.
निश्चयथी परमात्मा निष्क्रिय छे, तोपण तेने व्यवहारथी वीर्यान्तरायकर्मना
क्षयोपशमथी उत्पन्न एवो, मन - वचन - कायवर्गणाने अवलंबनारो, कर्मवर्गणानुं ग्रहण
करवामां हेतुभूत एवो आत्मप्रदेशोनो जे परिस्पंद होय छे; तेने योग कहेवाय छे.
अंतरंगमां परम – उपशममूर्ति, केवळज्ञानादि अनंतगुणस्वभावी परमात्म-
स्वरूपमां क्षोभ उत्पन्न करनार अने बाह्य - विषयमां अन्य पदार्थोना संबंधथी क्रूरता
आदि आवेशरूप, ते क्रोधादि – कषाय छे.
ए रीते, उपर कहेला लक्षणवाळा पांच आस्रवो छे. ‘अथ’ हवे,
व्याख्या — ‘‘मिच्छत्ताविरदिपमादजोगकोधादओ’’ मिथ्यात्वाविरतिप्रमादयोगक्रोधादयः ।
अभ्यन्तरे वीतरागनिजात्मतत्त्वानुभूतिरुचिविषये विपरीताभिनिवेशजनकं बहिर्विषये तु
परकीयशुद्धात्मतत्त्वप्रभृतिसमस्तद्रव्येषु विपरीताभिनिवेशोत्पादकं च मिथ्यात्वं भण्यते ।
अभ्यन्तरे निजपरमात्मस्वरूपभावनोत्पन्नपरमसुखामृतरतिविलक्षणा बहिर्विषये पुनरव्रतरूपा
चेत्यविरतिः । अभ्यन्तरे निष्प्रमादशुद्धात्मानुभूतिचलनरूपः, बहिर्विषये तु मूलोत्तरगुणमल-
जनकश्चेति प्रमादः । निश्चयेन निष्क्रियस्यापि परमात्मनो व्यवहारेण वीर्यान्तरायक्षयोपशमोत्पन्नो
मनोवचनकायवर्गणावलम्बनः कर्मादानहेतुभूत आत्मप्रदेशपरिस्पन्दो योग इत्युच्यते । अभ्यन्तरे
परमोपशममूर्तिकेवलज्ञानाद्यनन्तगुणस्वभावपरमात्मस्वरूपक्षोभकारकाः बहिर्विषये तु परेषां
संबंधित्वेन क्रूरत्वाद्यावेशरूपाः क्रोधादयश्चेत्युक्तलक्षणाः पञ्चास्रवाः । ‘‘अथ’’ अथो
सप्ततत्त्व-नवपदार्थ अधिकार [ ९९