आवेलाने वज्रना पांजरा जेवो निज शुद्धात्मा ते प्राप्त करे छे. ए प्रमाणे अशरण
अनुप्रेक्षानुं व्याख्यान कर्युं. २.
हवे, संसार अनुप्रेक्षा कहेवामां आवे छे — शुद्धात्मद्रव्यथी भिन्न पूर्वे मेळवेलां, पूर्वे
नहि मेळवेलां अने मिश्र एवां पुद्गल द्रव्यो, ज्ञानावरणादि द्रव्यकर्मरूपे तथा शरीरना
पोषणने माटे भोजन, पान वगेरे पांचे इन्द्रियना विषयरूपे आ जीवे अनंतवार ग्रहण
करीने छोड्यां छे — ए ‘द्रव्यसंसार’ छे. स्व - शुद्धात्मद्रव्य संबंधी सहज शुद्ध
लोकाकाशप्रमाण असंख्य प्रदेशोथी भिन्न जे लोकाकाशना प्रदेशो छे, तेमां एकेक प्रदेशने
विषे व्यापीने ज्यां अनंतवार आ जीव जन्म्यो के मर्यो न होय, एवो कोई पण प्रदेश
नथी — ते ‘क्षेत्रसंसार’ छे. स्वशुद्धात्माना अनुभवरूप निर्विकल्प समाधिनो काळ छोडीने
दस क्रोडाक्रोडी सागरप्रमाण उत्सर्पिणी काळ अने दस क्रोडाक्रोडी सागरप्रमाण अवसर्पिणी
काळना एक एक समयमां अनेक परावर्तन करीने, जेमां अनंतवार आ जीव जन्म्यो के
मर्यो न होय, एवो कोई पण समय नथी — ए ‘काळसंसार’ छे. अभेद रत्नत्रयात्मक
समाधिना बळथी सिद्धगतिमां निजात्मानी उपलब्धि जेनुं लक्षण छे, एवा सिद्ध पर्यायरूप
जे उत्पाद — तेने छोडीने नरक, तिर्यंच अने मनुष्यभवमां तथा देवना भवोमां
निश्चयरत्नत्रयनी भावनारहित, भोगाकांक्षानिदानपूर्वक द्रव्य - तपश्चरणरूप जिनदीक्षाना
बळथी नव ग्रैवेयक सुधी, ‘सक्को सहग्गमहिस्सी दक्खिणइंदा य लोयवाला य । लोयंतिया य देवा
शरणागतवज्रपञ्जरसदृशं निजशुद्धात्मानं प्राप्नोति । इत्यशरणानुप्रेक्षा व्याख्याता ।।२।।
अथ संसारानुप्रेक्षा कथ्यते — शुद्धात्मद्रव्यादितराणि सपूर्वापूर्वमिश्रपुद्गलद्रव्याणि
ज्ञानावरणादिद्रव्यकर्मरूपेण, शरीरपोषणार्थाशनपानादिपञ्चेन्द्रियविषयरूपेण चानन्तवारान्
गृहीत्वा विमुक्तानीति द्रव्यसंसारः । स्वशुद्धात्मद्रव्यसंबन्धिसहजशुद्धलोकाकाशप्रमिता-
संख्येयप्रदेशेभ्यो भिन्ना ये लोकक्षेत्रप्रदेशास्तत्रैकैकं प्रदेशं व्याप्यानन्तवारान् यत्र न जातो न
मृतोऽयं जीवः स कोऽपि प्रदेशो नास्तीति क्षेत्रसंसारः । स्वशुद्धात्मानुभूति-
रूपनिर्विकल्पसमाधिकालं विहाय प्रत्येकंदशकोटाकोटिसागरोपमप्रमितोत्सर्पिण्यव-
सर्पिण्येकैकसमये नानापरावर्त्तनकालेनानन्तवारानयं जीवो यत्र न जातो न मृतः स समयो
नास्तीति कालसंसारः । अभेदरत्नत्रयात्मकसमाधिकालेन सिद्धगतौ स्वात्मोपलब्धिलक्षण-
सिद्धपर्यायरूपेण योऽसावुत्पादो भवस्तं विहाय नारकतिर्यग्गमनुष्यभवेषु तथैव देव-
भवेषु च निश्चयरत्नत्रयभावनारहितभोगाकांक्षानिदानपूर्वकद्रव्यतपश्चरणरूपजिनदीक्षाबलेन
नवग्रैवेयकपर्यन्तं, ‘‘सबको सहग्गमहिस्सी दक्खिणइंदा य लोयवाला य । लोयंतिया य देवा
सप्ततत्त्व-नवपदार्थ अधिकार [ ११९