विस्तारः — निश्चयथी निष्क्रिय एवा शुद्धात्माना प्रदेशोना व्यवहारथी परिस्पंदनुं कारण
योग छे, तेनाथी प्रकृतिबंध अने प्रदेशबंध — ए बे प्रकारना बंध थाय छे. निर्दोष
परमात्मभावनाना प्रतिबंधक क्रोधादि कषायना उदयथी स्थितिबंध अने अनुभागबंध —
ए बे बंध थाय छे.
शंकाः — आस्रव अने बंध थवामां मिथ्यात्व, अविरति आदि कारणो समान छे,
तो आस्रव अने बंधमां तफावत शुं छे? उत्तरः — ए प्रमाणे नथी. प्रथम क्षणमां
कर्मस्कंधोनुं जे आगमन छे ते आस्रव छे अने आगमन पछी बीजी वगेरे क्षणोमां जीवना
प्रदेशोमां ते स्कंधोनुं रहेवुं ते बंध छे, ए प्रमाणे (आस्रव अने बंधमां) तफावत छे.
कारण के, योग अने कषायथी चार प्रकारना बंध थाय छे, माटे बंधनो नाश करवा
योग अने कषायनो त्याग करीने निज शुद्धात्मामां भावना करवी ते तात्पर्य छे. ३३.
आ प्रमाणे बंधना व्याख्यानथी बे गाथाओ वडे, बीजुं स्थळ पूरुं थयुं.
हवे, आगळ बे गाथाओ वडे संवर पदार्थनुं कथन करवामां आवे छे. त्यां प्रथम
तथाहि — निश्चयेन निष्क्रियाणामपि शुद्धात्मप्रदेशानां व्यवहारेण परिस्पंदनहेतुर्योगः,
तस्मात्प्रकृतिप्रदेशबन्धद्वयं भवति । निर्दोषपरमात्मभावनाप्रतिबन्धकक्रोधादिकषायोदयात्
स्थित्यनुभागबन्धद्वयं भवतीति । आस्रवे बन्धे च मिथ्यात्वाविरत्यादिकारणानि समानानि, को
विशेषः ? इति चेत्, नैवं; प्रथमक्षणे कर्मस्कंधानामागमनमास्रवः, आगमनानन्तरं
द्वितीयक्षणादौ जीवप्रदेशेष्ववस्थानं बंध इति भेदः । यत एव योगकषायाद्बंधचतुष्टयं भवति
तत एव बंधविनाशार्थं योगकषायत्यागेन निजशुद्धात्मनि भावना कर्त्तव्येति तात्पर्यम् ।।३३।।
एवं बंधव्याख्यानेन सूत्रद्वयेन द्वितीयं स्थलं गतम् ।
अत ऊर्ध्वं गाथाद्वयेन संवरपदार्थः कथ्यते । तत्र प्रथमगाथायां भावसंवरद्रव्यसंवरस्वरूपं
निरूपयति : —
चेदणपरिणामो जो कम्मस्सासवणिरोहणे हेदू ।
सो भावसंवरो खलु दव्वासवरोहणे अण्णो ।।३४।।
आस्रवके रोकणकूं भाव आतमकौ, सो संवर भाव;
पुद्गलकर्म रुकै सो जानि संवर द्रव्य, नाम सो मांनि. ३४.
१०६ ]
बृहद् – द्रव्यसंग्रह