Bruhad Dravya Sangrah-Gujarati (Devanagari transliteration). Gatha: 34 : Kshayopashamanu Lakshan.

< Previous Page   Next Page >


Page 111 of 272
PDF/HTML Page 123 of 284

 

background image
ज्ञान) क्षायोपशमिक ज छे. जो नेत्रपटलना एकदेश निरावरणनी जेम (अर्थात् नेत्रपटल
थोडुं खुल्लुं होय तेनी माफक) केवळज्ञानना अंशरूप ते ज्ञान होय तो ते एकदेशथी
पण लोकालोकनुं प्रत्यक्षपणुं थात; पण एम तो जोवामां आवतुं नथी. परंतु खूब
वादळांओथी आच्छादित सूर्यना बिंबनी जेम अथवा निबिड नेत्रपटलनी जेम ते
निगोदियानुं ज्ञान थोडुं जाणे छे, एम तात्पर्य छे.
हवे, क्षयोपशमनुं लक्षण कहे छेसर्व प्रकारे आत्माना गुणोनुं आच्छादन करनार
कर्मनी शक्तिओने ‘सर्वघाती स्पर्द्धको’ कहे छे अने विवक्षित एकदेशथी आत्माना गुणोनुं
आच्छादन करनार कर्मनी शक्तिओने ‘देशघाती स्पर्द्धको’ कहे छे. सर्वघाती स्पर्द्धकोना
उदयना अभावने ज क्षय अने तेमनी ज सत्रूप अवस्थाने उपशम कहे छे. सर्वघाती
स्पर्द्धकोनो उदयाभावी क्षय सहित उपशम अने तेमना एकदेशघाती स्पर्द्धकोनो उदय
ए रीते ए त्रणेना समुदायथी क्षयोपशम कहेवामां आवे छे. क्षयोपशममां होय तेने
क्षायोपशमिकभाव कहे छे अथवा देशघाती स्पर्द्धकोनो उदय होतां जीव एकदेश ज्ञानादि
गुण प्राप्त करे छे, ते क्षायोपशमिक भाव छे. तेनाथी शुं सिद्ध थयुं? पूर्वोक्त सूक्ष्मनिगोदना
जीवमां ज्ञानावरणकर्मना देशघाती स्पर्द्धकोनो उदय होतां एकदेशे ज्ञानगुण प्राप्त होय छे
ते कारणे ते क्षायोपशमिकज्ञान छे, क्षायिकज्ञान नथी. शा माटे? कारण के, त्यां कर्मना
एकदेश उदयनो सद्भाव छे.
पुनर्लोचनपटलस्यैकदेशनिरावरणवत्केवलज्ञानांशरूपं भवति तर्हि तेनैकदेशेनापि
लोकालोकप्रत्यक्षतां प्राप्नोति, न च तथा दृश्यते
किन्तु प्रचुरमेघप्रच्छादितादित्यबिम्ब-
वन्निविडलोचनपटलवद्वा स्तोकं प्रकाशयतीत्यर्थः
अय क्षयोपशमलक्षणं कथ्यतेसर्वप्रकारेणात्मगुणप्रच्छादिकाः कर्मशक्तयः
सर्वघातिस्पर्द्धकानि भण्यन्ते, विवक्षितैकदेशेनात्मगुणप्रच्छादिकाः शक्तयो देशघातिस्पर्द्धकानि
भण्यन्ते, सर्वघातिस्पर्द्धकानामुदयाभाव एव क्षयस्तेषामेवास्तित्वमुपशम उच्यते
सर्वघात्युदयाभावलक्षणक्षयेण सहित उपशमः तेषामेकदेशघातिस्पर्द्धकानामुदयश्चेति समुदायेन
क्षयोपशमो भण्यते
क्षयोपशमे भवः क्षायोपशमिको भावः अथवा देशघातिस्पर्द्धकोदये सति
जीव एकदेशेन ज्ञानादिगुणं लभते यत्र स क्षायोपशमिको भावः तेन किं सिद्धं ?
पूर्वोक्तसूक्ष्मनिगोदजीवे ज्ञानावरणीयदेशघातिस्पर्द्धकोदये सत्येकदेशेन ज्ञानगुणं लभ्यते तेन
कारणेन तत् क्षायोपशमिकं ज्ञानं, न च क्षायिकं, कस्मादेकदेशोदयसद्भावादिति
सप्ततत्त्व-नवपदार्थ अधिकार [ १११